De ‘inquisitiedemocratie’ helpt de burger van de regen in de drup.

De ‘inquisitiedemocratie’ helpt de burger van de regen in de drup.

Zo ‘kopt’ Ulco Jonker in het FD van zaterdag 16 oktober 2021. De afrekencultuur in de Kamer leidt op departementen tot een cultuur van indekken en afschuiven!

Politieke moed is een zeldzame deugd in Den Haag, zei Bart Snels. Het zou een van de belangrijkste moeten zijn, vond hij. Donderdag kondigde Bart Snels van Groen Links Zijn vertrek aan als Tweede kamerlid. Zijn afscheidsbrief is een scherpe aanklacht tegen het Haagse ‘theater’ waar alles draait om het beschadigen van anderen. Ministers worden om de haverklap uitgemaakt voor leugenaar en ambtenaren worden in de beklaagdenbank geplaatst.

Snels spreekt van een destructieve politiek die zelden gericht is op iets tot stand te brengen in samenwerking met anderen. Het “grote taboe” noemt hij de wijze waarop de kamer zelf functioneert. Snels was het derde Kamerlid binnen een week dat zich fel uitsprak tegen de huidige politieke zeden. ‘Inquisitiedemocratie’ noemde Kees van de Staaij van de SGP het. Ook CDA-nieuwkomer Derk Boswijk haalt vernietigend uit naar het functioneren van de Kamer: ‘Deze waanzin moet stoppen’, maande hij over de koortsige, soms ‘schaamteloze’ profileringsdrift waarin ‘afstraffen’ de norm is geworden. Illustratief is het toeslagenschandaal. Toen ouders verpletterd bleken te zijn door de staat stelde de Tweede Kamer een commissie aan als scherprechter over alles en iedereen behalve zichzelf!! Het kabinet stapte op en kosten noch moeite werden gespaard om slachtoffers te compenseren. Bij aanvang van de operatie werden de uren voor afhandeling per dossier geschat op 20 uur, het werden er 50. Kosten werden eerst geraamd op €500 miljoen; de teller staat nu op €5,2 miljard.

De Nationale Ombudsman en de gehele Tweede Kamer eisten op hoge toon dat het sneller en beter moet. Maar zorgvuldigheid en maatwerk verdragen zich slecht met ongeduld en snelheid. Nu al is de druk zo groot dat slachtoffers ook € 30.000,- schadevergoeding krijgen als ze bewezen hebben gefraudeerd! Een ’loterij zonder nieten’ wordt binnen de belastingdienst geschamperd. Het voorbeeld komt uit de rapportage van onafhankelijke raadspersonen die een jaar hun oor te luisteren legden binnen de Belastingdienst. De Raad bevestigt het beeld van een organisatie waar angst en achterdocht het zelflerend vermogen belemmeren. Ook laten ze zien dat de spanning tussen politieke eisen en praktische uitvoerbaarheid wordt platgeslagen.

Met dezelfde dooddoener waarmee destijds eerdere zorgen binnen de dienst over de onevenredig harde handhaving van het toeslagenstelsel werden afgedaan wordt nu weer vanuit de top van Financiën gereageerd op waarschuwingen over de hersteloperatie, de stapeling van vergoedingen, compensaties en kwijtscheldingen en de uitdijende doelgroep: “Dat zijn nu eenmaal politieke keuzes”. Mijn frustratie over de trage afhandeling is groot zei Bart Snels maar mijn frustratie over de sfeer die wij inmiddels hebben gecreëerd is inmiddels minstens zo groot! Het wantrouwen binnen de belastingdienst, tussen de diensten en het kerndepartement en tussen de ambtenarij en de politiek is giftig: ‘Uiteindelijk zijn de ouders hiervan de dupe”. Want die toxische atmosfeer maakt het ministerie schichtig en de belastingdienst onzeker. De afrekencultuur in de Kamer leidt op de departementen tot een cultuur van indekken, procedures en afschuiven. Staatssecretaris Alexandra Van Huffelen blijft intussen onvermoeibaar luisteren naar ouders en begripvol knikken als de Ombudsman en de Kamer roepen dat ze er een puinhoop van maakt. ‘Klagen over een probleem zonder een oplossing te geven noemen we zeuren’, citeerde Boswijk de Amerikaanse president Roosevelt. Kamerleden hebben voortdurend contact met klagende gedupeerden, vertellen ze trots. Maar, er is nog geen volksvertegenwoordiger gesignaleerd bij de mensen van de herstelorganisatie. Die zouden kunnen vertellen waarà³m het toch zo razend ingewikkeld is om zijn of haar politieke wensen uit te voeren.