Gelezen!

Nieuwsoverzicht van ma 30 december 2024 t/m zo 5 januari 2025

15 januari 2025, 02:40
Europa of niets…
Russische en Chinese schepen trekken onze zeekabels kapot. Trump wil Groenland inlijven. Elon Musk probeert de Duitse verkiezingen te beïnvloeden en wil dat extreemrechts wint. Qatar dreigt de lng-export naar Europa stil te leggen als gasbedrijven zich moeten houden aan Brusselse milieu- en slavernijregels.
De EU ziet zichzelf graag als een machtige partij. Dankzij onze bijna 450 miljoen koopkrachtige consumenten. We hebben misschien geen afschrikwekkend leger, maar wel veel ‘soft power’. Dat is het Brussels effect: onze regels gelden en daar heeft de rest van de wereld zich maar aan te houden. Dus  hebben alle telefoons nu een USB-C-aansluiting omdat Europa dat wil! 
Maar met alleen zachte macht red je het niet meer. En met een stekkertje win je geen oorlog. De lidstaten van de EU moeten een  grote stap zetten. Naar energieonafhankelijkheid en gezamenlijke defensie, beide gefinancierd met collectieve leningen. Zelfs de euro sceptische Denen hebben dat door. Premier Mette Frederiksen is vóór Europese leningen en defensiesamenwerking, meldt de Deense pers. 
Wanneer maakt ons kabinet die draai? (Mathijs Bouman in het FD)
…………………………………………………………..

Als Poetin bondgenoten wil overhouden moet hij voor Azerbeidzjan door knieën.

Net als in 2014, toen MH-17 werd neergehaald lijken burgers van een internationaal passagiersvliegtuig slachtoffer te zijn geworden van Russische oorlogsvoering. Maar bij de crash van het toestel van Azerbaijan Airlines liggen de zaken voor Poetin nu anders: Nu is een bondgenoot slachtoffer!
En net als in 2014 toen een toestel met 289 passagiers boven oorlogsgebied in Oekraïne werd neergehaald met een Boek-raket van het Russische leger lijken burgers slachtoffer te zijn geworden van Russisch oorlogsvoering. Maar er is een verschil! Voor het neerhalen van de MH-17 maakte Poetin nooit excuses, voor AZAL8243 wel. Drie dagen na de crash belde Poetin president Aliev op en ‘bood zijn verontschuldigingen aan’, meldt het Kremlin. Waarom nu wel? Hij staat niet bekend als een leider die fouten toegeeft of verantwoordelijkheid neemt voor geweld. Al ruim 10 jaar ontkent hij bijvoorbeeld oorlog te voeren tegen Oekraïne. Bij vlucht MH-17 is het de schuld van Oekraïne of de VS.
Maar nu is een bondgenoot dus slachtoffer. De meeste inzittenden kwamen uit Azerbeidzjan, een land dat een steeds belangrijkere handelspartner voor Rusland is. Ook Kazachstan is een bondgenoot. De Azeri’s maakten de Russen snel duidelijk dat complottheorieën zoals bij de MH17 niet werden geaccepteerd. Terwijl Rusland nog sprak over een botsing met vogels lekten Azerbeidzjaanse functionarissen dat het toestel is neergehaald met een Russische Pantsir-S-luchtdoelraket! Ze stellen dat het vliegtuig is beschoten boven Tsjetsjenië, de bewijslast wijst duidelijk naar Rusland stellen deskundigen.
Met zijn verontschuldigingen aan Aliev lijkt Poetin zijn band met de Azerbeidzjaanse president te willen redden. Maar Poetin zei sorry op zijn Poetins: hij bood verontschuldigingen aan zonder de verantwoordelijkheid op zich te nemen. Hij excuseerde zich voor het tragische ongeluk dat plaatsvond in het Russische luchtruim…
Aliev neemt daar geen genoegen mee. Hij zei dat hij 3 dagen niets had gehoord uit Rusland behalve absurde theorieën. Hij stelt dat vaststaat dat Rusland het vliegtuig neerschoot en wil naast de verontschuldiging dat Rusland schuld bekent en de verantwoordelijken worden gestraft. Ook moet een schadevergoeding worden betaald aan Azerbeidzjan, de gewonde passagiers en de bemanningsleden. 
Hij wil dat Poetin voor dit neergehaalde vliegtuig wél door de knieën gaat. (VK)
…………………………………………………………
 
