Gelezen!
Nieuwsoverzicht van ma 26 juni t/m zo 2 juli 2023
Poetins macht is niet langer vanzelfsprekend.
De revolte door huurlingenleger Wagner en de daarop volgende chaos luiden volgens Ruslandkenners het begin van Poetins einde in. De president overleefde de coup, maar komt politiek zwaar gehavend uit de strijd. Poetin heeft de revolte van huurlingenleider Prigozjin overleefd. Maar niets in Moskou is na de coup nog zoals het was. De Russische president is voor het oog van zijn volk vernederd. Poetin bleek niet in staat op eigen kracht Prigozjins coupplegers die voor de hele wereld zichtbaar naar Moskou reden, tegen te houden. Zaterdag 24 juni gaat de geschiedenis in als het begin van het einde van Poetin. In een televisietoespraak noemde hij Prigozjin nog een landverrader die Rusland een dolk in de rug stak maar de president bleek niet in staat een vuist te maken. Online doken beelden op van uit de lucht geschoten Russische helikopters. Uren later kondigde Prigozjin, even abrupt als de opstand een dag eerder was begonnen, het einde daarvan aan. Hij had een akkoord gesloten met Loekasjenko die -zo wordt aangenomen – op verzoek van Poetin bemiddelde. Landverrader Prigozjin kreeg niet de strop, maar garanties voor een veilige aftocht. ‘Prigozjins rebellie zal hoogstwaarschijnlijk Poetins regering en de Russische oorlogsinspanningen in Oekraïne beschadigen’, oordeelde het ISW. De macht van Poetin is 'zeer onstabiel’ geworden. De vraag is wie, als alle rook is opgetrokken, de macht in Moskou heeft. Herinner je dat Gorbatsjov een coup overleefde in 1991 reageerde de Nederlands- Amerikaanse diplomaat Ivo Daalder op sociale media. ‘Hij was vier maanden later zijn macht kwijt. De coup onderstreepte zijn zwakheid. Poetin zal overleven, voor nu. Maar de laatste 24 uur hebben belangrijke vragen opgeworpen over zijn greep op de macht’. Russische propagandisten, over het algemeen fanatieke verdedigers van Poetin spraken van een serieuze klap voor de autoriteit van Poetin. Het is niet voor het eerst dat het Russische volk duidelijk werd dat hun keizer geen kleren draagt. (FD)
_____
Gaskraan dicht, maar de vlag nog niet uit.
De gaskraan gaat op 1 oktober naar nul. De bron van ellende is daarmee dicht, zegt Vijlbrief. Toch is het geen hosanna in het voormalige wingewest: de deur staat immers nog op een kiertje en risico’s blijven. Vanaf die dag zal er geen druppel aardgas meer uit de bodem worden gehaald. Voorlopig in elk geval. Zeker: een historisch moment. De bodemschat bracht Nederland sinds het begin van de winning in 1963 warmte en ongekende economische voorspoed. Het afgelopen decennium werd de keerzijde duidelijk; honderden schademeldingen, onveiligheid en een ontwrichtende versterkingsoperatie die nog dagelijks gezinnen tot wanhoop drijft. De parlementaire enquàªtecommissie die de gaswinning onderzocht stelde het pijnlijk nauwkeurig vast: de belangen van de Groningers waren ondergeschikt aan gas en geld. En de overheid die problemen beloofde op te lossen maakte die vaak erger. Regionale overheden en actiegroepen hamerden er steeds op dat er maar één manier is om te voorkomen dat er wordt gedweild met de kraan open: de gaswinning minderen en er uiteindelijk mee stoppen. Nu is het zover. En toch zegt Merel Jonkheid van de Groninger Bodem Beweging: ‘De vlag gaat bij ons nog niet uit.” De provincie Groningen kwam met een soortgelijke reactie. Dat is vooral omdat de deur nog op een kier staat. De kraan gaat helemaal dicht, maar pas volgend jaar definitief. Vanwege de onzekere internationale situatie laat Vijlbrief voor dit jaar de mogelijkheid open om de gaswinning in beperkte mate weer op te starten. Bij strenge kou of het uitvallen van een gasopslag. “Daardoor blijft er onzekerheid”, zegt Jonkheid. Het uitgangspunt is niettemin duidelijk: nul kuub! Voor velen is het niet zozeer te weinig, maar wel te laat. Te lang werden Groningers voor de gek gehouden met claims over leveringszekerheid. De moeizame versterkingsoperatie gaat bovendien nog jaren duren. En zelfs als de gaskraan dicht is kunnen er nog tientallen jaren aardbevingen plaatsvinden in Groningen. Daar dacht Vijlbrief ook aan toen hij deze week zei: ‘De problemen van Groningers zijn nog niet opgelost en helaas zullen de bevingen nog jaren doorgaan, maar de bron van alle ellende is vanaf oktober dicht.’ (NRC)
_____
Hernieuwbare energie neemt toe, uitstoot ook!
