Gelezen!
Nieuwsoverzicht van ma 12 t/m zo 18 juni 2023
Particulieren kopen zelden nog een nieuwe e-auto.
+ De verkoop van nieuwe volledig elektrische auto’s staat onder druk.
+ Van de beschikbare subsidie is nog slechts een derde gebruikt.
+ Onzeker overheidsbeleid maakt particuliere kopers kopschuw.
De animo onder particuliere kopers voor een nieuwe volledig elektrische auto (EV) is flink gedaald vergeleken met een jaar geleden. Van de subsidiepot van €67 mln voor aanschaf op private lease van een nieuwe EV is nog tweederde beschikbaar. Vorig jaar was de toen geldende subsidie van €71 mln eind mei al volledig opgesoupeerd. Bij een subsidie van €2950 per nieuwe EV is er tot nu toe voor ruim 8400 nieuwe EV’s subsidie aangevraagd. Dat is flink minder dan vorig jaar, toen er rond deze tijd voor ruim 21.000 EV’s subsidie was verstrekt. Dealers spreken van tegenvallende verkopen. Jan Hofstede, ceo van Zeeuw & Zeeuw, een dealerorganisatie die tot de top 10 van Nederland behoort: ‘Wij horen van onze achterban dat de orderintake behoorlijk tegenvalt, er is grote terughoudendheid bij de particuliere koper.’ De bestellingen voor een nieuwe EV bij zijn bedrijf over de afgelopen 5 maanden liggen circa de helft lager dan vorig jaar. Hij spreekt van een trendbreuk. Van Biezen van de Vereniging Elektrische Rijders zegt dat het negatieve sentiment wordt beïnvloedt doordat de huidige stimuleringsmaatregelen in 2025 ten einde lopen en er komt niets voor in de plaats. Straks moet ook motorrijtuigenbelasting worden betaald. Tot en met 2024 geldt daarvoor een vrijstelling. Doordat elektrische auto’s zwaarder zijn dan een gewone auto zal een elektrische rijder straks rond de 40% duurder uit zijn dan de bezitter van een vergelijkbare benzineauto. (FD)
_____
EU koerst op migratiedeal van 1 miljard met Tunesië.
De EU is bereid Tunesië ruim 1 miljard euro aan goedkope leningen en subsidies te verstrekken als het land zich inzet om de migrantenbootjes richting Europa tegen te houden. Rutte is hoopvol gestemd dat een akkoord met Tunis voor het eind van de maand is uitgewerkt. ‘Een mijlpaal’ noemde Von de Leyen de aanzet tot een akkoord, die tot stand kwam na een ontmoeting met de Tunesische president Kais Saied. Ze prees Tunesië als ‘een zeer gewaardeerde partner’ van de EU. Rutte en de Italiaanse premier Meloni die bij het gesprek met Saied aanwezig waren toonden zich eveneens tevreden. Beide premiers staan thuis onder zware druk om de toestroom van migranten in te dammen. De EU wil Tunis helpen met 900 miljoen euro aan leningen. Het geld moet voorkomen dat Tunesië bankroet gaat. De chaos die dan zou ontstaan leidt tot nog meer migranten (Tunesiërs en andere nationaliteiten) die vanaf de Tunesische kust vertrekken naar Italië. In ruil daarvoor moet Tunesië de mensensmokkelaars op zijn grondgebied aanpakken. Voor zo’n ‘anti-smokkelaars partnerschap’ stelt de EU nog eens 100 miljoen euro als subsidie beschikbaar. De regering In Tunis moet daarmee zijn grenzen beter bewaken, migrantenbootjes in de territoriale wateren oppikken en migranten terugsturen naar hun thuisland. Von der Leyen, Meloni en Rutte benadrukken dat de mensenrechten moeten worden gerespecteerd. (VK)
_____
Russische wreedheid bereikt met dambreuk nieuw dieptepunt.
Na 15 maanden oorlog is het duidelijk dat de machthebbers in het Kremlin de onmetelijke leegte in hun ziel alleen maar kunnen vullen met dood en verderf. Onder Stalin was een mensenleven al niets waard, onder de Russische president Poetin is het niet anders. Datondervinden de Russen zelf – tienduizenden zijn met een vingerknip naar de vleesmolen van Bachmoet gestuurd – maar in de eerste plaats vooral de Oekraïners. Executies van burgers in Boetsja, bestoken van mensen op de vlucht, woonflats, crà¨ches, ziekenhuizen, scholen, schouwburgen, kerken en kerncentrales. Het met de grond gelijk maken van steden als Marioepol en Bachmoet. De verkrachtingen, martelkamers, diefstal, clusterbommen, drones, raketten. Kennelijk mag er niets meer overblijven van Oekraïne. Met het breken van een cruciale dam lijkt het repertoire van Russische wreedheden weer te zijn uitgebreid. Het stuwmeer van de Kachovka-dam van maar liefst 18 kubieke kilometer (!) liep snel leeg. Daardoor ontstond een humanitaire en ecologische ramp. De natuur verdrinkt letterlijk, net als alle 300 dieren uit een dierentuin. Vissen die op het droge happen naar zuurstof, kernreactoren naar koelwater. Duizenden bewoners zijn geëvacueerd, Kiev heeft drinkwatertekorten, mislukte oogsten, onbruikbaar gemaakte landbouwgrond en grote industriële schade. Vaststaat dat de dam sinds het begin van de invasie op door Rusland bezet gebied lag en dat onderhoud en aansturing een Russische aangelegenheid waren. Ook is het waterniveau kort voor de breuk plotseling verhoogd. Per ongeluk? Experts wijzen erop dat de schade alleen kon worden toegebracht van binnenuit. Nieuw bewijs duidt hier ook op. Moskou heeft ontegenzeggelijk het meest baat bij de ramp. Afgelopen week zette Oekraïne het langverwachte tegenoffensief in. Met grote gemechaniseerde formaties zoekt men naar zwakheden in de Russische linies in de hoop dat ergens een grotere doorbraak kan worden
geforceerd. Door Oekraïne op te zadelen met een nieuwe ramp lijken de Russen er vooral op uit om het tegenoffensief te vertragen. Dat daarbij ook volop mensen worden getroffen in door Rusland bezet gebied wordt voor lief genomen. Het past in het patroon van meedogenloosheid sinds het begin van de invasie, alsof Stalin nooit is weggeweest (!) Dat Oekraïne ook in de toekomst zal moeten kunnen rekenen op ruimhartige financiële steun van westerse bondgenoten was al evident maar de urgentie van die steun is door de dambreuk alleen maar groter geworden. (Commentaar in De NRC)
_____
Eredivisieclubs betaalden spelers meer ondanks coronasteun.