België verbiedt als eerste EU-lidstaat wegwerpvapes.
In België gelden vanaf 2025 strengere regels om roken bij jongeren te verminderen. 
België is het eerste Europese land dat de volledige verkoop van wegwerpvapes verbiedt.
Vanaf 1 januari 2025 geldt een restrictie op electronische sigaretten. Het is onderdeel van een bredere aanpak om het aantal rokende jongeren terug te dringen. Volgens de Belgische overheid is vapen zeer verslavend en begint de jeugd er steeds eerder aan. Er lagen plannen om de verkoop van álle vapes aan banden te leggen, maar de gewone e-sigaretten zullen in het nieuwe jaar nog wel in de schappen liggen.
België trekt naar eigen zeggen de scheidslijn bij toevoegingen die de vapes aantrekkelijk maken voor jongeren, zoals lichtjes en fruitsmaken. ‘Het mag geen product zijn om te leren roken, wel om roken af te leren’. Sommige vapes bevatten meer nicotine dan een pakje sigaretten, dat maakt ze zeer verslavend. Voor jongeren is het gevaarlijk omdat een nicotineverslaving  kan leiden tot schade bij de hersenontwikkeling. Op de korte termijn zijn minder concentratie en conditie, keelpijn en veel hoesten de mogelijke gevolgen.
Australië besloot wegens bovengenoemde redenen vorig jaar al om de import van wegwerpvapes te verbieden. Volgens de gezondheidsminister hebben de vapes in het land aan de basis gestaan van een hele nieuwe generatie aan nicotineverslaafden.
In Nederland mogen winkels sinds 1 januari 2024 geen vapes meer met smaakjes verkopen om de verslaving onder jongeren terug te dringen. (NRC)
……………………………………………………….
 
Hartstochtelijk…
Waarom stemmen mensen op Trump of de PVV? En kunnen anderen zich daar echt niets bij voorstellen? Met die vragen las ik na Trumps overwinning het boek. Het rechtvaardigheidsgevoel van Jonathan Haidt vooral vanwege de ondertitel: waarom wij niet allemaal hetzelfde denken over politiek en moraal.
Volgens Haidt denken mensen vanuit 6 morele principes: zorgzaamheid, eerlijkheid, loyaliteit, autoriteit, heiligheid en vrijheid. De nadruk voor ‘links’ ligt vooral op die eerste twee, voor rechts zijn alle 6 belangrijk.
Vanuit die morele bouwwerken komen intuïtief onze oordelen tot stand. Daar worden dan logische redeneringen bij gezocht, maar de rede is daarbij ‘slaaf van onze hartstochten’. Daarom is het ook onmogelijk om anderen te overtuigen door het ‘nog een keer uit te leggen’ of ze met feiten te bestoken terwijl je hun morele intuïties negeert.
We hoeven ook niet hetzelfde te denken, maar moeten wel blijven proberen elkaar te begrijpen. Dat is niet zo’n populaire boodschap meer, want zweverig en soft. Wentelen in het eigen gelijk voelt nu eenmaal lekkerder. Maar een democratie heeft vertrouwen en samenwerking nodig. Uiteindelijk moeten we het toch samen doen. (Anna Dijkman/FD)
……………………………………………………….
 
Russische luchtafweer schiet Kerstman in propagandafilmpje aan flarden. 
De Kerstman is in Rusland officieus tot staatsvijand verklaard. In een propagandavideo die op Russische sociale media is verspreid, wordt hij, bepakt met NAVO-raketten en Coca-Cola, uit de lucht geschoten.
In de video vliegt de Kerstman in het luchtruim boven Moskou. De makers laten iets aan de fantasie over: het betreft hier een westers symbool. Zo drinkt de Kerstman een blikje Coca-Cola en achter in zijn arrenslee zijn raketten te zien, voorzien van het logo van de NAVO. Na amper 18 seconden verstrakt het gezicht van de Kerstman, kort voordat een Russische raket hem en zijn slee aan gort schiet.
Daarna schakelt de video over naar een controlekamer: ‘Wij dulden niets buitenlands in ons luchtruim’. Het is een duidelijke verwijzing naar de westerse wapensteun aan Oekraïne, en de aanvallen van Oekraïne op Rusland met raketten en drones.
Deze aanval op de Kerstman staat niet op zichzelf. Zo verzocht de Kremlin-gezinde activist Borodin eerder deze maand de Russische openbaar aanklager om de Kerstman tot verboden buitenlandse agent te verklaren… (VK)
………………………………………………………….
 
