Kunstspiegel
De ene piëta is de andere niet
Wat gaat er in u om als u een kunstwerk bekijkt? Vast niet veel anders dan wat er in mij omgaat. De ene keer kan ik het bijna niet droog houden, de volgende keer inspireert het mij of vind ik het gewoon heel mooi. Er zijn echter ook verschillende kunstwerken die mij niets zeggen, gewoon slecht gemaakt en slordig zijn, of die ik met de beste wil van de wereld niet begrijp. Moet ik een kunstwerk begrijpen of kan ik het ook gewoon heel mooi vinden?
Deze rubriek neemt u maandelijks mee op een gezamenlijke zoektocht naar kunst met een grote K en met een kleine k. U zult vast niet altijd mijn mening delen. Dat streef ik ook niet na. Misschien wil ik u enkel deelgenoot wil maken van de wetenschap dat je op verschillende manieren naar iets kunt kijken. En dat de bedoeling van een kunstenaar iets heel anders kan zijn dan u in gedachten heeft. Misschien appeleer ik ook aan uw creativiteit. Van alles wat een kind kwijt raakt in zijn jeugdjaren is de creativiteit misschien wel het grootste verlies. We blijken al op jonge leeftijd snel een voorkeur op te bouwen voor de geijkte denkpatronen. Laten we samen kijken of we een beetje kunnen omdenken. Wie weet verrijkt het ons.
Piëta
Neem als voorbeeld de piëta van Michelangelo in de St. Pieter in Rome. Ik heb er zeker al vijf keer voor gestaan en iedere keer doet het mij wat, ook al ben ik niet gelovig. Het is prachtig uit marmer gehouwen: echt vakmanschap en gemaakt toen Michelangelo nog relatief jong was. De arm en de benen van Christus zijn trouwens wel erg lang uitgevallen en zijn moeder oogt als een jonge vrouw, jonger dan Christus zelf! Het cràªme-kleurige marmer is sterk vergeeld en de Sint Pieter is een plaats waar zoveel rijkdom verzameld is dat ik mij bijna schaam gedoopt te zijn.
Wat opvalt is de mooie driehoek van de compositie, de ultiem uitgewerkte lichamen waar de dramatiek vanaf druipt. Die lange afhangende arm accentueert mooi het levenloze lichaam. Gevangen in de driehoek vormen Moeder en kind een bijna volmaakte eenheid. Blijven moeder en kind niet altijd een eenheid? Zijn hier de rollen omgedraaid en heeft Michelangelo misschien willen zeggen dat Christus de weg heeft vrijgemaakt voor zijn moeder?
Guernica
Diezelfde piëta komt terug in de Guernica van Pablo Picasso. De Guernica is een aanklacht tegen de zinloze oorlog. Waar de piëta van Michelangelo de menselijke maat heeft, is de Guernica van Picasso een reusachtig doek van 3,49 meter hoog en 7,76 meter breed. Met een oppervlakte nog 50 procent groter dan onze Nachtwacht, is het een imposant schilderij. En dan in zwart-wit! De figuren en de dieren zijn hoekig en niet levensecht. Beelden vloeien door elkaar en het perspectief is totaal zoek. Ledematen zitten onlogisch en er is geen centraal punt. Het is, kortom, net alsof je een zak met verschillende afbeeldingen leegschudt en at random opplakt.
In een hoekje gefrommeld zie je het beeld van een vrouw met een kind in haar armen. Het beeld zit ingeklemd tussen het hoofd van een stier en een uit zijn proporties gehaalde hand van een liggende man. Zeker geen serene piëta. Nee, deze vrouw schreeuwt het uit: haar kind is dood, haar dorp in puin en zijzelf ten einde raad. Deze piëta is niet ‘mooi’. Deze piëta wil ons iets laten zien en wil ons na laten denken. Laat ons nadenken over zinloze bombardementen van onschuldige mensen.
Sprankje hoop?
Midden onderin in het schilderij heeft Picasso een klein wit gestileerd bloemetje weergegeven in een hand houdt die tevens een gebroken zwaard vasthoudt. Is er nog een sprankje hoop op een betere wereld? Of verwoordt hij hierin de vermoorde onschuld?
Dit schilderij in het museo Reina Sofia in Madrid is de Nachtwacht van Spanje en ontleent haar schoonheid aan de indringende oproep die het doet. Dat doet Picasso zodanig dat het eeuwig op jouw netvlies geplakt zit.