De wereldwijde energieconsumptie groeide vorig jaar, met ruim 1%. Hoewel olie, aardgas en kolen nog goed zijn voor een kwart tot een derde van het totale energieverbruik, is hernieuwbare energie in opkomst. Dat zit vooral in de energieopwekking via zonnepanelen. Maar ondanks de toenamen hiervan steeg de uitstoot van broeikasgassen. Uit onderzoek van Energy Institute blijkt dat de vraag naar energie na de dip in coronajaar 2020 weer verder is gegroeid. Inmiddels ligt de energieconsumptie 3% boven 2019. Fossiele brandstoffen maken nog steeds ruim 80% van de wereldwijde energiebronnen uit. Het aandeel van hernieuwbare energie groeide in 2022 hard door. Inmiddels wordt er meer energie opgewekt door zon en wind dan door waterkrachtcentrales. De afgelopen tien jaar is het aantal zonnecellen met een factor negen toegenomen! Maar de opkomst van hernieuwbare energie zorgt er nog niet voor dat de uitstoot van broeikasgassen bij energieopwekking daalt. Zo steeg de uitstoot van koolstofdioxide afgelopen jaar met bijna 1% en ligt die nu op een hoger niveau dan và³à³r de coronacrisis. (FD)
_____
Plan de Jonge van de baan: huizenbezitters mogen zelf bepalen wie hun woning koopt.
Gemeenten krijgen niet de ruimte om mede te bepalen aan wie bestaande woningen tot 355.000 euro worden verkocht. Dat plan van minister De Jonge sneuvelt nu ook de PVV zich tegen het voorstel keert. Ook VVD, D66, JA21 en groep Van Haga waren tegen. Het idee achter de wet is dat de overheid in deze tijden van grote woning schaarste meer invloed wil kunnen uitoefenen op de verdeling van beschikbare woningen. Nu is het al zo dat de gemeenten de helft van de beschikbare nieuwbouw of sociale woningen kunnen toewijzen aan voorrangsgroepen. Onder meer mensen uit de eigen gemeente en mensen met een cruciaal beroep zoals verpleegkundigen en leraren kunnen voorrang krijgen op dit soort huizen. De Jonge wilde de wet uitbreiden zodat gemeenten voortaan ook de mogelijkheid krijgen om mede te bepalen wie mogen wonen in de helft van de beschikbare koopwoningen tot 355.000 euro. Gegadigden zouden een vergunning van de gemeente moeten hebben om een bod te mogen doen op zo’n huis. Alleen mensen met lage- en middeninkomens zouden die vergunning krijgen. (VK) Radicaal-rechts blijkt onverwacht sterk in de Griekse verkiezingen. Premier Mitsotakis mag doorregeren, maar een nazaat van neonazistische Gouden Dageraad behaalde bijna 5%. De partij van Mitsotakis kreeg genoeg stemmen om in haar eentje een regering te vormen. Dat komt door het Griekse electorale systeem. In deze nieuwe verkiezingen, die volgen op de impasse na de verkiezingen in mei, krijgt de grootste partij een flink aantal bonuszetels. Mitsotakis behaalde 40% van de stemmen. Door de nieuwe bonusregel krijgt hij nu wel een absolute meerderheid. De oppositiepartij, het linkse Syriza van oud premier Tsipras, zakte verder weg van 20 naar 18%. De drie radicaal-rechtse partijen behaalden samen 13%. Spartiates, de ideologische erfgenaam van de verboden partij Gouden Dageraad behaalde 5%. De leiders van Gouden Dageraad werden veroordeeld voor moord, poging tot moord en gewelddadige aanvallen op immigranten en linkse politieke tegenstanders. De aanhangers van Spartiates hebben geen vertrouwen in de politiek, willen wraak nemen voor alle ellende in hun levens. Het zijn underdogs, voornamelijk mannen die immigranten en de elite hekelen. (NRC)
_____
Aantal laadpalen in de EU groeit naar bijna half miljoen, Nederland koploper!
Voor vakantiegangers met een elektrische auto is de laadpaalstress dit jaar wellicht minder groot. Het aantal laadpalen is vorig jaar in de EU met 150.000 toegenomen. In Frankrijk is het aantal openbare oplaadpunten zelfs bijna verdubbeld. Begin 2021 telde het land nog 30.000 openbare oplaadpunten voor elektrische auto’s een jaar later zijn het er ruim 80 duizend. Ook in Spanje, Oostenrijk en Denemarken is het aantal landpunten rap toegenomen ten opzichte van vorig jaar. In de hele EU zijn er nu 475 duizend oplaadpunten. In bijna ieder land kwamen er laadpalen bij maar in Nederland daalde het aantal openbare laadpalen omdat een deel van de laadpunten in 2021 ten onrechte als openbaar was bestempeld. Nederland heeft de meeste laadpalen(111 duizend) daarna heeft Duitsland (88 duizend) de meeste. Ongeveer 12% van alle laadpalen is een snellaadpaal die in minder dan een uur een elektrische auto volledig kan opladen. (VK)
_____
Per minuut elf voetbalvelden minder bos.
