Gelezen!
Nieuwsoverzicht van ma 13 november t/m zo 19 november 2023
Herstel levensverwachting na corona trager dan gedacht.
De verwachting was dat na de coronapandemie de levensverwachting van 65-plussers snel zou herstellen. Dat valt tegen, signaleert het CBS. Volgens de laatste prognoses heeft een 65-jarige in 2029 nog gemiddeld 20,9 jaar te leven, bijna 0,3 jaar minder dan de inschatting vorig jaar. Wie dit jaar zijn 65ste verjaardag viert, heeft volgens de bevolkingsprognose van het CBS nog 20,2 jaar te leven. Daarmee komt de levensverwachting uit op 85,2 jaar. Mannen behalen volgens de prognose een leeftijd van 84. Vrouwen leven 2,3 jaar langer. Nederland zit in de middenmoot. Wel is het gemiddelde sekseverschil in Europa een stuk groter. Een gemiddelde 65-jarige vrouw in de EU wordt volgens de prognose gemiddeld 82,9 jaar oud. Dat is 5,7 jaar langer dan de 65-jarige man in de EU.
Veel 80-jarigen in West-Europa.
Europeanen in Zuidwest-Europa leven volgens de statistieken het langst. Maar ook Zweden en Noorwegen scoren hoog. Nederland staat 11e met 81,4 jaar. Zwitserland staat 1e met 83,9 jaar. De levensverwachting in Oost-Europa (Noord-Macedonië, Letland, Roemenië, Servië en Bulgarije, 71,4 jaar) is relatief laag. In die landen bleef de stijging in de laatste 30 jaar achter bij die in de rest van Europa. (FD)
……………………………………………………………….
In de transitie naar fossielvrij wordt energie flink duurder vooral door gascentrales.
Hoewel de kosten voor energie uit wind en zon dalen, leidt de energietransitie niet tot lagere maar juist hogere kosten. Consumenten en bedrijven gaan dit decennium 92% meer betalen voor aardgas. In de 10 jaar daarna stijgt de rekening nog eens met bijna een derde, blijkt uit berekeningen van PWC. De totale rekening voor gas en stroom (inclusief bedrijven) bedraagt in 2030 43 miljard euro, tegen 22 miljard in 2020. Tien jaar later is dit bedrag opgelopen tot 56 miljard euro!
Vooral elektriciteit drukt zwaar op de portemonnee: dit komt niet alleen doordat het verbruik stijgt, maar ook de kosten voor opwekking. Aardgas wordt nog duurder, maar hiervan wordt steeds minder voor warmte gebruikt. Elektriciteit uit wind en zon is per kilowattuur goedkoper en tegen het einde van het decennium zal naar verwachting 70% van de stroomvoorziening groen zijn. Maar, zegt energiespecialist Rutger Bots van PWC, een deel van de elektriciteit wordt ook dan nog geproduceerd met gascentrales. Op momenten dat die straks draaien zal stroom extreem duur zijn vanwege de hogere kosten voor aardgas en CO2. Zelfs als centrales draaien op groene waterstof zal de stroom duur betaald worden omdat deze waterstof voorlopig schaars en kostbaar is. Daarnaast moeten gascentrales ook in de lucht gehouden worden op momenten dat ze niet nodig zijn. ‘Het laatste stukje op gas zal heel duur zijn’, zegt Bots. ‘Dat zien we terug op de rekening.’ (VK)
…………………………………………………
Beweegt de hele EU richting rechts-radicaal populisme?
Politicologen zien een nieuwe rechts-radicale en populistische golf in Europa. De vrees groeit dat nationale trends zich bij de Europese Parlementsverkiezingen, volgend jaar, zullen vertalen in een rechts-populistisch front binnen de EU.
Deze herfst won eerst de populistische Smer-partij de Slowaakse verkiezingen. Vervolgens boekte de radicaal-rechtse AFD het beste resultaat in een West-Duitse deelstaat ooit. Daarna werden de radicaal-rechtse en populistische regeringspartijen PiS en SVP opnieuw de grootste in respectievelijk Polen en Zwitserland. En de populistische triomftocht is vermoedelijk nog niet voorbij. Volgende week kan in Nederland BBB, net als in maart, opnieuw flink winnen bij de stembus. Voor de verkiezingen in Vlaanderen en Oostenrijk, volgend jaar, gaan de radicaal-rechtse populisten van respectievelijk het Vlaams belang en de FPà– in de peilingen voorop. De vrees groeit dat deze nationale trends zich bij de Europese Parlementsverkiezingen in juni volgend jaar zullen vertalen in een rechts populistisch front binnen de EU. Alarmisten roepen de keuze voor Trump en Brexit in 2016 in herinnering. Dat hielden veel analisten vooraf ook niet voor mogelijk. Volgens critici is het gevaar reëel dat rechts-populistische partijen als ze eenmaal aan de macht zijn – zoals nu in Hongarije, Italië, Finland en Zweden – maatregelen nemen die rechten inperken van minderheden of van belangrijke democratische instanties zoals onafhankelijke rechtbanken of de vrije pers. Die maatregelen kunnen de termijn van één regering overstijgen. (NRC)
………………………………………………………………
Bijna €500 verschil in premie zorgverzekering!
Het kan lonen de zorgverzekering kritisch tegen het licht te houden. Zondag maakten de laatste verzekeraars hun nieuwe premies bekend. Het verschil tussen de goedkoopste en duurste basisverzekering is €468 op jaarbasis, meldt vergelijkingssite Zorgwijzer. De premie van de duurste verzekering ligt 29,6% hoger dan die van de goedkoopste. Gemiddeld stijgt de premie volgens Geld.nl met €8,72 per maand, oftewel 6,3%. De verschillen zijn groot. De kleinste stijging is 1,4% bij een verzekeraar voor medewerkers van universiteit medische centra. De grootste stijging is 19,8% bij de basispolis van Zekur.
Ook in euro’s zijn er forse verschillen. De goedkoopste is een basisverzekering van FBTO en de duurste is een restitutie verzekering van ASR. Een verzekerde krijgt met een restitutiepolis de zorg volledig vergoed en heeft meer vrijheid om een zorgaanbieder te kiezen.