Terwijl een loonmatiging tot 20% was beloofd stegen de salarissen gemiddeld met 17%. Voetballers in de eredivisie kregen afgelopen seizoenen meer betaald, terwijl spelers, clubs en de KNVB bij hun aanvraag voor coronasteun juist loonoffers beloofden. Van de loonmatiging tot 20% die ze in coronajaar 2020 voorstelden, is daardoor weinig terechtgekomen. 'Het lijkt erop dat de clubs een deel van de overheidssteun hebben gebruikt om de salarissen op peil te houden of om die zelfs te verhogen’, concludeert sporteconoom Willem de Boer. Een vrijwillige loonmatiging werd door bonden, clubs en de KNVB voorgesteld om de financiële gevolgen van de coronacrisis het hoofd te bieden en om de overheid te verleiden tot verlenging van de steun. Dat offensief bleek succesvol: in totaal ontvingen alleen al de eredivisieclubs meer dan €100 mln aan loonsteun. Daarnaast kregen ze €23 mln als tegemoetkoming voor hun vaste lasten. Bij de 11 clubs die al langer in de eredivisie figureren, gingen de loonkosten in de seizoenen rond die toezegging omhoog. Tijdens de coronaperiode stegen ze van seizoen ‘19/’20 tot ‘21/’22 met ruim 17% van €273 mln tot €319 mln. Weliswaar bezuinigden zij op de wedstrijd- en huisvestingskosten, maar de loonsom werd in geen enkel seizoen teruggeschroefd. En dat had wel gekund aangezien aan het eind van het seizoen 40% van de contracten afloopt zegt sporteconoom De Boer van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen. Op dat moment kun je afscheid nemen van de duurdere spelers. Tijdens de coronaperiode zijn de loonkosten vooral opgelopen bij Ajax (18%) naar €109 mln, bij PSV met 17% naar €45 mln en Feijenoord met een loonstijging van 23% naar €48 mln. De spelers van Feyenoord gingen er het meeste op vooruit. (FD)
_____
Prominenten bezorgd over snelle ontwikkelingen AI, vragen om Haagse bemoeienis.
Kunstmatige intelligentie (AI) ontwikkelt zich in zo’n hoog tempo dat de Nederlandse politiek er snel voorwaarden aan moet stellen. Ex-Kamerleden, schrijvers en wetenschappers roepen Den Haag via een petitie op in actie te komen. Alleen met duidelijke voorwaarden is het mogelijk grip te krijgen op AI, waarvan de ontwikkeling nu volledig wordt bepaald door Big tech, stellen de opstellers. De oproep komt van Kees Verhoeven (D66) en Mark Thiessen (oud campagnestrateeg VVD). Hun petitie (Control AI) is bij aanvang door zo’n 80 wetenschappers, politici en opiniemakers onderschreven onder wie Gert-Jan Segers, Klaas Dijkhoff en Lodewijk Asscher, schrijvers Maxim Februari en Rutger Bregman, techniekfilosoof Jeroen van den Hoven (TU Delft) en Mark Brakel, beleidsdirecteur van het Future of Life Instituut.
Deze groep pleitte al eerder voor een tijdelijke pauze in de ontwikkeling van krachtige AI- modellen. Zo moet ieder ministerie in kaart brengen op welke gebieden AI fundamentele invloed zal uitoefenen en waar extra regelgeving nodig is om die invloed in goede banen te leiden. Verder moet Nederlands kennispositie worden verbeterd door 300 onderzoeksposities in te stellen, onder andere op het gebied van het zogenoemde ‘existentieel risico’. ‘De ontwikkelingen gaan razendsnel en raken de hele samenleving van onderwijs en werk tot onze informatievoorziening. Ik maak me daar grote zorgen over’, zegt Kees Verhoeven. ‘Eerder hebben we bij sociale media al fout zien gaan. We kunnen het ons niet permitteren om te wachten.’ Met verbazing ziet Verhoeven dat overal debat over AI plaatsvindt behalve in de Kamer. (VK)
_____
Nederland en Canada dagen Syrië om martelingen.
Volgens de landen heeft Syrië zich schuldig gemaakt aan marteling van de eigen bevolking onder meer met chemische wapens. Nederland en Canada dagen Syrië voor het Internationaal Gerechtshof (ICJ) vanwege het schenden van het internationaal recht. In een verklaring schrijven de landen dat het specifiek gaat om de schending van het VN-verdrag tegen foltering, waar zich Syrië in 2004 bij aansloot. De twee landen schrijven in hun verzoekschrift dat Syrië talloze schendingen van het internationaal recht heeft begaan die in ieder geval in 2011 zijn begonnen.