Vorig jaar verdween wereldwijd een gebied ter grootte van Nederland aan bossen. 40% daarvan verdween in Brazilië, ondanks internationale afspreken om ontbossing te verminderen. Op de klimaattop in Glasgow in 2021 beloofden meer dan honderd landen, waaronder ook landen met veel tropische regenwouden, alles in het werk te stellen om 20230 een einde te maken aan het verdwijnen van bossen. Daar is tot nu toe niet veel van terechtgekomen, zo blijkt uit de 2022 Global Tree Cover Loss Data van de Universiteit van Maryland en het World Resources Institute. Na een korte daling is er vorig jaar zo’n 4,1 miljoen hectare bos verdwenen. Ongeveer het oppervlak van Nederland. Tropische regenwouden zijn van groot belang voor de biodiversiteit en voor het tegengaan van klimaatverandering. Door het verlies van al die bomen is de uitstoot van koolstofdioxide in 2022 met 2,7 gigaton toegenomen. Dat is ongeveer evenveel als de jaarlijkse emissie van India. Het meeste bos, zo’n 40% verdween in Brazilië. Het was het laatste jaar van het kampioenschap van Bolsonaro, die nauwelijks optrad tegen illegale houtkap. De verwachting is dat onder president Lula het Amazonegebied beter beschermd zal worden. (NRC)
_____
Lerarentekort is blijvend, dus moet onderwijs op de schop.
De grote lerarentekorten zijn ongelijk verdeeld en vergroten zo de kansenongelijkheid, waarschuwt de Onderwijsraad in het rapport Schaarste schuurt. Daarin staat ook dat meer digitalisering niet gaat helpen; dat vergt veel tijd van leraren en vergroot juist de ongelijkheid, doordat niet alle leerlingen evenveel toegang hebben tot digitale middelen. De nood is hoog op veel scholen omdat er te weinig leraren zijn. Het tekort op basisscholen is gemiddeld bijna 10%. Middelbare scholen vinden voor de meeste vacatures ook nauwelijks meer iemand en moeten in 2027 uitgaan van een tekort van meer dan 2100 fte. De grote tekorten zullen jarenlang de realiteit zijn. ‘Scholen moeten zich structureel anders organiseren’, aldus Onderwijsvoorzitter Edith Hooge. ‘Dat vergt pijnlijke keuzes.’ De raad noemt bijvoorbeeld het inkorten van schooltijd en meer professionals zonder lesbevoegdheid binnenhalen. Het advies aan het kabinet luidt ook geen nieuwe ambitieuze plannen uit te storten en haast te maken met het scherpstellen van de daadwerkelijke kerntaken. (FD)
_____
Inflatie in juni licht gedaald. Met 6,4% in juni is de inflatie iets gezakt ten opzichte van mei, maar ligt ze nog altijd boven het Europees gemiddelde. Hiermee komt er een einde aan een serie van stijgingen van de inflatie in april en mei. Vorige maand was de inflatie nog 6,8 procent. Dat blijkt uit de snelle raming van het CBS van vrijdag. Het gaat hier om de inflatie volgens de gemeenschappelijke Europese definitie. In de gehele eurozone daalde, volgens cijfers van bureau Eurostat, de inflatie van 6,1% in mei naar 5,5%. Deze gunstige neerwaartse trend in de inflatie wordt vooral veroorzaakt door de energieprijzen. Zonder de beweeglijke prijzen van voeding en energie blijkt de situatie minder rooskleurig. Deze zogenoemde ‘kerninflatie’ daalde in Nederland weliswaar naar 7,1% maar is nog steeds fors hoger dan het gemiddelde van de eurozone. Dat steeg van 5,3% in mei naar 5,4% in juni. (NRC)
_____
Bemiddelaar Wientjes vindt opening in ‘nee’ Haaksbergen tegen zoutwinning.