Collectieve zorgverzekering minder aantrekkelijk.
Het aandeel Nederlanders met een collectieve zorgverzekering, bijvoorbeeld via een werkgever, daalt al jaren. Tegenwoordig zijn die verzekeringen duurder, onder meer doordat voordelen zijn afgenomen. Zo zijn de kortingen op de basisverzekering verdwenen. (FD)
………………………………………………………………
Geweld tegen Palestijnen door kolonisten op de Westbank laait op.
Terwijl de ogen van de internationale gemeenschap zijn gericht op het oorlogsgeweld in de Gazastrook, laait het geweld door kolonisten op de bezette Westelijke Jordaanoever op. ‘Nu de aandacht ergens anders ligt gaan kolonisten compleet hun eigen gang’, zeggen mensenrechtenorganisaties. ‘Kolonisten bedreigen Palestijnen door ’s avonds luidruchtig met hun auto’s langs Palestijnse huizen te gaan, zaklampen op de woningen te schijnen en de inwoners te vertellen dat ze binnen 24 uur moeten vertrekken’, vertelt Dror Sadot, woordvoerder van de Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem vanuit Jeruzalem. ‘Ze trekken bomen uit de grond, maken watertanks en -leidingen kapot, steken huizen in brand en mishandelen en beschieten Palestijnen. En dat staat nog los van het Israëlische leger.’
Volgens het VN-mensenrechtenbureau OCHA zijn tussen 7 oktober en 12 november op de Westelijke Jordaanoever 180 Palestijnen onder wie 47 kinderen gedood door Israëlische veiligheidsdiensten of kolonisten. Dat is bijna net zo veel als in heel 2023 tot de oorlog, sowieso al een van de dodelijkste jaren gemeten. (VK)
……………………………………………………………
Babylevens staan nu centraal in de GAZA-oorlog.
Prematuur geboren baby’s in het Al-Shifa-ziekenhuis in Gaza-stade worden in folie gewikkeld en naast heet water gelegd. Het ziekenhuis heeft zijn toevlucht genomen tot deze noodmaatregelen om de levens van de kinderen te redden na het uitvallen van de couveuses door brandstofgebrek. Zes baby’s zouden dit niet hebben overleefd volgens het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid.
De internationale verontwaardiging heeft er nog niet toe geleid dat het vuren gestaakt wordt. Onder anderen Olaf Scholtz blijft van mening dat Israël de strijd moet kunnen voortzetten om zichzelf tegen Hamas te verdedigen. En zolang er geen internationale consensus is over een staakt-het-vuren lijkt Israël niet van plan om de strijd op te schorten. (NRC)
………………………………………………………….
Deense toestanden.
We zouden dankbaar moeten zijn als een buitenlandse jongere de kant van Nederland opkijkt’ zei de onderwijsminister in 2026. Na de verkiezingen van 2023 was er een kabinet aangetreden met als missie: minder migranten. Universiteiten moesten Engels uit het curriculum schrappen. Colleges waren voortaan in het Nederlands. Het bleek een effectief middel om buitenlandse studenten te weren. Studentenkamers kwamen vrij voor Nederlanders, maar bedrijven zagen de stroom goed opgeleide studenten opdrogen. Alsof de arbeidsmarkt niet krap genoeg was. Daarom besloot de minister het experiment snel te staken. Buitenlandse studenten waren weer welkom.
Hoe ik dat weet? Door naar Denemarken te kijken!
Daar loopt men een paar jaar voor op ons. In 2021 werd het aantal colleges in Engels op Deense universiteiten drastisch verminderd. Dat wordt nu in alle haast teruggedraaid. In de woorden van minister van onderwijs Christina Egelund: ‘We zouden dankbaar moeten zijn als een buitenlandse jongere de kant van Denemarken opkijkt.’ (Mathijs Bouman in het FD)
……………………………………………………….
Brussel wil komst arbeidsmigranten van buiten EU versimpelen.
Dit om de groeiende tekorten op de arbeidsmarkt in de lidstaten op te vangen. Ook moeten ruimere mogelijkheden voor legale migratie de ongeregelde migratie over land en zee ontmoedigen. Het aanmoedigen van arbeidsmigratie stuit op weerstand in verschillende EU-landen. Nederland en Oostenrijk keerden zich eerder al tegen minder vergaande Commissieplannen voor legale migratie, ook Hongarije en Polen zijn wars van Brusselse bemoeienis op dit terrein. Migratie speelt een belangrijke rol in de Nederlandse verkiezingscampagne. Het meest in het oog springende onderdeel is het opzetten van een banenwebsite waarop werkgevers vacatures melden en geïnteresseerden van buiten de EU hun cv kunnen plaatsen. De website biedt informatie over de erkenning van diploma’s, over de rechten en plichten van werkgevers en werknemers en is gericht op de sectoren waar de arbeidstekorten het grootst zijn. Dat zijn nu de ‘zorg en alle bedrijvigheid om de groene en digitale transitie’ mogelijk te maken. De commissie stelt dat het om werk gaat dat nu blijft liggen niet om verdringing op de arbeidsmarkt. (VK)
…………………………………………………………….
PiS oogst hoon in Polen bij vergeefse formatiepoging.
In het nieuwe Poolse parlement blijkt PiS weinig meer klaar te spelen. Maar het verlies erkennen wil de partij nog niet.