Naast een veroordeling willen Nederland en Canada ook dat er maatregelen komen om mensen die het risico lopen gemarteld te worden, te beschermen. Zo moet Syrië gevangenen die zonder aanklacht zijn opgesloten vrijlaten en moeten internationale waarnemers toegang krijgen tot gevangenen. Ze gaan ook dieper in op de beschuldigingen tegen het Syrische regime. Zo benoemen ze verschillende mensenrechtenschendingen, ‘onder meer door afschuwelijke behandeling van gedetineerden, onmenselijke omstandigheden in detentiecentra, gedwongen verdwijningen, het gebruik van seksueel geweld en geweld op basis van geslacht, en geweld tegen kinderen’. De landen wijzen erop dat het bewind ook chemische wapens gebruikte tegen de eigen bevolking ‘wat heeft geleid tot talrijke doden en gewonden en ernstig lichamelijk en geestelijk lijden’. (NRC)
_____
Inflatie VS lager dan verwacht, vooral energie goedkoper.
De Amerikaanse inflatie is iets lager uitgekomen dan economen verwacht hadden. De consumentenprijzen lagen in mei 4% hoger dan een jaar eerder, 0,1 procentpunt lager dan waar de financiële markten van uitgingen. De prijzen stijgen daarmee op het laagste tempo sinds maart 2021, ruim 2 jaar geleden. Vooral de dalende prijzen van energie spelen een grote rol bij het lagere inflatiecijfer. Ten opzichte van een jaar eerder is energie 11,7% goedkoper geworden, en benzine zelfs 19,7%. De prijs van voeding stijgt nog wel hard. Voedsel is nu 6.7% duurder dan 12 maanden geleden. Het dalende cijfer hint erop dat het beleid van de FED effect heeft. Ondertussen daalt de inflatie al 11 maanden op rij. Het is nu voor de Federal Reserve (FED) makkelijker om te besluiten de rente bij de eerstvolgende vergadering niet te verhogen. (FD)
_____
Klimaatverandering in de versnelling?
Nederland heeft al 33 dagen geen regen gezien, een bijzonder lange periode. Op andere plekken op de aarde schrikken wetenschappers van snelle opwarming die tot bosbranden en orkanen aan kan jagen. Volgens het KNMI dat met behulp van deze vrijwilligers de neerslag in kaart brengt is het sinds 2007 niet meer zo lang achtereen droog gebleven. Toen viel er 32 dagen geen regen. Dat klinkt ernstig, maar alle experts zijn het erover eens: we zijn verwend met een zeer nat voorjaar, dus een watertekort zal niet snel ontstaan. Dankzij dat voorjaar zijn de grondwaterstanden volgens de droogtemonitor van Rijkswaterstaat relatief hoog. Dat in sommige delen van het land toch een onttrekkings- of sproeiverbod is ingesteld, is niet ongewoon. Gebieden met veel, hoge zandvlaktes, zoals je die in Brabant, Veluwe of in de Achterhoek vindt komen altijd als eerste in problemen bij aanhoudende droogte. Ondanks de droogte is ook het peil van de rivieren niet alarmerend laag. Voor de landbouw is de droogte reden tot zorg. Boeren konden dit jaar door het natte voorjaar pas relatief laat zaaien en poten. Door de hoge temperatuur en de harde, droge wind droogte bovenste grondlaag snel uit. Aardappeltelers lopen momenteel extra risico’s. De aardappel begint in deze periode met knolvorming, en droogte betekent minder knollen. Sproeien is daarom
essentieel en op de meest plekken is dat nog toegestaan. (VK)
_____
Alleen al dreigen met staking lijkt te helpen.
Gemiddeld stegen de door vakbond FNV uit onderhandelde cao-lonen het afgelopen halfjaar met 7,1%. Stakingen, of de dreiging ervan, speelden vaak een rol. Vuilnismannen, distributiemedewerkers, kaasmakers: het was een voor Nederlandse begrippen hete lente op de barricaden voor een hoger loon. 45 maal stelde vakbond FNV een ultimatum tegen een werkgever in de strijd om inflatiecompensatie en mondde het uit in een staking. Soms duurde die kort, soms dagen tot weken – zoals in het streekvervoer of
bij vloerenfabriek Forbo in Assendelft. Daarmee ligt het aantal door de vakbond georganiseerde stakingen nu al hoger dan in 2022 en het zal ongetwijfeld verder oplopen. Tijdens de tussenevaluatie van het cao-seizoen klonken optimistische geluiden bij FNV. Sinds december zijn de cao-lonen in de 187 afgesloten akkoorden met gemiddeld 7,1% gestegen. Daarmee krijgen werknemers compensatie voor het verlies aan koopkracht als gevolg van de snelle prijsstijgingen die sinds 2022 plaatsvinden. Ook viert de bond de verbetering van de arbeidsvoorwaarden zoals bij het distributiecentrum van Albert Heyn. Daar krijgen uitzendkrachten nu bijvoorbeeld eerder duidelijkheid over hun roosters. Maar het gat met de inflatie is nog niet gedicht stelt vakbondsleider Boufangacha. ‘In volgende onderhandelingsrondes is nog een stevige inhaalindexatie te realiseren.’ Die vasthoudendheid leidde tot flinke kritiek. DNB-resident Knot, VNO-NCW, MKB-Nederland en werkgeversvereniging AWVN: allemaal riepen ze op tot matiging van de inzet
tijdens de onderhandelingen uit vrees voor een loon- prijsspiraal. Veel organisaties kunnen hun stijgende lonen niet doorberekenen en dat kan leiden tot ‘kostenbesparende maatregelen’. ‘Ik vind dat chantage’, reageert Boufangacha, ‘de houding van de organisaties zie ik als een staaltje anti-strategie tegen een rechtvaardige loonstijging.’ (NRC)
_____
Wit-Russische president bevestigt komst kernwapens.
De Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko heeft bevestigd dat zijn land kernwapens uit Rusland heeft geïnstalleerd. De Russische oud president Dmitri Medvedev dreigt ondertussen met aanvallen op westerse onderzeese communicatiekabels. Volgens Loekasjenko zijn de bommen drie keer zo krachtig als de exemplaren die op Hiroshima en Nagasaki zijn gegooid. Het gaat om zogeheten tactische kernwapens die beoogd zijn voor gebruik op het slagveld in plaats van de vernietiging van complete steden
of regio’s. De installatie is volgens Wit-Rusland nodig om buitenlandse agressors af te schrikken. Sinds de start van de invasie hebben Poetin en vertrouwelingen als Medvedev herhaaldelijk met de inzet van kernwapens gedreigd. (VK)
_____
Ze kregen opdracht alles en iedereen neer te schieten.
In navolging van het kabinet schaart ook een Kamermeerderheid zich achter de nieuwe blik op het stelselmatige Nederlandse geweld in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog (1945- 1949). Zolang maar niet het beeld ontstaat dat iedereen die gediend heeft schuldig is. Het is een symbolisch moment, het begin van het debat. Daar staan de Nederlandse volksvertegenwoordigers met op de publieke tribune boven hen de veteranen en Indische Nederlanders. Bijeen voor een debat, bijna driekwart eeuw na de formele soevereiniteitsoverdracht én méér dan driekwart eeuw na het uitroepen van de Indonesische onafhankelijkheid, over het historisch onderzoek naar de kolonisatieoorlog die in die tussenliggende jaren werd gevoerd. De conclusie van dat onderzoek luidde dat de krijgsmacht zich schuldig had gemaakt aan wijdverbreid en extreem geweld dat ‘vaak bewust werd ingezet’ en op alle niveaus - politiek, militair en justitieel - getolereerd. Daarmee werd een streep gezet door de zogeheten excessennota uit 1969 waarin de toenmalige regering concludeerde dat zich weliswaar excessen hadden voorgedaan maar dat de krijgsmacht zich als geheel correct heeft gedragen. Het kabinet aanvaardde ‘ten volle de verantwoordelijkheid voor het collectieve falen van de politieke, bestuurlijke en militaire autoriteiten van destijds’. Rutte bood de bevolking van Indonesië ‘diepe excuses’ aan, in navolging van eerdere excuses van de Koning voor dat stelselmatige geweld en het consequent wegkijken van eerdere kabinetten. Ook bood het kabinet excuses aan ‘ieder in ons land die met de gevolgen van de koloniale oorlog heeft moeten leven, inclusief de veteranen die zich als goed militair hebben gedragen.’ Het parlement schaart zich in meerderheid achter het kabinet. Er waren ook verschillende sprekers met een familieverleden in het huidige Indonesië die ervan getuigen hoe traumatisch het proces van dekolonisatie voor veel mensen is geweest. Roelof Bisschop (SGP) vertelt over zijn vader die als 20-jarige werd uitgezonden, ‘losgerukt uit zijn agrarische gemeenschap. Hij was dienstplichtig en ging uit plichtsbesef: zijn eenheid moest eens een kampong zuiveren. Ze kregen de opdracht alles en iedereen neer te schieten.’ Bisschop: “Die tijd werkt tot aan de dag van vandaag door”. Hij besluit met zijn waardering uit te spreken voor het onderzoek. Van Haga, FvD, PVV en BBB vinden het een politiek gekleurd onderzoek. (VK)
_____
Kabinet draait de gaskraan nog dit najaar dicht.
Er komt dit najaar definitief een einde aan ruim 6 decennia gaswinning in Groningen. Dat besluit neemt het kabinet volgende week vrijdag in de ministerraad. Per 1 oktober gaat de kraan dicht. Dat betekent niet dat de gasputten ook direct worden afgebroken. Het gasveld vervult nog een jaar lang een reservefunctie, waarbij de gaswinning in het geval van een dreigend tekort in de winter weer kan worden opgestart. Het besluit komt niet als een verrassing. Vijlbrief heeft al meerdere malen gezegd hat hij het Groningerveld in het najaar van 2023 of uiterlijk in 2024 helemaal wil sluiten. Sinds dit gasjaar dat loopt van oktober 2022 tot oktober dit jaar staat de gaskraan in Groningen op de waakvlam. dat betekent dat er nog slechts 2,8 miljard kuub gas wordt gewonnen. In de afgelopen 60 jaar verdienden de staat en gasexploitant NAM gezamenlijk zo’n 429 miljard euro aan het gas. (FD)
_____
Oekraïne boekt kleine terreinwinst, maar grote tegenaanval moet nog beginnen.
Rusland is in anderhalve week de controle kwijtgeraakt over gebieden aan de zuidelijke frontlinie van rond Bachmoet, blijkt uit de kaarten die defensiedenktank Institute of War dagelijks uitbrengt. Oekraïne zelf meldt ruim 100 vierkante kilometer terugveroverd te hebben op de Russische
bezetter. In het gebied tussen de linies is het een snel veranderende wirwar van aanvallen en tegenaanvallen. Geen van beide partijen heeft een doorbraak bereikt. Terreinwinst boekte Oekraïne deze maand rond Voehledar, waar 5 dorpjes zijn bevrijd. Aan het zuidelijk front wordt hevig gevochten bij Orichiv. Ook rond Bachmoet rukt het Oekraïense leger op. Volgens een woordvoerder van Zelensky is er al wel sprake van offensieve acties maar moet het echte tegenoffensief nog beginnen. Volgens ISW is nu ruim 100.000 vierkante kilometer, ongeveer een zesde van Oekraïne, in Russische handen. Dat is inclusief de Krim. In februari en maart 2022 veroverde Rusland 18% van het Oekraïense grondgebied, maar na
de afgeslagen aanval op Kiev moest het bijna een derde daarvan vrijwel direct weer prijsgeven. In april bevrijdde Oekraïne bij het eerste tegenoffensief grote delen van het noorden van het land. In het herfstoffensief kwam daar nog gebied ten oosten van Charkov en de stad Cherson en omliggende gebieden bij. In de tussenliggende maanden veranderde er, ondanks hevige gevechten tot nu toe weinig aan de omvang van de bezette gebieden. (NRC)
+ De verkoop van nieuwe volledig elektrische auto’s staat onder druk.