De ultieme poging van het kabinet om de blokkade tegen zoutwinning in Haaksbergen te doorbreken lijkt effect te sorteren. Voorlopig resultaat van de bemiddeling door oud werkgeversvoorzitter Wientjes: lokale politieke tegenstanders zijn bereid hun definitieve ‘nee’ tegen zoutwinning uit te stellen en te heroverwegen. Als voorwaarde stelden zij dat ze nog deze week toegang zullen krijgen tot een aantal veiligheidsanalyses. Op advies van Wientjes heeft Hans Vijlbrief (staatssecretaris Mijnbouw) De tot dan vertrouwelijke stukken van TNO, Staatstoezicht op de Mijnen en de Technische Commissie Bodembeweging openbaar gemaakt. In de begeleidende brief aan de gemeente schept de staatssecretaris duidelijkheid. ‘Door alle adviezen van SodM op te volgen kan ik de veiligheid waarborgen’, schrijft hij. Zoutwinner Nobian moet nog wel beter onderbouwen hoe het na winning de lege zoutcavernes ‘veilig afsluit’. Uit Twente komt een kwart van het West-Europese zuivere zout van hoge kwaliteit. Het eindigt onder meer in medicijnen, windmolens, elektrische auto’s en ledlampen. In de gemeente vreest men vooral voor bodemdaling bij winning. (VK)
_____
Vaccinatiegraad jonge kinderen daalt weer.
Als trend doorzet dreigt uitbraak van ziektes als mazelen Voor het tweede jaar op rij is het deel van de jonge kinderen dat alle basisvaccinaties heeft gekregen gedaald. De vaccinatiegraad in de jongste leeftijdsgroep, kinderen tot twee jaar zakte in 2022 onder de 90 procent, blijkt uit het donderdag gepubliceerde rapport van het RIVM. Het baart het RIVM zorgen. Vooral de vaccinatiegraad onder baby’s voor mazelen is alarmerend: die dook voor het eerst in jaren ruim onder de 90% terwijl dit virus wereldwijd aan een opmars bezig is. De vaccinatiegraad van mazelen is voor ons de graadmeter zegt Jeanne Marie Hament, programmamanager van het Rijksvaccinatieprogramma bij het RIVM. ‘Die ziekte komt nog steeds voor en is superbesmettelijk. Hij heeft een R-getal van 20 tot 35, wat wil zeggen dat één besmet persoon tot 35 anderen kan besmetten.’ In 2022 was de groep jonge ouders die negatief tegenover het Rijksvaccinatieprogramma staat enkele procenten groter dan in 2013. Dat zou een gevolg kunnen zijn van de coronapandemie, waarin het wantrouwen tegen vaccinatie is aangewakkerd. ‘We willen in gesprek met deze ouders, om te horen welke zorgen er zijn’, zegt Hamert. (NRC)
_____
Gejuich en tranen als de koning om vergiffenis vraagt.
De ‘doorleefde’ excuses van koning Willem-Alexander maakten diepe indruk bij de herdenking van de afschaffing van de slavernij. Nu de woorden ‘compleet” zijn, zo vinden aanwezigen, is het tijd voor daden. Applaus tijdens de toespraak - tot drie keer toe. En nà³g een keertje applaus wanneer het koninklijk paar vertrekt. De aanwezigen in het Oosterpark in Amsterdam - zowel de officiële genodigden op stoeltjes als de toeschouwers op het grasveld achter hen - laten er deze zaterdag geen enkele twijfel over bestaan: de excuses van koning Willem-Alexander voor het slavernijverleden worden zeer, zeer gewaardeerd. ‘Groots’, ’historisch’ en ‘indrukwekkend’ zijn woorden die na afloop voortdurend vallen. ‘Deze woorden en dit moment waren méér dan ik had verwacht’, zegt oud Kamerlid Kathleen Ferrier, dochter van de eerste president van Suriname. ‘Het is een voorbeeld voor andere Europese landen die hiermee bezig zijn.’ Historicus Leo Balai, gespecialiseerd in het Nederlandse slavernijverleden: ‘In zijn manier van praten voelde je dat de koning deze excuses doorlééfd heeft.’ Van onder twee paraplu’s spreekt hij de aanwezigen toe. Zijn excuses als staatshoofd worden met luid gejuich ontvangen. De ‘vergiffenis’ die hij vraagt als hoofd van de familie van Oranje-Nassau ook. Zijn toespraak besluit de koning met de woorden ‘ten kon drai’- Sranangtongo voor ‘tijden zijn veranderd’. En met: Den keti koti, fu tru! ‘De ketenen zijn verbroken! Echt waar!’ opnieuw een emotioneel applaus. De excuses waren geweldig zegt de 70-jarige Emma Brul. Bij Don Ceder (ChristenUnie) kwamen de tranen echt naar boven. De groep oud parlementariërs van Surinaamse Antilliaanse komaf om hem heen: ‘Dit is een historisch moment’. De activisten onder de aanwezigen zijn ook te spreken over de toespraak. De koning heeft zijn woorden goed gekozen. Na de excuses van Rutte voelde het onaf. Hiermee heeft de koning de puntjes op de i van Rutte gezet. Met zijn verzoek om vergiffenis heeft hij het eigenaarschap bij de nazaten gelegd.’ (NRC)