De Poolse politiek wacht niet meer op Jaroslaw Kaczynski, de machtigste man van het land in de afgelopen acht jaar. Maandag, tijdens de opening van de 1e zitting van het nieuwe parlement sinds de verkiezingen, arriveerde de partijleider van de radicaal-rechtse PiS-partij (Recht en Rechtvaardigheid) te laat in de plenaire zaal. Dat gebeurde de afgelopen jaren wel vaker. Altijd werd op hem gewacht. Maar maandag begonnen de nieuwe parlementsleden al aan het volkslied voordat Kaczynski er was! Het laat zien hoe de politieke wind in Polen is gedraaid. Vorige maand won PiS weliswaar de verkiezingen voor de derde keer op rij. Maar de partij haalde te weinig zetels om te kunnen regeren. De oppositie onder aanvoering van oud-premier Donald Tusk zou dat wel kunnen, maar moet daar zeker nog een maand mee wachten, omdat PiS als grootste partij formeel een eerste poging mag doen om een regering te vormen. Een onmogelijke missie voor Morawiecki al probeerde hij strijdvaardig te klinken. ‘Ik ga een regering vormen’, zei hij, tot hoongelach onder een meerderheid van de 460 parlementsleden. Morawiecki komt 37 zetels tekort. Voorheen lukte het hem om parlementsleden van andere partijen na de verkiezingen over de streep te trekken met mooie baantjes, maar daar lijkt nu geen oppositiepoliticus voor te vallen.
De oppositiepartijen presenteerden alvast een regeerakkoord op hoofdlijnen. Zij bewandelen de tegengestelde weg die PiS de afgelopen 8 jaar liep. De oppositie wil de rechterlijke hervormingen terugdraaien, de door Brussel bevroren EU-miljarden voor Polen alsnog innen, het bijna totale abortusverbod opheffen, de politieke media depolitiseren, anti-lhbti uitspraken verbieden en de kerk en staat politiek scheiden. (NRC)
……………………………………………………………..
Een sterk debat kan de politieke verhoudingen nog steeds veranderen.
Het is deze verkiezingscampagne goed zoeken naar de inhoud. Als het debat op stoom komt kunnen verhoudingen verschuiven.
‘Ik heb geen kritiek op de heer Omtzigt, slechts een aanvulling’, zei Groen-Links-PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans tegen Pieter Omtzigt. Die uitspraak, in oktober, tekent de tot dusver tamme verkiezingscampagne. In de laatste campagnedagen besluiten zwevende kiezers op welke partij zij stemmen. Deze groep, die bij elke verkiezing groeit, schuift traditioneel gezien binnen één ideologisch blok. Het kost maar weinig om ze een duwtje extra naar links of naar rechts te geven: van GroenLinks-PvdA naar SP, van VVD naar PVV. In de eindsprint kunnen de politieke verhoudingen nog veranderen. Deze campagne is anders dan de vorige, want de kiezers schuiven niet alleen binnen links of rechts. Nieuw Sociaal Contact (NSC) heeft daarin een bijzondere positie. De partij trekt kiezers weg bij radicaal- en centrumrechts én bij links. ‘Nu bestaat de kans dat die blokken nog wel echt verschuiven, of het tegenovergestelde: dat Omtzigt een fout maakt en aan die blokken verliest.’
In 2017 verschoven de verhoudingen in het allerlaatste weekend door een gebeurtenis buiten de campagne om. Een Turkse minister wilde in Rotterdam een toespraak houden, maar Nederland verklaarde haar tot ongewenste vreemdeling en zette haar het land uit. Rutte won er ongeveer 5 zetels mee, terwijl migratiehardliner PVV juist wegzakte! In 2021 bleek het RTL Nieuws-debat het keerpunt voor D66. Kaag deed het onverwachts goed en creëerde een scherpe tegenstelling met andere partijleiders bij een vraag over corona. Dat trok media-aandacht en Kaag debatteerde ook daarna goed en de kreet ‘Nieuw Leiderschap’ sloeg aan. Zwevende linkse kiezers zagen bij D66 kans op regeringsdeelname. Eerder stond D66 op 15 zetels in de peilingen, de partij won er 24! (FD)
…………………………………………………………………………
Overijssel bereid meer bewoners verzakte huizen aan kanaal te compenseren.
Met nog eens grofweg 15 miljoen euro en betere begeleiding voor gedupeerden hoopt de provincie Overijssel het vertrouwen van bewoners langs het kanaal-Almelo-De Haandrik terug te winnen. Het bedrag komt boven op de 45 miljoen die al beschikbaar was om schades te vergoeden.
Met deze toezegging meent de provincie de adviezen van Mona Keijzer op te volgen. Zij schreef in haar advies dat het vertrouwen alleen kan worden hersteld als ‘bestaande schades zoals beloofd worden hersteld’. Dat moest volgens haar ‘snel, duidelijk en menselijk gebeuren. Ook gaat de provincie bij schadeherstel ‘niet moeilijk doen over kleine wensen’ en kunnen circa 50 huishoudens die te laat waren met schade melden dit alsnog doen.
De bewoners langs het kanaal zijn voorzichtig positief over de provincieplannen. ‘We zijn blij dat we weer in goed contact staan met de provincie zegt Harrie Broekhuizen van Stichting Kant Nog Wal. ‘We vragen ons wel af of de financiële bijdrage genoeg is.’ Om het hele gebied te herstellen, denkt de stichting dat 110 miljoen euro nodig is. Hij wil wel nog steeds ‘de onderste steen boven’ over de besluitvorming rond het uitbaggeren van het kanaal. Het besluit tot het uitdiepen en verbreden van de zijtak van het Overijssels Kanaal, om het toegankelijk te maken voor grotere schepen lijkt destijds een haastklus te zijn geweest. Meerdere gemeenten gaven in ‘no-time’ vergunningen af, terwijl er geen projectplan werd opgesteld en er geen nulmetingen werden gedaan. (VK)
…………………………………………………………….
Klimaatdeal is een impuls voor ‘Dubai’
Het akkoord van de twee grootste vervuilers vermindert het wantrouwen voor de klimaattop.
Het nieuwe akkoord tussen de VS en China voor een ‘versterkte samenwerking bij de aanpak van de klimaatcrisis’, dat de twee landen sloten vlak voor de ontmoeting tussen Biden en
Xi-Jinping in San Francisco, vormt een belangrijk signaal.