+ Van de beschikbare subsidie is nog slechts een derde gebruikt.
+ Onzeker overheidsbeleid maakt particuliere kopers kopschuw.
De animo onder particuliere kopers voor een nieuwe volledig elektrische auto (EV) is flink gedaald vergeleken met een jaar geleden. Van de subsidiepot van €67 mln voor aanschaf op private lease van een nieuwe EV is nog tweederde beschikbaar. Vorig jaar was de toen geldende subsidie van €71 mln eind mei al volledig opgesoupeerd. Bij een subsidie van €2950 per nieuwe EV is er tot nu toe voor ruim 8400 nieuwe EV’s subsidie aangevraagd. Dat is flink minder dan vorig jaar, toen er rond deze tijd voor ruim 21.000 EV’s subsidie was verstrekt. Dealers spreken van tegenvallende verkopen. Jan Hofstede, ceo van Zeeuw & Zeeuw, een dealerorganisatie die tot de top 10 van Nederland behoort: ‘Wij horen van onze achterban dat de orderintake behoorlijk tegenvalt, er is grote terughoudendheid bij de particuliere koper.’ De bestellingen voor een nieuwe EV bij zijn bedrijf over de afgelopen 5 maanden liggen circa de helft lager dan vorig jaar. Hij spreekt van een trendbreuk. Van Biezen van de Vereniging Elektrische Rijders zegt dat het negatieve sentiment wordt beïnvloedt doordat de huidige stimuleringsmaatregelen in 2025 ten einde lopen en er komt niets voor in de plaats. Straks moet ook motorrijtuigenbelasting worden betaald. Tot en met 2024 geldt daarvoor een vrijstelling. Doordat elektrische auto’s zwaarder zijn dan een gewone auto zal een elektrische rijder straks rond de 40% duurder uit zijn dan de bezitter van een vergelijkbare benzineauto. (FD)
_____
EU koerst op migratiedeal van 1 miljard met Tunesië.
De EU is bereid Tunesië ruim 1 miljard euro aan goedkope leningen en subsidies te verstrekken als het land zich inzet om de migrantenbootjes richting Europa tegen te houden. Rutte is hoopvol gestemd dat een akkoord met Tunis voor het eind van de maand is uitgewerkt. ‘Een mijlpaal’ noemde Von de Leyen de aanzet tot een akkoord, die tot stand kwam na een ontmoeting met de Tunesische president Kais Saied. Ze prees Tunesië als ‘een zeer gewaardeerde partner’ van de EU. Rutte en de Italiaanse premier Meloni die bij het gesprek met Saied aanwezig waren toonden zich eveneens tevreden. Beide premiers staan thuis onder zware druk om de toestroom van migranten in te dammen. De EU wil Tunis helpen met 900 miljoen euro aan leningen. Het geld moet voorkomen dat Tunesië bankroet gaat. De chaos die dan zou ontstaan leidt tot nog meer migranten (Tunesiërs en andere nationaliteiten) die vanaf de Tunesische kust vertrekken naar Italië. In ruil daarvoor moet Tunesië de mensensmokkelaars op zijn grondgebied aanpakken. Voor zo’n ‘anti-smokkelaars partnerschap’ stelt de EU nog eens 100 miljoen euro als subsidie beschikbaar. De regering In Tunis moet daarmee zijn grenzen beter bewaken, migrantenbootjes in de territoriale wateren oppikken en migranten terugsturen naar hun thuisland. Von der Leyen, Meloni en Rutte benadrukken dat de mensenrechten moeten worden gerespecteerd. (VK)
_____
Russische wreedheid bereikt met dambreuk nieuw dieptepunt.
Na 15 maanden oorlog is het duidelijk dat de machthebbers in het Kremlin de onmetelijke leegte in hun ziel alleen maar kunnen vullen met dood en verderf. Onder Stalin was een mensenleven al niets waard, onder de Russische president Poetin is het niet anders. Datondervinden de Russen zelf – tienduizenden zijn met een vingerknip naar de vleesmolen van Bachmoet gestuurd – maar in de eerste plaats vooral de Oekraïners. Executies van burgers in Boetsja, bestoken van mensen op de vlucht, woonflats, crà¨ches, ziekenhuizen, scholen, schouwburgen, kerken en kerncentrales. Het met de grond gelijk maken van steden als Marioepol en Bachmoet. De verkrachtingen, martelkamers, diefstal, clusterbommen, drones, raketten. Kennelijk mag er niets meer overblijven van Oekraïne. Met het breken van een cruciale dam lijkt het repertoire van Russische wreedheden weer te zijn uitgebreid. Het stuwmeer van de Kachovka-dam van maar liefst 18 kubieke kilometer (!) liep snel leeg. Daardoor ontstond een humanitaire en ecologische ramp. De natuur verdrinkt letterlijk, net als alle 300 dieren uit een dierentuin. Vissen die op het droge happen naar zuurstof, kernreactoren naar koelwater. Duizenden bewoners zijn geëvacueerd, Kiev heeft drinkwatertekorten, mislukte oogsten, onbruikbaar gemaakte landbouwgrond en grote industriële schade. Vaststaat dat de dam sinds het begin van de invasie op door Rusland bezet gebied lag en dat onderhoud en aansturing een Russische aangelegenheid waren. Ook is het waterniveau kort voor de breuk plotseling verhoogd. Per ongeluk? Experts wijzen erop dat de schade alleen kon worden toegebracht van binnenuit. Nieuw bewijs duidt hier ook op. Moskou heeft ontegenzeggelijk het meest baat bij de ramp. Afgelopen week zette Oekraïne het langverwachte tegenoffensief in. Met grote gemechaniseerde formaties zoekt men naar zwakheden in de Russische linies in de hoop dat ergens een grotere doorbraak kan worden
geforceerd. Door Oekraïne op te zadelen met een nieuwe ramp lijken de Russen er vooral op uit om het tegenoffensief te vertragen. Dat daarbij ook volop mensen worden getroffen in door Rusland bezet gebied wordt voor lief genomen. Het past in het patroon van meedogenloosheid sinds het begin van de invasie, alsof Stalin nooit is weggeweest (!) Dat Oekraïne ook in de toekomst zal moeten kunnen rekenen op ruimhartige financiële steun van westerse bondgenoten was al evident maar de urgentie van die steun is door de dambreuk alleen maar groter geworden. (Commentaar in De NRC)
_____
Eredivisieclubs betaalden spelers meer ondanks coronasteun.
