Hengelo: Dorp of Stad?

Laten we de vraag of Hengelo een 'stad' is met stadsrechten kort beantwoorden. Het antwoord is een duidelijk NEE! Stadsrechten werden vroeger verleend door de Landsheer van Overijssel, destijds de bisschop van Utrecht (tot 1528 voor het Neder en Oversticht). Stadsrechten verschilden van het algemene landrecht en gaven de stadsburgers vrijheden die niet golden voor de boeren op het omliggende platteland. Maar in Hengelo, na de opkomst van de havezate Hengelo of het Huys Hengelo in 1457, ontstond er rondom een verzameling woningen, voornamelijk op grond van de havezate-eigenaar.

In 1577 legden dorpsgetuigen een verklaring af voor de rechter van Borne over de overleden havezate-eigenaar Frederik van Twickelo, waarin het woord 'dorp' werd gebruikt. Hoewel het landrecht van Overijssel van toepassing was op Hengelo, gelegen in de marke Woolde en onder het richterambt Delden, werd in 1676 al gesproken van zowel een dorp Hengelo als een Veldzijde.

Opvallend genoeg blijven deze termen bestaan tot de Franse tijd (1795-1813), met zelfs financiële verantwoording vanaf 1730 en een zekere vorm van bestuur. In 1802 werd een 'gemeentebestuur' ingesteld in het dorp Hengelo, bestaande uit vertegenwoordigers van zowel de Veldzijde als het dorp. Pas in 1811, met de invoering van de Franse wetgeving, ontstond de gemeente Hengelo door de samenvoeging van de marken Beckum, Oele en Woolde. En zo kreeg Hengelo zijn plaats op de kaart als gemeente, zij het na een intrigerende geschiedenis van dorps- en stadsachtige aspecten.


Bron: https://museumhengelo.nl/