De landen willen ermee voorkomen dat onenigheid over andere onderwerpen de klimaatonderhandelingen in de weg zit. Het akkoord tussen de twee grootste klimaatvervuilers, samen goed voor bijna de helft van alle broeikasgassen, kan een impuls betekenen voor de klimaattop in Dubai die eind deze maand begint. Zoals in 2015 een akkoord tussen de VS en China de weg vrijmaakte voor het Klimaatakkoord van Parijs. In het Amerikaans-Chinese akkoord erkennen beide landen de schade die klimaatverandering mondiaal aanricht. Ze noemen de opwarming van de aarde ‘een van de grootste uitdagingen van deze tijd’. Het akkoord omvat afspraken die variëren van een herbevestiging van de klimaatdoelen van Parijs tot beloftes om meer duurzame energie te produceren ook andere broeikasgassen als methaan aan te pakken, projecten te ontwikkelen waarbij CO2 wordt opgeslagen en in te zetten op een circulaire economie. Het grootste belang van het akkoord is daarom dat het een deel van het wantrouwen tussen beide landen heeft weggenomen. Hun klimaatgezanten, John Kerry en Xie Zhenhua hebben er maanden aan gewerkt. Beiden kennen elkaar al vele jaren en hebben een goede band. Fatih Birol, directeur van het Internationaal Energie Agentschap zei in september nog in The Washington Post dat ‘het zeer onwaarschijnlijk is dat we onze klimaatdoelstellingen zullen halen’ zonder klimaatakkoord tussen de VS en China. (NRC)
………………………………………………………….
EU importeert meer zeldzame metalen.
Voor de energietransitie en verdere digitalisering van de samenleving zijn steeds meer zeldzame aardmetalen nodig, zoals scandium en cerium. Ze zijn onontbeerlijk voor de productie van smartphones, elektrische auto’s, windmolens en batterijen. China is nog steeds de grootste toeleverancier. Maleisië en Rusland winnen aan belang. De import van zeldzame aardmetalen door EU-landen is de afgelopen jaren toegenomen, terwijl de export is gestagneerd. Heel veel geld gaat er overigens niet om in de handel in deze metalen. Vorig jaar importeerde de Europese Unie voor €146 mln.
China is de grootste delver van ertsen met zeldzame aardmetalen. Vanwege de geopolitieke spanningen zijn andere productielanden nu actiever geworden. In de EU wordt vooral gekeken naar Zweden, waar dit jaar grote hoeveelheden in de grond zijn gevonden. Om minder afhankelijk te worden van China importeert de EU steeds meer uit andere landen. Uit Maleisië bijvoorbeeld, waar een Australisch bedrijf ertsen met metalen delft. Ook Rusland komt op. Zeldzame metalen vallen niet onder de economische sancties. (FD)
…………………………………………………………..
50-plussers in de meerderheid bij stembus, voor sommige partijen is dat goed nieuws.
De jeugd heeft de toekomst maar niet de meeste stemmen. Kiesgerechtigden van 50 jaar en ouder zijn aanstaande woensdag in de meerderheid, bericht het CBS. Samen zijn zij goed voor 81 zetels. Vijftigers hebben van alle leeftijdsgroepen de meeste electorale macht, met 2,4 miljoen kiesgerechtigden vertegenwoordigen zij 27 zetels. De cijfers gaan ervan uit dat iedereen komt stemmen; in de praktijk is de opkomst bij jongeren vaak wat lager. Goed nieuw voor BBB, CDA en SP, waarvan volgens het Nationale Kiezersonderzoek in 2021 de kiezer de 50 ruim gepasseerd is. Het is minder gunstig voor de relatief jonge partijen Volt, Denk en SGP, hoe dit uitpakt voor GroenLinks-PvdA is de vraag. De GroenLinkskiezer is jong, de helft van de PvdA stemmers ruim boven de 60.
In Bergen en Laren (beide Noord-Holland) is het aandeel 50-plussers onder de kiesgerechtigden het hoogst, in Groningen en Utrecht wonen juist de meest jonge kiezers. (VK)
………………………………………………………………
XI gunt VS mogelijk weer panda’s
Op het eerste gezicht hebben de Chinese president XI Jinping en Joe Biden opvallend veel bereikt tijdens hun topontmoeting:
+ herstel van de militaire communicatie.
+ aanpak van synthetische drugs.
+ versterkte samenwerking bij de aanpak van de klimaatcrisis.
‘De wereld is groot genoeg voor beide landen, en het succes van het ene land is een kans voor het andere’, zei Xi optimistisch in Californië. Maar gelooft hij dat ook echt of zoekt hij alleen meer tijd en ruimte om China’s macht uit te bouwen nu het economisch slecht gaat met het land. Voor zowel de VS als China speelt waarschijnlijk ook mee dat beide leiders de situatie willen stabiliseren nu er volgend jaar landelijke verkiezingen op het programma staan in Taiwan en de VS. Deze kunnen de relatie opnieuw doen ontsporen. Biden haalde een belangrijk punt binnen met het herstel van de militaire contacten. De Defensieministers kunnen elkaar nu weer ontmoeten en het opent ook de deuren voor contact op operationeel niveau tussen bevelvoerders op marineschepen en militaire vliegtuigen in de Zuid Chinese Zee en rondom Taiwan. Dat vermindert de kans op escalatie door miscommunicatie en daarmee de kans op ongelukken. XI benadrukte dat Taiwan voor China verreweg het belangrijkste pijnpunt is in de relatie. ‘China zal hereniging verwezenlijken, en dat valt niet te stoppen’, zei hij. Opmerkelijk genoeg vroeg hij Biden voor het eerst ook om China’s hereniging met Taiwan te steunen. Hij hamert ook op de gelijkwaardigheid van beide landen. De VS moeten de hoop opgeven dat ze China als een soort missionarissen de les kunnen lezen. Ook noemde hij de relatie tussen de VS en China de belangrijkste ter wereld, iets waar Poetin minder blij mee zal zijn. Een zeer welkom gebaar maakte XI in een tafelrede voor ondernemers. Daarin suggereerde hij dat er opnieuw Chinese panda’s naar de VS kunnen komen, nadat de drie dieren uit de dierentuin in Washington eerder deze maand terugkeerden naar China.