Vuurwerk is een traditie. ‘Maar hoeveel mag die kosten?’
Burgemeesters pleiten opnieuw voor een landelijk verbod. De lokale maatregelen tegen vuurwerk zijn moeilijk te handhaven.
Vuurwerk met oud en nieuw is een traditie erkent burgemeester Anja Schouten van Alkmaar: ‘De vraag is alleen: hoeveel mag een traditie kosten? Aan leed, aan gevaar, aan overlast, aan vernielingen en opstootjes.’
Het was een roerige jaarwisseling, met heftige incidenten. Meer dan 200 mensen werden opgepakt onder meer voor brandstichting en steekpartijen. De ME greep op meerdere plekken in. Ruim 20 mensen  belandden in het Rotterdamse oogziekenhuis. In Rotterdam overleed een jongen van 14 jaar door het afsteken van vuurwerk. In Tiel viel een 2e dodelijk slachtoffer.
Burgemeester Schouten pleitte dan ook voor een landelijk verbod op vuurwerk, Halsema en Dijksma van Utrecht spraken meteen hun steun uit. Zij zijn al langer voor zo’n verbod, net als veel andere burgemeesters. Premier Schoof liet vrijwel meteen weten dat zo’n verbod er niet komt, omdat er binnen de coalitie geen steun voor is.
De discussie over vuurwerk lijkt daarmee ook een Nieuwjaars traditie te worden. Burgemeesters pleitten voor een totaalverbod en het kabinet houdt vervolgens de boot af. Al jaren zijn we bezig zegt burgemeester Bruls van Nijmegen. Hij was voorzitter van de Veiligheidsraad toen in de coronajaren vuurwerk overal verboden was. ‘Toen waren er duidelijk minder incidenten.’ Dat bevestigt oogarts de Faber: ‘In die 2 jaar hebben we 1 blind oog gezien.’
Als het verboden is om vuurwerk te kopen en te bezitten zeggen de burgemeesters kan de politie veel makkelijker handhaven. Het is hoog tijd voor zo’n verbod vinden zij, omdat de jaarwisseling de afgelopen 3 decennia is uitgegroeid tot een enorme maatschappelijke last. Door de ontsporingen en om de inzet van hulpdiensten tegen te gaan. Grote evenementen zoals de Vierdaagse komen qua inzet niet in de buurt van die rondom oud en nieuw. Bruls gaat nu met 18 gemeenten die evenals Nijmegen een afsteekverbod op vuurwerk hebben in gesprek over hoe nu verder te gaan. Het zou ons ook helpen als meer gemeenten zich bij  ons aansluiten. In Alkmaar koos 65% in een referendum voor een vuurwerkverbod, waartoe de gemeenteraad dan ook besloot. (NRC)
……………………………………………………….
 
Nadal versloeg Federer sportief maar niet financieel.
Twee jaar nadat Federer zijn racket aan de wilgen had gehangen was het in 2024 de beurt aan Nadal. De Spanjaard sloot zijn carrière af met 2 grandslamtitels meer, en meer prijzengeld dan de Zwitser. Maar Federer was vooral buiten de baan financieel oppermachtig.
In de driestrijd van de afgelopen decennia in het mannentennis is Nadal op de 2e plek geëindigd. In 2022 haalde hij Federer in met de meest behaalde grandslamtitels maar een jaar later werd hij alweer gepasseerd door Djokovic. In zijn laatste tennisjaar speelde Nadal  zeer sporadisch en verdiende hij nog maar $300.000 op de tennisbaan. Daarbuiten was de inkomensstroom volgens zakenblad Fortune met $23 mln uit sponsor- en reclamecontracten nog prima op orde.
Federer heeft dankzij zijn sponsorcontracten een plek bemachtigd bij de meest verdienende 10 stopsporters aller tijden. Volgens een analyse van ‘Sportico ’ heeft hij tot nu toe bijna $1,2 miljard verdiend. Dat is meer dan Nadal en Djokovic samen. (FD)
………………………………………………….
 
Toch meer elektrische en hybride auto’s verkocht in 2024.
Ondanks duurdere wegenbelasting, hoge aanschafprijs en wegvallende subsidies is de verkoop van elektrische auto’s allesbehalve ingestort. Elektrische modellen voerden vorig jaar zelfs de boventoon in de verkooplijsten. De best verkochte auto was opnieuw de Tesla Model Y gevolgd door de Kia Niro en de elektrische Volvo EX30.
Volkswagen heeft het daarentegen zwaar, niet alleen op de thuismarkt, ook in Nederland liep het merk klappen op. VW tuimelde van de 1e plaats naar plek 5. De Duitsers werden voorbijgestreefd door Tesla, Toyota, Volvo en Kia.
Kia heeft zich ontwikkeld tot absolute overheerser zegt Kuijpers, sectormanager mobiliteit Rabobank. ‘Iedereen heeft het over de Chinezen en een merk als BYD doet het goed maar Kia heeft de afgelopen jaren iedereen ingehaald. Kia werd tot de B-garnituur gerekend, niet vergelijkbaar met Opel en Volkswagen maar inmiddels domineert het Zuid-Koreaanse merk alle verkooplijsten.
Dat de e-auto het goed doet is te danken aan de zakelijke markt die het grootste aandeel heeft in de nieuwverkopen. Dat komt omdat bedrijven steeds meer worden afgerekend op de CO2-uitstoot van hun wagenpark. Dit blijkt uit de cijfers: 132 duizend zogeheten EV’s vonden een koper, bijna 16% meer dan een jaar geleden. De totale autoverkopen trokken vorig jaar licht aan. Er werden 381.227 nieuwe auto’s geregistreerd, ruim 3% meer dan in 2023. (VK)