Hartverwarmend pleidooi voor maatschappijgeneeskunde

Schrijf u nu in voor de SamenGezond Spelen 2022. Naast de meer dan 1000 prijzen, maakt u nog eens kans op 1000 extra prijzen namens Menzis Leefkracht collectief. Deze brief ontving ik vorige maand. Ik had net op de opiniepagina van de NRC van woensdag 13 juli een artikel gelezen van twee sociaal geneeskundigen. In dit stuk komen ze in opstand tegen sneaky en misleidende preventiebeleid zoals bijvoorbeeld in de ontvangen brief van Menzis.

Ruiterlijk geven de sociaal geneeskundigen toe dat het overeind houden van basale gezondheidsvoorzieningen in onze samenleving is mislukt. Zij hebben allebei voor de overheid gewerkt ( universiteit, inspectie, huisartsgeneeskunde, bestuurstaken) en komen er achter dat het beleid om burgers te beschermen tegen slechte leefomstandigheden faalt. Analyse: er moet meer overheidsinterventie komen. Een verrassende conclusie. Maar hoe dan?

De dolgedraaide tango tussen vraag en aanbod in de zorg, onderwijs en nutsvoorzieningen (ook wel markwerking genoemd) is gebaseerd op individualistische voorkeuren en het liberale gedachtengoed. Hulpverleners en verzekeringsmaatschappijen storten zich massaal op individuele leefstijlprogramma’s, fit4surgery programma’s en er zijn al hulpverleners die gaan wandelen met de patiënt. Er wordt veel overheidsgeld in gestopt.

Kansloze missie
De maatregelen gaan volgens de sociaal geneeskundigen niet lukken. Ze zijn niet, zoals uiteraard niemand, tegen leefstijlgeneeskunde. Ze zijn niet tegen passende zorg, tegen preventie of technologische interventies. Maar daarnaast moeten er andere dingen gebeuren. De sluwe lobbyisten van de voedingsindustrie, de marketeers van Jumbo, Albert Hein en verzekeraars die bedreven zijn in legale misleiding (topsporters als rolmodel voor gezondheid) moeten worden aangepakt. Het is allemaal symptoombestrijding. Het pleidooi voor maatschappijgeneeskunde (een wettelijke eis voor centrale bescherming van de burger tegen slechte leefomstandigheden) is hartverwarmend. De sociaalgeneeskundige prof. Arie Querido zei al in de jaren zestig van de vorige eeuw: vertel me waar u woont en ik weet wat u heeft!

Eigen schuld dikke bult
Er is dus geen sprake van een individueel probleem, zoals vaak wordt gesuggereerd, maar van een structureel maatschappelijk probleem. We zien het nu ook weer misgaan bij het generiek en adequaat bijstellen van de oplopende energierekening voor de burger. Dit is een maatschappelijk probleem dat je collectief moet oplossen. Het gaat structureel mis volgens de twee artsen op het niveau van de aansturing. En dat zien ze goed. De oplossing is Cruijffiaans simpel. Op populatieniveau preventiebeleid maken in plaats van achteraf beleid maken gebaseerd op de huidige eigen schuld dikke bult cultuur.

We vragen prof. Robbert Dijkgraaf als Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en prof. Ernst Kuipers als Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport om samen zo snel mogelijk een spoedwet te maken waarin de politiek (= wij) het volgende gaat invoeren: onderwijsinstellingen worden verplicht om te zorgen dat ieder kind, scholier of student dagelijks eenmaal een gezonde maaltijd krijgt. De toezichthouders van de Warenwet levensmiddelen bewaken de kwaliteit. Daarbij krijgen alle scholieren van de basisscholen tenminste 1,5 uur gymnastiek per dag.

Al deze zaken kunnen ze per direct invoeren. Ook liberalen kunnen grenzen stellen aan sneaky preventiebeleid. Dit heeft niets met betutteling te maken, waar ze zo bang voor zijn. Samen in de brede zin van het woord gezond spelen en eten heet leven. Centrale bescherming tegen slechte leefomstandigheden is een recht voor de burger en een plicht voor de overheid. Waar wachten Robbert en Ernst eigenlijk op? Een spoedwet is toch zo gemaakt?