XI zei dat hij had begrepen dat vooral kinderen het moeilijk hadden gevonden afscheid te nemen van de panda’s. De dierentuin in San Diego – die zijn panda’s in 2019 zag vertrekken – zou er volgens XI ‘erg naar uitkijken’ om weer panda’s te verwelkomen. (NRC)
De verwachting was dat na de coronapandemie de levensverwachting van 65-plussers snel zou herstellen. Dat valt tegen, signaleert het CBS. Volgens de laatste prognoses heeft een 65-jarige in 2029 nog gemiddeld 20,9 jaar te leven, bijna 0,3 jaar minder dan de inschatting vorig jaar. Wie dit jaar zijn 65ste verjaardag viert, heeft volgens de bevolkingsprognose van het CBS nog 20,2 jaar te leven. Daarmee komt de levensverwachting uit op 85,2 jaar. Mannen behalen volgens de prognose een leeftijd van 84. Vrouwen leven 2,3 jaar langer. Nederland zit in de middenmoot. Wel is het gemiddelde sekseverschil in Europa een stuk groter. Een gemiddelde 65-jarige vrouw in de EU wordt volgens de prognose gemiddeld 82,9 jaar oud. Dat is 5,7 jaar langer dan de 65-jarige man in de EU.
Veel 80-jarigen in West-Europa.
Europeanen in Zuidwest-Europa leven volgens de statistieken het langst. Maar ook Zweden en Noorwegen scoren hoog. Nederland staat 11e met 81,4 jaar. Zwitserland staat 1e met 83,9 jaar. De levensverwachting in Oost-Europa (Noord-Macedonië, Letland, Roemenië, Servië en Bulgarije, 71,4 jaar) is relatief laag. In die landen bleef de stijging in de laatste 30 jaar achter bij die in de rest van Europa. (FD)
……………………………………………………………….
In de transitie naar fossielvrij wordt energie flink duurder vooral door gascentrales.
Hoewel de kosten voor energie uit wind en zon dalen, leidt de energietransitie niet tot lagere maar juist hogere kosten. Consumenten en bedrijven gaan dit decennium 92% meer betalen voor aardgas. In de 10 jaar daarna stijgt de rekening nog eens met bijna een derde, blijkt uit berekeningen van PWC. De totale rekening voor gas en stroom (inclusief bedrijven) bedraagt in 2030 43 miljard euro, tegen 22 miljard in 2020. Tien jaar later is dit bedrag opgelopen tot 56 miljard euro!
Vooral elektriciteit drukt zwaar op de portemonnee: dit komt niet alleen doordat het verbruik stijgt, maar ook de kosten voor opwekking. Aardgas wordt nog duurder, maar hiervan wordt steeds minder voor warmte gebruikt. Elektriciteit uit wind en zon is per kilowattuur goedkoper en tegen het einde van het decennium zal naar verwachting 70% van de stroomvoorziening groen zijn. Maar, zegt energiespecialist Rutger Bots van PWC, een deel van de elektriciteit wordt ook dan nog geproduceerd met gascentrales. Op momenten dat die straks draaien zal stroom extreem duur zijn vanwege de hogere kosten voor aardgas en CO2. Zelfs als centrales draaien op groene waterstof zal de stroom duur betaald worden omdat deze waterstof voorlopig schaars en kostbaar is. Daarnaast moeten gascentrales ook in de lucht gehouden worden op momenten dat ze niet nodig zijn. ‘Het laatste stukje op gas zal heel duur zijn’, zegt Bots. ‘Dat zien we terug op de rekening.’ (VK)
…………………………………………………
Beweegt de hele EU richting rechts-radicaal populisme?
Politicologen zien een nieuwe rechts-radicale en populistische golf in Europa. De vrees groeit dat nationale trends zich bij de Europese Parlementsverkiezingen, volgend jaar, zullen vertalen in een rechts-populistisch front binnen de EU.
Deze herfst won eerst de populistische Smer-partij de Slowaakse verkiezingen. Vervolgens boekte de radicaal-rechtse AFD het beste resultaat in een West-Duitse deelstaat ooit. Daarna werden de radicaal-rechtse en populistische regeringspartijen PiS en SVP opnieuw de grootste in respectievelijk Polen en Zwitserland. En de populistische triomftocht is vermoedelijk nog niet voorbij. Volgende week kan in Nederland BBB, net als in maart, opnieuw flink winnen bij de stembus. Voor de verkiezingen in Vlaanderen en Oostenrijk, volgend jaar, gaan de radicaal-rechtse populisten van respectievelijk het Vlaams belang en de FPà– in de peilingen voorop. De vrees groeit dat deze nationale trends zich bij de Europese Parlementsverkiezingen in juni volgend jaar zullen vertalen in een rechts populistisch front binnen de EU. Alarmisten roepen de keuze voor Trump en Brexit in 2016 in herinnering. Dat hielden veel analisten vooraf ook niet voor mogelijk. Volgens critici is het gevaar reëel dat rechts-populistische partijen als ze eenmaal aan de macht zijn – zoals nu in Hongarije, Italië, Finland en Zweden – maatregelen nemen die rechten inperken van minderheden of van belangrijke democratische instanties zoals onafhankelijke rechtbanken of de vrije pers. Die maatregelen kunnen de termijn van één regering overstijgen. (NRC)
………………………………………………………………
Bijna €500 verschil in premie zorgverzekering!
Het kan lonen de zorgverzekering kritisch tegen het licht te houden. Zondag maakten de laatste verzekeraars hun nieuwe premies bekend. Het verschil tussen de goedkoopste en duurste basisverzekering is €468 op jaarbasis, meldt vergelijkingssite Zorgwijzer. De premie van de duurste verzekering ligt 29,6% hoger dan die van de goedkoopste. Gemiddeld stijgt de premie volgens Geld.nl met €8,72 per maand, oftewel 6,3%. De verschillen zijn groot. De kleinste stijging is 1,4% bij een verzekeraar voor medewerkers van universiteit medische centra. De grootste stijging is 19,8% bij de basispolis van Zekur.
Ook in euro’s zijn er forse verschillen. De goedkoopste is een basisverzekering van FBTO en de duurste is een restitutie verzekering van ASR. Een verzekerde krijgt met een restitutiepolis de zorg volledig vergoed en heeft meer vrijheid om een zorgaanbieder te kiezen.