Terwijl een loonmatiging tot 20% was beloofd stegen de salarissen gemiddeld met 17%. Voetballers in de eredivisie kregen afgelopen seizoenen meer betaald, terwijl spelers, clubs en de KNVB bij hun aanvraag voor coronasteun juist loonoffers beloofden. Van de loonmatiging tot 20% die ze in coronajaar 2020 voorstelden, is daardoor weinig terechtgekomen. 'Het lijkt erop dat de clubs een deel van de overheidssteun hebben gebruikt om de salarissen op peil te houden of om die zelfs te verhogen’, concludeert sporteconoom Willem de Boer. Een vrijwillige loonmatiging werd door bonden, clubs en de KNVB voorgesteld om de financiële gevolgen van de coronacrisis het hoofd te bieden en om de overheid te verleiden tot verlenging van de steun. Dat offensief bleek succesvol: in totaal ontvingen alleen al de eredivisieclubs meer dan €100 mln aan loonsteun. Daarnaast kregen ze €23 mln als tegemoetkoming voor hun vaste lasten. Bij de 11 clubs die al langer in de eredivisie figureren, gingen de loonkosten in de seizoenen rond die toezegging omhoog. Tijdens de coronaperiode stegen ze van seizoen ‘19/’20 tot ‘21/’22 met ruim 17% van €273 mln tot €319 mln. Weliswaar bezuinigden zij op de wedstrijd- en huisvestingskosten, maar de loonsom werd in geen enkel seizoen teruggeschroefd. En dat had wel gekund aangezien aan het eind van het seizoen 40% van de contracten afloopt zegt sporteconoom De Boer van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen. Op dat moment kun je afscheid nemen van de duurdere spelers. Tijdens de coronaperiode zijn de loonkosten vooral opgelopen bij Ajax (18%) naar €109 mln, bij PSV met 17% naar €45 mln en Feijenoord met een loonstijging van 23% naar €48 mln. De spelers van Feyenoord gingen er het meeste op vooruit. (FD)
_____
Prominenten bezorgd over snelle ontwikkelingen AI, vragen om Haagse bemoeienis.
Kunstmatige intelligentie (AI) ontwikkelt zich in zo’n hoog tempo dat de Nederlandse politiek er snel voorwaarden aan moet stellen. Ex-Kamerleden, schrijvers en wetenschappers roepen Den Haag via een petitie op in actie te komen. Alleen met duidelijke voorwaarden is het mogelijk grip te krijgen op AI, waarvan de ontwikkeling nu volledig wordt bepaald door Big tech, stellen de opstellers. De oproep komt van Kees Verhoeven (D66) en Mark Thiessen (oud campagnestrateeg VVD). Hun petitie (Control AI) is bij aanvang door zo’n 80 wetenschappers, politici en opiniemakers onderschreven onder wie Gert-Jan Segers, Klaas Dijkhoff en Lodewijk Asscher, schrijvers Maxim Februari en Rutger Bregman, techniekfilosoof Jeroen van den Hoven (TU Delft) en Mark Brakel, beleidsdirecteur van het Future of Life Instituut.
Deze groep pleitte al eerder voor een tijdelijke pauze in de ontwikkeling van krachtige AI- modellen. Zo moet ieder ministerie in kaart brengen op welke gebieden AI fundamentele invloed zal uitoefenen en waar extra regelgeving nodig is om die invloed in goede banen te leiden. Verder moet Nederlands kennispositie worden verbeterd door 300 onderzoeksposities in te stellen, onder andere op het gebied van het zogenoemde ‘existentieel risico’. ‘De ontwikkelingen gaan razendsnel en raken de hele samenleving van onderwijs en werk tot onze informatievoorziening. Ik maak me daar grote zorgen over’, zegt Kees Verhoeven. ‘Eerder hebben we bij sociale media al fout zien gaan. We kunnen het ons niet permitteren om te wachten.’ Met verbazing ziet Verhoeven dat overal debat over AI plaatsvindt behalve in de Kamer. (VK)
_____
Nederland en Canada dagen Syrië om martelingen.
Volgens de landen heeft Syrië zich schuldig gemaakt aan marteling van de eigen bevolking onder meer met chemische wapens. Nederland en Canada dagen Syrië voor het Internationaal Gerechtshof (ICJ) vanwege het schenden van het internationaal recht. In een verklaring schrijven de landen dat het specifiek gaat om de schending van het VN-verdrag tegen foltering, waar zich Syrië in 2004 bij aansloot. De twee landen schrijven in hun verzoekschrift dat Syrië talloze schendingen van het internationaal recht heeft begaan die in ieder geval in 2011 zijn begonnen.