Michelangelo of Picasso? Ze zijn niet te vergelijken. Ze laten zien dat levensechtheid en vorm geen voorwaarde zijn om een state of mind en een boodschap over te brengen.
Deze rubriek neemt u maandelijks mee op een gezamenlijke zoektocht naar kunst met een grote K en met een kleine k. U zult vast niet altijd mijn mening delen. Dat streef ik ook niet na. Misschien wil ik u enkel deelgenoot wil maken van de wetenschap dat je op verschillende manieren naar iets kunt kijken. En dat de bedoeling van een kunstenaar iets heel anders kan zijn dan u in gedachten heeft. Misschien appeleer ik ook aan uw creativiteit. Van alles wat een kind kwijt raakt in zijn jeugdjaren is de creativiteit misschien wel het grootste verlies. We blijken al op jonge leeftijd snel een voorkeur op te bouwen voor de geijkte denkpatronen. Laten we samen kijken of we een beetje kunnen omdenken. Wie weet verrijkt het ons.
Piëta
Neem als voorbeeld de piëta van Michelangelo in de St. Pieter in Rome. Ik heb er zeker al vijf keer voor gestaan en iedere keer doet het mij wat, ook al ben ik niet gelovig. Het is prachtig uit marmer gehouwen: echt vakmanschap en gemaakt toen Michelangelo nog relatief jong was. De arm en de benen van Christus zijn trouwens wel erg lang uitgevallen en zijn moeder oogt als een jonge vrouw, jonger dan Christus zelf! Het cràªme-kleurige marmer is sterk vergeeld en de Sint Pieter is een plaats waar zoveel rijkdom verzameld is dat ik mij bijna schaam gedoopt te zijn.
Wat opvalt is de mooie driehoek van de compositie, de ultiem uitgewerkte lichamen waar de dramatiek vanaf druipt. Die lange afhangende arm accentueert mooi het levenloze lichaam. Gevangen in de driehoek vormen Moeder en kind een bijna volmaakte eenheid. Blijven moeder en kind niet altijd een eenheid? Zijn hier de rollen omgedraaid en heeft Michelangelo misschien willen zeggen dat Christus de weg heeft vrijgemaakt voor zijn moeder?
Guernica
Diezelfde piëta komt terug in de Guernica van Pablo Picasso. De Guernica is een aanklacht tegen de zinloze oorlog. Waar de piëta van Michelangelo de menselijke maat heeft, is de Guernica van Picasso een reusachtig doek van 3,49 meter hoog en 7,76 meter breed. Met een oppervlakte nog 50 procent groter dan onze Nachtwacht, is het een imposant schilderij. En dan in zwart-wit! De figuren en de dieren zijn hoekig en niet levensecht. Beelden vloeien door elkaar en het perspectief is totaal zoek. Ledematen zitten onlogisch en er is geen centraal punt. Het is, kortom, net alsof je een zak met verschillende afbeeldingen leegschudt en at random opplakt.
In een hoekje gefrommeld zie je het beeld van een vrouw met een kind in haar armen. Het beeld zit ingeklemd tussen het hoofd van een stier en een uit zijn proporties gehaalde hand van een liggende man. Zeker geen serene piëta. Nee, deze vrouw schreeuwt het uit: haar kind is dood, haar dorp in puin en zijzelf ten einde raad. Deze piëta is niet ‘mooi’. Deze piëta wil ons iets laten zien en wil ons na laten denken. Laat ons nadenken over zinloze bombardementen van onschuldige mensen.
Sprankje hoop?
Midden onderin in het schilderij heeft Picasso een klein wit gestileerd bloemetje weergegeven in een hand houdt die tevens een gebroken zwaard vasthoudt. Is er nog een sprankje hoop op een betere wereld? Of verwoordt hij hierin de vermoorde onschuld?
Dit schilderij in het museo Reina Sofia in Madrid is de Nachtwacht van Spanje en ontleent haar schoonheid aan de indringende oproep die het doet. Dat doet Picasso zodanig dat het eeuwig op jouw netvlies geplakt zit.
Michelangelo of Picasso? Ze zijn niet te vergelijken. Ze laten zien dat levensechtheid en vorm geen voorwaarde zijn om een state of mind en een boodschap over te brengen.