Collectieve zorgverzekering minder aantrekkelijk.
Het aandeel Nederlanders met een collectieve zorgverzekering, bijvoorbeeld via een werkgever, daalt al jaren. Tegenwoordig zijn die verzekeringen duurder, onder meer doordat voordelen zijn afgenomen. Zo zijn de kortingen op de basisverzekering verdwenen. (FD)
………………………………………………………………
Geweld tegen Palestijnen door kolonisten op de Westbank laait op.
Terwijl de ogen van de internationale gemeenschap zijn gericht op het oorlogsgeweld in de Gazastrook, laait het geweld door kolonisten op de bezette Westelijke Jordaanoever op. ‘Nu de aandacht ergens anders ligt gaan kolonisten compleet hun eigen gang’, zeggen mensenrechtenorganisaties. ‘Kolonisten bedreigen Palestijnen door ’s avonds luidruchtig met hun auto’s langs Palestijnse huizen te gaan, zaklampen op de woningen te schijnen en de inwoners te vertellen dat ze binnen 24 uur moeten vertrekken’, vertelt Dror Sadot, woordvoerder van de Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem vanuit Jeruzalem. ‘Ze trekken bomen uit de grond, maken watertanks en -leidingen kapot, steken huizen in brand en mishandelen en beschieten Palestijnen. En dat staat nog los van het Israëlische leger.’
Volgens het VN-mensenrechtenbureau OCHA zijn tussen 7 oktober en 12 november op de Westelijke Jordaanoever 180 Palestijnen onder wie 47 kinderen gedood door Israëlische veiligheidsdiensten of kolonisten. Dat is bijna net zo veel als in heel 2023 tot de oorlog, sowieso al een van de dodelijkste jaren gemeten. (VK)
……………………………………………………………
Babylevens staan nu centraal in de GAZA-oorlog.
Prematuur geboren baby’s in het Al-Shifa-ziekenhuis in Gaza-stade worden in folie gewikkeld en naast heet water gelegd. Het ziekenhuis heeft zijn toevlucht genomen tot deze noodmaatregelen om de levens van de kinderen te redden na het uitvallen van de couveuses door brandstofgebrek. Zes baby’s zouden dit niet hebben overleefd volgens het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid.
De internationale verontwaardiging heeft er nog niet toe geleid dat het vuren gestaakt wordt. Onder anderen Olaf Scholtz blijft van mening dat Israël de strijd moet kunnen voortzetten om zichzelf tegen Hamas te verdedigen. En zolang er geen internationale consensus is over een staakt-het-vuren lijkt Israël niet van plan om de strijd op te schorten. (NRC)
………………………………………………………….
Deense toestanden.
We zouden dankbaar moeten zijn als een buitenlandse jongere de kant van Nederland opkijkt’ zei de onderwijsminister in 2026. Na de verkiezingen van 2023 was er een kabinet aangetreden met als missie: minder migranten. Universiteiten moesten Engels uit het curriculum schrappen. Colleges waren voortaan in het Nederlands. Het bleek een effectief middel om buitenlandse studenten te weren. Studentenkamers kwamen vrij voor Nederlanders, maar bedrijven zagen de stroom goed opgeleide studenten opdrogen. Alsof de arbeidsmarkt niet krap genoeg was. Daarom besloot de minister het experiment snel te staken. Buitenlandse studenten waren weer welkom.
Hoe ik dat weet? Door naar Denemarken te kijken!
Daar loopt men een paar jaar voor op ons. In 2021 werd het aantal colleges in Engels op Deense universiteiten drastisch verminderd. Dat wordt nu in alle haast teruggedraaid. In de woorden van minister van onderwijs Christina Egelund: ‘We zouden dankbaar moeten zijn als een buitenlandse jongere de kant van Denemarken opkijkt.’ (Mathijs Bouman in het FD)
……………………………………………………….
Brussel wil komst arbeidsmigranten van buiten EU versimpelen.
Dit om de groeiende tekorten op de arbeidsmarkt in de lidstaten op te vangen. Ook moeten ruimere mogelijkheden voor legale migratie de ongeregelde migratie over land en zee ontmoedigen. Het aanmoedigen van arbeidsmigratie stuit op weerstand in verschillende EU-landen. Nederland en Oostenrijk keerden zich eerder al tegen minder vergaande Commissieplannen voor legale migratie, ook Hongarije en Polen zijn wars van Brusselse bemoeienis op dit terrein. Migratie speelt een belangrijke rol in de Nederlandse verkiezingscampagne. Het meest in het oog springende onderdeel is het opzetten van een banenwebsite waarop werkgevers vacatures melden en geïnteresseerden van buiten de EU hun cv kunnen plaatsen. De website biedt informatie over de erkenning van diploma’s, over de rechten en plichten van werkgevers en werknemers en is gericht op de sectoren waar de arbeidstekorten het grootst zijn. Dat zijn nu de ‘zorg en alle bedrijvigheid om de groene en digitale transitie’ mogelijk te maken. De commissie stelt dat het om werk gaat dat nu blijft liggen niet om verdringing op de arbeidsmarkt. (VK)
…………………………………………………………….
PiS oogst hoon in Polen bij vergeefse formatiepoging.
In het nieuwe Poolse parlement blijkt PiS weinig meer klaar te spelen. Maar het verlies erkennen wil de partij nog niet.
De Poolse politiek wacht niet meer op Jaroslaw Kaczynski, de machtigste man van het land in de afgelopen acht jaar. Maandag, tijdens de opening van de 1e zitting van het nieuwe parlement sinds de verkiezingen, arriveerde de partijleider van de radicaal-rechtse PiS-partij (Recht en Rechtvaardigheid) te laat in de plenaire zaal. Dat gebeurde de afgelopen jaren wel vaker. Altijd werd op hem gewacht. Maar maandag begonnen de nieuwe parlementsleden al aan het volkslied voordat Kaczynski er was! Het laat zien hoe de politieke wind in Polen is gedraaid. Vorige maand won PiS weliswaar de verkiezingen voor de derde keer op rij. Maar de partij haalde te weinig zetels om te kunnen regeren. De oppositie onder aanvoering van oud-premier Donald Tusk zou dat wel kunnen, maar moet daar zeker nog een maand mee wachten, omdat PiS als grootste partij formeel een eerste poging mag doen om een regering te vormen. Een onmogelijke missie voor Morawiecki al probeerde hij strijdvaardig te klinken. ‘Ik ga een regering vormen’, zei hij, tot hoongelach onder een meerderheid van de 460 parlementsleden. Morawiecki komt 37 zetels tekort. Voorheen lukte het hem om parlementsleden van andere partijen na de verkiezingen over de streep te trekken met mooie baantjes, maar daar lijkt nu geen oppositiepoliticus voor te vallen.