Naast een veroordeling willen Nederland en Canada ook dat er maatregelen komen om mensen die het risico lopen gemarteld te worden, te beschermen. Zo moet Syrië gevangenen die zonder aanklacht zijn opgesloten vrijlaten en moeten internationale waarnemers toegang krijgen tot gevangenen. Ze gaan ook dieper in op de beschuldigingen tegen het Syrische regime. Zo benoemen ze verschillende mensenrechtenschendingen, ‘onder meer door afschuwelijke behandeling van gedetineerden, onmenselijke omstandigheden in detentiecentra, gedwongen verdwijningen, het gebruik van seksueel geweld en geweld op basis van geslacht, en geweld tegen kinderen’. De landen wijzen erop dat het bewind ook chemische wapens gebruikte tegen de eigen bevolking ‘wat heeft geleid tot talrijke doden en gewonden en ernstig lichamelijk en geestelijk lijden’. (NRC)
_____
Inflatie VS lager dan verwacht, vooral energie goedkoper.
De Amerikaanse inflatie is iets lager uitgekomen dan economen verwacht hadden. De consumentenprijzen lagen in mei 4% hoger dan een jaar eerder, 0,1 procentpunt lager dan waar de financiële markten van uitgingen. De prijzen stijgen daarmee op het laagste tempo sinds maart 2021, ruim 2 jaar geleden. Vooral de dalende prijzen van energie spelen een grote rol bij het lagere inflatiecijfer. Ten opzichte van een jaar eerder is energie 11,7% goedkoper geworden, en benzine zelfs 19,7%. De prijs van voeding stijgt nog wel hard. Voedsel is nu 6.7% duurder dan 12 maanden geleden. Het dalende cijfer hint erop dat het beleid van de FED effect heeft. Ondertussen daalt de inflatie al 11 maanden op rij. Het is nu voor de Federal Reserve (FED) makkelijker om te besluiten de rente bij de eerstvolgende vergadering niet te verhogen. (FD)
_____
Klimaatverandering in de versnelling?
Nederland heeft al 33 dagen geen regen gezien, een bijzonder lange periode. Op andere plekken op de aarde schrikken wetenschappers van snelle opwarming die tot bosbranden en orkanen aan kan jagen. Volgens het KNMI dat met behulp van deze vrijwilligers de neerslag in kaart brengt is het sinds 2007 niet meer zo lang achtereen droog gebleven. Toen viel er 32 dagen geen regen. Dat klinkt ernstig, maar alle experts zijn het erover eens: we zijn verwend met een zeer nat voorjaar, dus een watertekort zal niet snel ontstaan. Dankzij dat voorjaar zijn de grondwaterstanden volgens de droogtemonitor van Rijkswaterstaat relatief hoog. Dat in sommige delen van het land toch een onttrekkings- of sproeiverbod is ingesteld, is niet ongewoon. Gebieden met veel, hoge zandvlaktes, zoals je die in Brabant, Veluwe of in de Achterhoek vindt komen altijd als eerste in problemen bij aanhoudende droogte. Ondanks de droogte is ook het peil van de rivieren niet alarmerend laag. Voor de landbouw is de droogte reden tot zorg. Boeren konden dit jaar door het natte voorjaar pas relatief laat zaaien en poten. Door de hoge temperatuur en de harde, droge wind droogte bovenste grondlaag snel uit. Aardappeltelers lopen momenteel extra risico’s. De aardappel begint in deze periode met knolvorming, en droogte betekent minder knollen. Sproeien is daarom
essentieel en op de meest plekken is dat nog toegestaan. (VK)
_____
Alleen al dreigen met staking lijkt te helpen.
Gemiddeld stegen de door vakbond FNV uit onderhandelde cao-lonen het afgelopen halfjaar met 7,1%. Stakingen, of de dreiging ervan, speelden vaak een rol. Vuilnismannen, distributiemedewerkers, kaasmakers: het was een voor Nederlandse begrippen hete lente op de barricaden voor een hoger loon. 45 maal stelde vakbond FNV een ultimatum tegen een werkgever in de strijd om inflatiecompensatie en mondde het uit in een staking. Soms duurde die kort, soms dagen tot weken – zoals in het streekvervoer of
bij vloerenfabriek Forbo in Assendelft. Daarmee ligt het aantal door de vakbond georganiseerde stakingen nu al hoger dan in 2022 en het zal ongetwijfeld verder oplopen. Tijdens de tussenevaluatie van het cao-seizoen klonken optimistische geluiden bij FNV. Sinds december zijn de cao-lonen in de 187 afgesloten akkoorden met gemiddeld 7,1% gestegen. Daarmee krijgen werknemers compensatie voor het verlies aan koopkracht als gevolg van de snelle prijsstijgingen die sinds 2022 plaatsvinden. Ook viert de bond de verbetering van de arbeidsvoorwaarden zoals bij het distributiecentrum van Albert Heyn. Daar krijgen uitzendkrachten nu bijvoorbeeld eerder duidelijkheid over hun roosters. Maar het gat met de inflatie is nog niet gedicht stelt vakbondsleider Boufangacha. ‘In volgende onderhandelingsrondes is nog een stevige inhaalindexatie te realiseren.’ Die vasthoudendheid leidde tot flinke kritiek. DNB-resident Knot, VNO-NCW, MKB-Nederland en werkgeversvereniging AWVN: allemaal riepen ze op tot matiging van de inzet
tijdens de onderhandelingen uit vrees voor een loon- prijsspiraal. Veel organisaties kunnen hun stijgende lonen niet doorberekenen en dat kan leiden tot ‘kostenbesparende maatregelen’. ‘Ik vind dat chantage’, reageert Boufangacha, ‘de houding van de organisaties zie ik als een staaltje anti-strategie tegen een rechtvaardige loonstijging.’ (NRC)
_____
Wit-Russische president bevestigt komst kernwapens.
De Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko heeft bevestigd dat zijn land kernwapens uit Rusland heeft geïnstalleerd. De Russische oud president Dmitri Medvedev dreigt ondertussen met aanvallen op westerse onderzeese communicatiekabels. Volgens Loekasjenko zijn de bommen drie keer zo krachtig als de exemplaren die op Hiroshima en Nagasaki zijn gegooid. Het gaat om zogeheten tactische kernwapens die beoogd zijn voor gebruik op het slagveld in plaats van de vernietiging van complete steden
of regio’s. De installatie is volgens Wit-Rusland nodig om buitenlandse agressors af te schrikken. Sinds de start van de invasie hebben Poetin en vertrouwelingen als Medvedev herhaaldelijk met de inzet van kernwapens gedreigd. (VK)
_____
Ze kregen opdracht alles en iedereen neer te schieten.