De revolte door huurlingenleger Wagner en de daarop volgende chaos luiden volgens Ruslandkenners het begin van Poetins einde in. De president overleefde de coup, maar komt politiek zwaar gehavend uit de strijd. Poetin heeft de revolte van huurlingenleider Prigozjin overleefd. Maar niets in Moskou is na de coup nog zoals het was. De Russische president is voor het oog van zijn volk vernederd. Poetin bleek niet in staat op eigen kracht Prigozjins coupplegers die voor de hele wereld zichtbaar naar Moskou reden, tegen te houden. Zaterdag 24 juni gaat de geschiedenis in als het begin van het einde van Poetin. In een televisietoespraak noemde hij Prigozjin nog een landverrader die Rusland een dolk in de rug stak maar de president bleek niet in staat een vuist te maken. Online doken beelden op van uit de lucht geschoten Russische helikopters. Uren later kondigde Prigozjin, even abrupt als de opstand een dag eerder was begonnen, het einde daarvan aan. Hij had een akkoord gesloten met Loekasjenko die -zo wordt aangenomen – op verzoek van Poetin bemiddelde. Landverrader Prigozjin kreeg niet de strop, maar garanties voor een veilige aftocht. ‘Prigozjins rebellie zal hoogstwaarschijnlijk Poetins regering en de Russische oorlogsinspanningen in Oekraïne beschadigen’, oordeelde het ISW. De macht van Poetin is 'zeer onstabiel’ geworden. De vraag is wie, als alle rook is opgetrokken, de macht in Moskou heeft. Herinner je dat Gorbatsjov een coup overleefde in 1991 reageerde de Nederlands- Amerikaanse diplomaat Ivo Daalder op sociale media. ‘Hij was vier maanden later zijn macht kwijt. De coup onderstreepte zijn zwakheid. Poetin zal overleven, voor nu. Maar de laatste 24 uur hebben belangrijke vragen opgeworpen over zijn greep op de macht’. Russische propagandisten, over het algemeen fanatieke verdedigers van Poetin spraken van een serieuze klap voor de autoriteit van Poetin. Het is niet voor het eerst dat het Russische volk duidelijk werd dat hun keizer geen kleren draagt. (FD)
_____
Gaskraan dicht, maar de vlag nog niet uit.
De gaskraan gaat op 1 oktober naar nul. De bron van ellende is daarmee dicht, zegt Vijlbrief. Toch is het geen hosanna in het voormalige wingewest: de deur staat immers nog op een kiertje en risico’s blijven. Vanaf die dag zal er geen druppel aardgas meer uit de bodem worden gehaald. Voorlopig in elk geval. Zeker: een historisch moment. De bodemschat bracht Nederland sinds het begin van de winning in 1963 warmte en ongekende economische voorspoed. Het afgelopen decennium werd de keerzijde duidelijk; honderden schademeldingen, onveiligheid en een ontwrichtende versterkingsoperatie die nog dagelijks gezinnen tot wanhoop drijft. De parlementaire enquàªtecommissie die de gaswinning onderzocht stelde het pijnlijk nauwkeurig vast: de belangen van de Groningers waren ondergeschikt aan gas en geld. En de overheid die problemen beloofde op te lossen maakte die vaak erger. Regionale overheden en actiegroepen hamerden er steeds op dat er maar één manier is om te voorkomen dat er wordt gedweild met de kraan open: de gaswinning minderen en er uiteindelijk mee stoppen. Nu is het zover. En toch zegt Merel Jonkheid van de Groninger Bodem Beweging: ‘De vlag gaat bij ons nog niet uit.” De provincie Groningen kwam met een soortgelijke reactie. Dat is vooral omdat de deur nog op een kier staat. De kraan gaat helemaal dicht, maar pas volgend jaar definitief. Vanwege de onzekere internationale situatie laat Vijlbrief voor dit jaar de mogelijkheid open om de gaswinning in beperkte mate weer op te starten. Bij strenge kou of het uitvallen van een gasopslag. “Daardoor blijft er onzekerheid”, zegt Jonkheid. Het uitgangspunt is niettemin duidelijk: nul kuub! Voor velen is het niet zozeer te weinig, maar wel te laat. Te lang werden Groningers voor de gek gehouden met claims over leveringszekerheid. De moeizame versterkingsoperatie gaat bovendien nog jaren duren. En zelfs als de gaskraan dicht is kunnen er nog tientallen jaren aardbevingen plaatsvinden in Groningen. Daar dacht Vijlbrief ook aan toen hij deze week zei: ‘De problemen van Groningers zijn nog niet opgelost en helaas zullen de bevingen nog jaren doorgaan, maar de bron van alle ellende is vanaf oktober dicht.’ (NRC)
_____
Hernieuwbare energie neemt toe, uitstoot ook!