De oppositiepartijen presenteerden alvast een regeerakkoord op hoofdlijnen. Zij bewandelen de tegengestelde weg die PiS de afgelopen 8 jaar liep. De oppositie wil de rechterlijke hervormingen terugdraaien, de door Brussel bevroren EU-miljarden voor Polen alsnog innen, het bijna totale abortusverbod opheffen, de politieke media depolitiseren, anti-lhbti uitspraken verbieden en de kerk en staat politiek scheiden. (NRC)
……………………………………………………………..
Een sterk debat kan de politieke verhoudingen nog steeds veranderen.
Het is deze verkiezingscampagne goed zoeken naar de inhoud. Als het debat op stoom komt kunnen verhoudingen verschuiven.
‘Ik heb geen kritiek op de heer Omtzigt, slechts een aanvulling’, zei Groen-Links-PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans tegen Pieter Omtzigt. Die uitspraak, in oktober, tekent de tot dusver tamme verkiezingscampagne. In de laatste campagnedagen besluiten zwevende kiezers op welke partij zij stemmen. Deze groep, die bij elke verkiezing groeit, schuift traditioneel gezien binnen één ideologisch blok. Het kost maar weinig om ze een duwtje extra naar links of naar rechts te geven: van GroenLinks-PvdA naar SP, van VVD naar PVV. In de eindsprint kunnen de politieke verhoudingen nog veranderen. Deze campagne is anders dan de vorige, want de kiezers schuiven niet alleen binnen links of rechts. Nieuw Sociaal Contact (NSC) heeft daarin een bijzondere positie. De partij trekt kiezers weg bij radicaal- en centrumrechts én bij links. ‘Nu bestaat de kans dat die blokken nog wel echt verschuiven, of het tegenovergestelde: dat Omtzigt een fout maakt en aan die blokken verliest.’
In 2017 verschoven de verhoudingen in het allerlaatste weekend door een gebeurtenis buiten de campagne om. Een Turkse minister wilde in Rotterdam een toespraak houden, maar Nederland verklaarde haar tot ongewenste vreemdeling en zette haar het land uit. Rutte won er ongeveer 5 zetels mee, terwijl migratiehardliner PVV juist wegzakte! In 2021 bleek het RTL Nieuws-debat het keerpunt voor D66. Kaag deed het onverwachts goed en creëerde een scherpe tegenstelling met andere partijleiders bij een vraag over corona. Dat trok media-aandacht en Kaag debatteerde ook daarna goed en de kreet ‘Nieuw Leiderschap’ sloeg aan. Zwevende linkse kiezers zagen bij D66 kans op regeringsdeelname. Eerder stond D66 op 15 zetels in de peilingen, de partij won er 24! (FD)
…………………………………………………………………………
Overijssel bereid meer bewoners verzakte huizen aan kanaal te compenseren.
Met nog eens grofweg 15 miljoen euro en betere begeleiding voor gedupeerden hoopt de provincie Overijssel het vertrouwen van bewoners langs het kanaal-Almelo-De Haandrik terug te winnen. Het bedrag komt boven op de 45 miljoen die al beschikbaar was om schades te vergoeden.
Met deze toezegging meent de provincie de adviezen van Mona Keijzer op te volgen. Zij schreef in haar advies dat het vertrouwen alleen kan worden hersteld als ‘bestaande schades zoals beloofd worden hersteld’. Dat moest volgens haar ‘snel, duidelijk en menselijk gebeuren. Ook gaat de provincie bij schadeherstel ‘niet moeilijk doen over kleine wensen’ en kunnen circa 50 huishoudens die te laat waren met schade melden dit alsnog doen.
De bewoners langs het kanaal zijn voorzichtig positief over de provincieplannen. ‘We zijn blij dat we weer in goed contact staan met de provincie zegt Harrie Broekhuizen van Stichting Kant Nog Wal. ‘We vragen ons wel af of de financiële bijdrage genoeg is.’ Om het hele gebied te herstellen, denkt de stichting dat 110 miljoen euro nodig is. Hij wil wel nog steeds ‘de onderste steen boven’ over de besluitvorming rond het uitbaggeren van het kanaal. Het besluit tot het uitdiepen en verbreden van de zijtak van het Overijssels Kanaal, om het toegankelijk te maken voor grotere schepen lijkt destijds een haastklus te zijn geweest. Meerdere gemeenten gaven in ‘no-time’ vergunningen af, terwijl er geen projectplan werd opgesteld en er geen nulmetingen werden gedaan. (VK)
…………………………………………………………….
Klimaatdeal is een impuls voor ‘Dubai’
Het akkoord van de twee grootste vervuilers vermindert het wantrouwen voor de klimaattop.
Het nieuwe akkoord tussen de VS en China voor een ‘versterkte samenwerking bij de aanpak van de klimaatcrisis’, dat de twee landen sloten vlak voor de ontmoeting tussen Biden en
Xi-Jinping in San Francisco, vormt een belangrijk signaal.