In navolging van het kabinet schaart ook een Kamermeerderheid zich achter de nieuwe blik op het stelselmatige Nederlandse geweld in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog (1945- 1949). Zolang maar niet het beeld ontstaat dat iedereen die gediend heeft schuldig is. Het is een symbolisch moment, het begin van het debat. Daar staan de Nederlandse volksvertegenwoordigers met op de publieke tribune boven hen de veteranen en Indische Nederlanders. Bijeen voor een debat, bijna driekwart eeuw na de formele soevereiniteitsoverdracht én méér dan driekwart eeuw na het uitroepen van de Indonesische onafhankelijkheid, over het historisch onderzoek naar de kolonisatieoorlog die in die tussenliggende jaren werd gevoerd. De conclusie van dat onderzoek luidde dat de krijgsmacht zich schuldig had gemaakt aan wijdverbreid en extreem geweld dat ‘vaak bewust werd ingezet’ en op alle niveaus - politiek, militair en justitieel - getolereerd. Daarmee werd een streep gezet door de zogeheten excessennota uit 1969 waarin de toenmalige regering concludeerde dat zich weliswaar excessen hadden voorgedaan maar dat de krijgsmacht zich als geheel correct heeft gedragen. Het kabinet aanvaardde ‘ten volle de verantwoordelijkheid voor het collectieve falen van de politieke, bestuurlijke en militaire autoriteiten van destijds’. Rutte bood de bevolking van Indonesië ‘diepe excuses’ aan, in navolging van eerdere excuses van de Koning voor dat stelselmatige geweld en het consequent wegkijken van eerdere kabinetten. Ook bood het kabinet excuses aan ‘ieder in ons land die met de gevolgen van de koloniale oorlog heeft moeten leven, inclusief de veteranen die zich als goed militair hebben gedragen.’ Het parlement schaart zich in meerderheid achter het kabinet. Er waren ook verschillende sprekers met een familieverleden in het huidige Indonesië die ervan getuigen hoe traumatisch het proces van dekolonisatie voor veel mensen is geweest. Roelof Bisschop (SGP) vertelt over zijn vader die als 20-jarige werd uitgezonden, ‘losgerukt uit zijn agrarische gemeenschap. Hij was dienstplichtig en ging uit plichtsbesef: zijn eenheid moest eens een kampong zuiveren. Ze kregen de opdracht alles en iedereen neer te schieten.’ Bisschop: “Die tijd werkt tot aan de dag van vandaag door”. Hij besluit met zijn waardering uit te spreken voor het onderzoek. Van Haga, FvD, PVV en BBB vinden het een politiek gekleurd onderzoek. (VK)
_____
Kabinet draait de gaskraan nog dit najaar dicht.
Er komt dit najaar definitief een einde aan ruim 6 decennia gaswinning in Groningen. Dat besluit neemt het kabinet volgende week vrijdag in de ministerraad. Per 1 oktober gaat de kraan dicht. Dat betekent niet dat de gasputten ook direct worden afgebroken. Het gasveld vervult nog een jaar lang een reservefunctie, waarbij de gaswinning in het geval van een dreigend tekort in de winter weer kan worden opgestart. Het besluit komt niet als een verrassing. Vijlbrief heeft al meerdere malen gezegd hat hij het Groningerveld in het najaar van 2023 of uiterlijk in 2024 helemaal wil sluiten. Sinds dit gasjaar dat loopt van oktober 2022 tot oktober dit jaar staat de gaskraan in Groningen op de waakvlam. dat betekent dat er nog slechts 2,8 miljard kuub gas wordt gewonnen. In de afgelopen 60 jaar verdienden de staat en gasexploitant NAM gezamenlijk zo’n 429 miljard euro aan het gas. (FD)
_____
Oekraïne boekt kleine terreinwinst, maar grote tegenaanval moet nog beginnen.
Rusland is in anderhalve week de controle kwijtgeraakt over gebieden aan de zuidelijke frontlinie van rond Bachmoet, blijkt uit de kaarten die defensiedenktank Institute of War dagelijks uitbrengt. Oekraïne zelf meldt ruim 100 vierkante kilometer terugveroverd te hebben op de Russische
bezetter. In het gebied tussen de linies is het een snel veranderende wirwar van aanvallen en tegenaanvallen. Geen van beide partijen heeft een doorbraak bereikt. Terreinwinst boekte Oekraïne deze maand rond Voehledar, waar 5 dorpjes zijn bevrijd. Aan het zuidelijk front wordt hevig gevochten bij Orichiv. Ook rond Bachmoet rukt het Oekraïense leger op. Volgens een woordvoerder van Zelensky is er al wel sprake van offensieve acties maar moet het echte tegenoffensief nog beginnen. Volgens ISW is nu ruim 100.000 vierkante kilometer, ongeveer een zesde van Oekraïne, in Russische handen. Dat is inclusief de Krim. In februari en maart 2022 veroverde Rusland 18% van het Oekraïense grondgebied, maar na
de afgeslagen aanval op Kiev moest het bijna een derde daarvan vrijwel direct weer prijsgeven. In april bevrijdde Oekraïne bij het eerste tegenoffensief grote delen van het noorden van het land. In het herfstoffensief kwam daar nog gebied ten oosten van Charkov en de stad Cherson en omliggende gebieden bij. In de tussenliggende maanden veranderde er, ondanks hevige gevechten tot nu toe weinig aan de omvang van de bezette gebieden. (NRC)