De wereldwijde energieconsumptie groeide vorig jaar, met ruim 1%. Hoewel olie, aardgas en kolen nog goed zijn voor een kwart tot een derde van het totale energieverbruik, is hernieuwbare energie in opkomst. Dat zit vooral in de energieopwekking via zonnepanelen. Maar ondanks de toenamen hiervan steeg de uitstoot van broeikasgassen. Uit onderzoek van Energy Institute blijkt dat de vraag naar energie na de dip in coronajaar 2020 weer verder is gegroeid. Inmiddels ligt de energieconsumptie 3% boven 2019. Fossiele brandstoffen maken nog steeds ruim 80% van de wereldwijde energiebronnen uit. Het aandeel van hernieuwbare energie groeide in 2022 hard door. Inmiddels wordt er meer energie opgewekt door zon en wind dan door waterkrachtcentrales. De afgelopen tien jaar is het aantal zonnecellen met een factor negen toegenomen! Maar de opkomst van hernieuwbare energie zorgt er nog niet voor dat de uitstoot van broeikasgassen bij energieopwekking daalt. Zo steeg de uitstoot van koolstofdioxide afgelopen jaar met bijna 1% en ligt die nu op een hoger niveau dan và³à³r de coronacrisis. (FD)
_____
Plan de Jonge van de baan: huizenbezitters mogen zelf bepalen wie hun woning koopt.
Gemeenten krijgen niet de ruimte om mede te bepalen aan wie bestaande woningen tot 355.000 euro worden verkocht. Dat plan van minister De Jonge sneuvelt nu ook de PVV zich tegen het voorstel keert. Ook VVD, D66, JA21 en groep Van Haga waren tegen. Het idee achter de wet is dat de overheid in deze tijden van grote woning schaarste meer invloed wil kunnen uitoefenen op de verdeling van beschikbare woningen. Nu is het al zo dat de gemeenten de helft van de beschikbare nieuwbouw of sociale woningen kunnen toewijzen aan voorrangsgroepen. Onder meer mensen uit de eigen gemeente en mensen met een cruciaal beroep zoals verpleegkundigen en leraren kunnen voorrang krijgen op dit soort huizen. De Jonge wilde de wet uitbreiden zodat gemeenten voortaan ook de mogelijkheid krijgen om mede te bepalen wie mogen wonen in de helft van de beschikbare koopwoningen tot 355.000 euro. Gegadigden zouden een vergunning van de gemeente moeten hebben om een bod te mogen doen op zo’n huis. Alleen mensen met lage- en middeninkomens zouden die vergunning krijgen. (VK) Radicaal-rechts blijkt onverwacht sterk in de Griekse verkiezingen. Premier Mitsotakis mag doorregeren, maar een nazaat van neonazistische Gouden Dageraad behaalde bijna 5%. De partij van Mitsotakis kreeg genoeg stemmen om in haar eentje een regering te vormen. Dat komt door het Griekse electorale systeem. In deze nieuwe verkiezingen, die volgen op de impasse na de verkiezingen in mei, krijgt de grootste partij een flink aantal bonuszetels. Mitsotakis behaalde 40% van de stemmen. Door de nieuwe bonusregel krijgt hij nu wel een absolute meerderheid. De oppositiepartij, het linkse Syriza van oud premier Tsipras, zakte verder weg van 20 naar 18%. De drie radicaal-rechtse partijen behaalden samen 13%. Spartiates, de ideologische erfgenaam van de verboden partij Gouden Dageraad behaalde 5%. De leiders van Gouden Dageraad werden veroordeeld voor moord, poging tot moord en gewelddadige aanvallen op immigranten en linkse politieke tegenstanders. De aanhangers van Spartiates hebben geen vertrouwen in de politiek, willen wraak nemen voor alle ellende in hun levens. Het zijn underdogs, voornamelijk mannen die immigranten en de elite hekelen. (NRC)
_____
Aantal laadpalen in de EU groeit naar bijna half miljoen, Nederland koploper!
Voor vakantiegangers met een elektrische auto is de laadpaalstress dit jaar wellicht minder groot. Het aantal laadpalen is vorig jaar in de EU met 150.000 toegenomen. In Frankrijk is het aantal openbare oplaadpunten zelfs bijna verdubbeld. Begin 2021 telde het land nog 30.000 openbare oplaadpunten voor elektrische auto’s een jaar later zijn het er ruim 80 duizend. Ook in Spanje, Oostenrijk en Denemarken is het aantal landpunten rap toegenomen ten opzichte van vorig jaar. In de hele EU zijn er nu 475 duizend oplaadpunten. In bijna ieder land kwamen er laadpalen bij maar in Nederland daalde het aantal openbare laadpalen omdat een deel van de laadpunten in 2021 ten onrechte als openbaar was bestempeld. Nederland heeft de meeste laadpalen(111 duizend) daarna heeft Duitsland (88 duizend) de meeste. Ongeveer 12% van alle laadpalen is een snellaadpaal die in minder dan een uur een elektrische auto volledig kan opladen. (VK)
_____
Per minuut elf voetbalvelden minder bos.