De landen willen ermee voorkomen dat onenigheid over andere onderwerpen de klimaatonderhandelingen in de weg zit. Het akkoord tussen de twee grootste klimaatvervuilers, samen goed voor bijna de helft van alle broeikasgassen, kan een impuls betekenen voor de klimaattop in Dubai die eind deze maand begint. Zoals in 2015 een akkoord tussen de VS en China de weg vrijmaakte voor het Klimaatakkoord van Parijs. In het Amerikaans-Chinese akkoord erkennen beide landen de schade die klimaatverandering mondiaal aanricht. Ze noemen de opwarming van de aarde ‘een van de grootste uitdagingen van deze tijd’. Het akkoord omvat afspraken die variëren van een herbevestiging van de klimaatdoelen van Parijs tot beloftes om meer duurzame energie te produceren ook andere broeikasgassen als methaan aan te pakken, projecten te ontwikkelen waarbij CO2 wordt opgeslagen en in te zetten op een circulaire economie. Het grootste belang van het akkoord is daarom dat het een deel van het wantrouwen tussen beide landen heeft weggenomen. Hun klimaatgezanten, John Kerry en Xie Zhenhua hebben er maanden aan gewerkt. Beiden kennen elkaar al vele jaren en hebben een goede band. Fatih Birol, directeur van het Internationaal Energie Agentschap zei in september nog in The Washington Post dat ‘het zeer onwaarschijnlijk is dat we onze klimaatdoelstellingen zullen halen’ zonder klimaatakkoord tussen de VS en China. (NRC)
………………………………………………………….
EU importeert meer zeldzame metalen.
Voor de energietransitie en verdere digitalisering van de samenleving zijn steeds meer zeldzame aardmetalen nodig, zoals scandium en cerium. Ze zijn onontbeerlijk voor de productie van smartphones, elektrische auto’s, windmolens en batterijen. China is nog steeds de grootste toeleverancier. Maleisië en Rusland winnen aan belang. De import van zeldzame aardmetalen door EU-landen is de afgelopen jaren toegenomen, terwijl de export is gestagneerd. Heel veel geld gaat er overigens niet om in de handel in deze metalen. Vorig jaar importeerde de Europese Unie voor €146 mln.
China is de grootste delver van ertsen met zeldzame aardmetalen. Vanwege de geopolitieke spanningen zijn andere productielanden nu actiever geworden. In de EU wordt vooral gekeken naar Zweden, waar dit jaar grote hoeveelheden in de grond zijn gevonden. Om minder afhankelijk te worden van China importeert de EU steeds meer uit andere landen. Uit Maleisië bijvoorbeeld, waar een Australisch bedrijf ertsen met metalen delft. Ook Rusland komt op. Zeldzame metalen vallen niet onder de economische sancties. (FD)
…………………………………………………………..
50-plussers in de meerderheid bij stembus, voor sommige partijen is dat goed nieuws.
De jeugd heeft de toekomst maar niet de meeste stemmen. Kiesgerechtigden van 50 jaar en ouder zijn aanstaande woensdag in de meerderheid, bericht het CBS. Samen zijn zij goed voor 81 zetels. Vijftigers hebben van alle leeftijdsgroepen de meeste electorale macht, met 2,4 miljoen kiesgerechtigden vertegenwoordigen zij 27 zetels. De cijfers gaan ervan uit dat iedereen komt stemmen; in de praktijk is de opkomst bij jongeren vaak wat lager. Goed nieuw voor BBB, CDA en SP, waarvan volgens het Nationale Kiezersonderzoek in 2021 de kiezer de 50 ruim gepasseerd is. Het is minder gunstig voor de relatief jonge partijen Volt, Denk en SGP, hoe dit uitpakt voor GroenLinks-PvdA is de vraag. De GroenLinkskiezer is jong, de helft van de PvdA stemmers ruim boven de 60.
In Bergen en Laren (beide Noord-Holland) is het aandeel 50-plussers onder de kiesgerechtigden het hoogst, in Groningen en Utrecht wonen juist de meest jonge kiezers. (VK)
………………………………………………………………
XI gunt VS mogelijk weer panda’s
Op het eerste gezicht hebben de Chinese president XI Jinping en Joe Biden opvallend veel bereikt tijdens hun topontmoeting:
+ herstel van de militaire communicatie.
+ aanpak van synthetische drugs.
+ versterkte samenwerking bij de aanpak van de klimaatcrisis.
‘De wereld is groot genoeg voor beide landen, en het succes van het ene land is een kans voor het andere’, zei Xi optimistisch in Californië. Maar gelooft hij dat ook echt of zoekt hij alleen meer tijd en ruimte om China’s macht uit te bouwen nu het economisch slecht gaat met het land. Voor zowel de VS als China speelt waarschijnlijk ook mee dat beide leiders de situatie willen stabiliseren nu er volgend jaar landelijke verkiezingen op het programma staan in Taiwan en de VS. Deze kunnen de relatie opnieuw doen ontsporen. Biden haalde een belangrijk punt binnen met het herstel van de militaire contacten. De Defensieministers kunnen elkaar nu weer ontmoeten en het opent ook de deuren voor contact op operationeel niveau tussen bevelvoerders op marineschepen en militaire vliegtuigen in de Zuid Chinese Zee en rondom Taiwan. Dat vermindert de kans op escalatie door miscommunicatie en daarmee de kans op ongelukken. XI benadrukte dat Taiwan voor China verreweg het belangrijkste pijnpunt is in de relatie. ‘China zal hereniging verwezenlijken, en dat valt niet te stoppen’, zei hij. Opmerkelijk genoeg vroeg hij Biden voor het eerst ook om China’s hereniging met Taiwan te steunen. Hij hamert ook op de gelijkwaardigheid van beide landen. De VS moeten de hoop opgeven dat ze China als een soort missionarissen de les kunnen lezen. Ook noemde hij de relatie tussen de VS en China de belangrijkste ter wereld, iets waar Poetin minder blij mee zal zijn. Een zeer welkom gebaar maakte XI in een tafelrede voor ondernemers. Daarin suggereerde hij dat er opnieuw Chinese panda’s naar de VS kunnen komen, nadat de drie dieren uit de dierentuin in Washington eerder deze maand terugkeerden naar China.
XI zei dat hij had begrepen dat vooral kinderen het moeilijk hadden gevonden afscheid te nemen van de panda’s. De dierentuin in San Diego – die zijn panda’s in 2019 zag vertrekken – zou er volgens XI ‘erg naar uitkijken’ om weer panda’s te verwelkomen. (NRC)