Vorig jaar verdween wereldwijd een gebied ter grootte van Nederland aan bossen. 40% daarvan verdween in Brazilië, ondanks internationale afspreken om ontbossing te verminderen. Op de klimaattop in Glasgow in 2021 beloofden meer dan honderd landen, waaronder ook landen met veel tropische regenwouden, alles in het werk te stellen om 20230 een einde te maken aan het verdwijnen van bossen. Daar is tot nu toe niet veel van terechtgekomen, zo blijkt uit de 2022 Global Tree Cover Loss Data van de Universiteit van Maryland en het World Resources Institute. Na een korte daling is er vorig jaar zo’n 4,1 miljoen hectare bos verdwenen. Ongeveer het oppervlak van Nederland. Tropische regenwouden zijn van groot belang voor de biodiversiteit en voor het tegengaan van klimaatverandering. Door het verlies van al die bomen is de uitstoot van koolstofdioxide in 2022 met 2,7 gigaton toegenomen. Dat is ongeveer evenveel als de jaarlijkse emissie van India. Het meeste bos, zo’n 40% verdween in Brazilië. Het was het laatste jaar van het kampioenschap van Bolsonaro, die nauwelijks optrad tegen illegale houtkap. De verwachting is dat onder president Lula het Amazonegebied beter beschermd zal worden. (NRC)
_____
Lerarentekort is blijvend, dus moet onderwijs op de schop.
De grote lerarentekorten zijn ongelijk verdeeld en vergroten zo de kansenongelijkheid, waarschuwt de Onderwijsraad in het rapport Schaarste schuurt. Daarin staat ook dat meer digitalisering niet gaat helpen; dat vergt veel tijd van leraren en vergroot juist de ongelijkheid, doordat niet alle leerlingen evenveel toegang hebben tot digitale middelen. De nood is hoog op veel scholen omdat er te weinig leraren zijn. Het tekort op basisscholen is gemiddeld bijna 10%. Middelbare scholen vinden voor de meeste vacatures ook nauwelijks meer iemand en moeten in 2027 uitgaan van een tekort van meer dan 2100 fte. De grote tekorten zullen jarenlang de realiteit zijn. ‘Scholen moeten zich structureel anders organiseren’, aldus Onderwijsvoorzitter Edith Hooge. ‘Dat vergt pijnlijke keuzes.’ De raad noemt bijvoorbeeld het inkorten van schooltijd en meer professionals zonder lesbevoegdheid binnenhalen. Het advies aan het kabinet luidt ook geen nieuwe ambitieuze plannen uit te storten en haast te maken met het scherpstellen van de daadwerkelijke kerntaken. (FD)
_____
Inflatie in juni licht gedaald. Met 6,4% in juni is de inflatie iets gezakt ten opzichte van mei, maar ligt ze nog altijd boven het Europees gemiddelde. Hiermee komt er een einde aan een serie van stijgingen van de inflatie in april en mei. Vorige maand was de inflatie nog 6,8 procent. Dat blijkt uit de snelle raming van het CBS van vrijdag. Het gaat hier om de inflatie volgens de gemeenschappelijke Europese definitie. In de gehele eurozone daalde, volgens cijfers van bureau Eurostat, de inflatie van 6,1% in mei naar 5,5%. Deze gunstige neerwaartse trend in de inflatie wordt vooral veroorzaakt door de energieprijzen. Zonder de beweeglijke prijzen van voeding en energie blijkt de situatie minder rooskleurig. Deze zogenoemde ‘kerninflatie’ daalde in Nederland weliswaar naar 7,1% maar is nog steeds fors hoger dan het gemiddelde van de eurozone. Dat steeg van 5,3% in mei naar 5,4% in juni. (NRC)
_____
Bemiddelaar Wientjes vindt opening in ‘nee’ Haaksbergen tegen zoutwinning.
De ultieme poging van het kabinet om de blokkade tegen zoutwinning in Haaksbergen te doorbreken lijkt effect te sorteren. Voorlopig resultaat van de bemiddeling door oud werkgeversvoorzitter Wientjes: lokale politieke tegenstanders zijn bereid hun definitieve ‘nee’ tegen zoutwinning uit te stellen en te heroverwegen. Als voorwaarde stelden zij dat ze nog deze week toegang zullen krijgen tot een aantal veiligheidsanalyses. Op advies van Wientjes heeft Hans Vijlbrief (staatssecretaris Mijnbouw) De tot dan vertrouwelijke stukken van TNO, Staatstoezicht op de Mijnen en de Technische Commissie Bodembeweging openbaar gemaakt. In de begeleidende brief aan de gemeente schept de staatssecretaris duidelijkheid. ‘Door alle adviezen van SodM op te volgen kan ik de veiligheid waarborgen’, schrijft hij. Zoutwinner Nobian moet nog wel beter onderbouwen hoe het na winning de lege zoutcavernes ‘veilig afsluit’. Uit Twente komt een kwart van het West-Europese zuivere zout van hoge kwaliteit. Het eindigt onder meer in medicijnen, windmolens, elektrische auto’s en ledlampen. In de gemeente vreest men vooral voor bodemdaling bij winning. (VK)
_____
Vaccinatiegraad jonge kinderen daalt weer.
Als trend doorzet dreigt uitbraak van ziektes als mazelen Voor het tweede jaar op rij is het deel van de jonge kinderen dat alle basisvaccinaties heeft gekregen gedaald. De vaccinatiegraad in de jongste leeftijdsgroep, kinderen tot twee jaar zakte in 2022 onder de 90 procent, blijkt uit het donderdag gepubliceerde rapport van het RIVM. Het baart het RIVM zorgen. Vooral de vaccinatiegraad onder baby’s voor mazelen is alarmerend: die dook voor het eerst in jaren ruim onder de 90% terwijl dit virus wereldwijd aan een opmars bezig is. De vaccinatiegraad van mazelen is voor ons de graadmeter zegt Jeanne Marie Hament, programmamanager van het Rijksvaccinatieprogramma bij het RIVM. ‘Die ziekte komt nog steeds voor en is superbesmettelijk. Hij heeft een R-getal van 20 tot 35, wat wil zeggen dat één besmet persoon tot 35 anderen kan besmetten.’ In 2022 was de groep jonge ouders die negatief tegenover het Rijksvaccinatieprogramma staat enkele procenten groter dan in 2013. Dat zou een gevolg kunnen zijn van de coronapandemie, waarin het wantrouwen tegen vaccinatie is aangewakkerd. ‘We willen in gesprek met deze ouders, om te horen welke zorgen er zijn’, zegt Hamert. (NRC)
_____
Gejuich en tranen als de koning om vergiffenis vraagt.
De ‘doorleefde’ excuses van koning Willem-Alexander maakten diepe indruk bij de herdenking van de afschaffing van de slavernij. Nu de woorden ‘compleet” zijn, zo vinden aanwezigen, is het tijd voor daden. Applaus tijdens de toespraak - tot drie keer toe. En nà³g een keertje applaus wanneer het koninklijk paar vertrekt. De aanwezigen in het Oosterpark in Amsterdam - zowel de officiële genodigden op stoeltjes als de toeschouwers op het grasveld achter hen - laten er deze zaterdag geen enkele twijfel over bestaan: de excuses van koning Willem-Alexander voor het slavernijverleden worden zeer, zeer gewaardeerd. ‘Groots’, ’historisch’ en ‘indrukwekkend’ zijn woorden die na afloop voortdurend vallen. ‘Deze woorden en dit moment waren méér dan ik had verwacht’, zegt oud Kamerlid Kathleen Ferrier, dochter van de eerste president van Suriname. ‘Het is een voorbeeld voor andere Europese landen die hiermee bezig zijn.’ Historicus Leo Balai, gespecialiseerd in het Nederlandse slavernijverleden: ‘In zijn manier van praten voelde je dat de koning deze excuses doorlééfd heeft.’ Van onder twee paraplu’s spreekt hij de aanwezigen toe. Zijn excuses als staatshoofd worden met luid gejuich ontvangen. De ‘vergiffenis’ die hij vraagt als hoofd van de familie van Oranje-Nassau ook. Zijn toespraak besluit de koning met de woorden ‘ten kon drai’- Sranangtongo voor ‘tijden zijn veranderd’. En met: Den keti koti, fu tru! ‘De ketenen zijn verbroken! Echt waar!’ opnieuw een emotioneel applaus. De excuses waren geweldig zegt de 70-jarige Emma Brul. Bij Don Ceder (ChristenUnie) kwamen de tranen echt naar boven. De groep oud parlementariërs van Surinaamse Antilliaanse komaf om hem heen: ‘Dit is een historisch moment’. De activisten onder de aanwezigen zijn ook te spreken over de toespraak. De koning heeft zijn woorden goed gekozen. Na de excuses van Rutte voelde het onaf. Hiermee heeft de koning de puntjes op de i van Rutte gezet. Met zijn verzoek om vergiffenis heeft hij het eigenaarschap bij de nazaten gelegd.’ (NRC)
