Gelezen!
Nieuwsoverzicht van ma 5 augustus t/m zo 11 augustus 2024
De waarde van de gouden plak op de Olympische Spelen.
De winnaars van eremetaal op de Olympische Spelen krijgen geen geld van het IOC, maar van nationale federaties of olympische comités. Die bepalen de bonussen van een gouden, zilveren en bronzen medaille zelf en daardoor loopt het prijzengeld flink uiteen. Nederland betaalt relatief weinig.
Hongkong is het gulst. Een sporter ontvangt daar €711.600 op voor goud. Verder prijken veel Aziatische landen (Singapore €692.000 en Taiwan €609.000) bovenaan op de wereldwijde ranglijst. In westerse landen zijn bedragen bescheidener. Daarbij valt het prijzengeld in Nederland (€30.000) relatief laag uit, al is het wel hoger dan in Duitsland (€22.000).
Het NOC-NSF verlaagde de bonussen voor medailles vergeleken met Tokio in 2021 en verkleinde daarmee het verschil met paralympische medaillewinnaars. Wie meerdere medailles behaalt, krijgt er nog maar voor één geld, namelijk voor de hoogst behaalde plak. Een gouden plak levert voor een individuele prestatie €30.000 op. Voor een teamprestatie €11.000. Een zilveren plak levert respectievelijk €15.000 en €5.500 op Voor de bronzen medaille ontvangt een sporter €7.500 en een teamprestatie €3.500
De gouden medaille bestaat hoofdzakelijk, voor 95%, uit zilver. Er is 1,1% aan goud in verwerkt en nog 18 gram (3,4%) afgedankt ijzer van de Eiffeltoren. In de gouden plak zit voor ruim €875 aan metaal, voor de zilveren plak is dat €437, voor een bronzen plak minder dan €4. (FD)
…………………………………………………….
VS sturen oorlogsschepen en vliegtuigen naar Israël: angst voor oorlog groeit.
Het Midden-Oosten maakt zich op voor een openlijke oorlog. De VS sturen schepen en vliegtuigen richting Israël en roepen hun landgenoten op zo snel mogelijk te vertrekken uit Libanon. De Britten sturen extra personeel naar Libanon om te helpen bij mogelijke evacuaties. De kansen op een oorlog zijn gestegen na de moord op Haniyeh en Fuad Shukr. Iran en Hezbollah hebben wraak gezworen. Iran is door de moord op Haniyeh op zijn grondgebied in verlegenheid gebracht. Iran is in eigen land een omvangrijke jacht begonnen op de daders en verantwoordelijken. Daarbij zijn al tientallen militairen en hogere functionarissen gearresteerd of ontslagen omdat zij de moord niet hebben kunnen voorkomen.
Iran zegt Israël zwaar te zullen straffen, maar niemand weet hoe die straf eruit zal zien. Gehoopt wordt dat Iran niet uit is op oorlog en dat het zal reageren zoals het in april heeft gedaan. Toen stuurde het 300 raketten en drones naar Israël als vergelding voor een Israëlische aanval op het Iraanse ambassadeurscomplex in Damascus.
Die grote aanvalsgolf werd vooraf bij de Israëliërs aangekondigd zodat Israëls Iron Dome-systeem met hulp van Amerikaanse vliegtuigen vrijwel alle projectielen onschadelijk kon maken. Het bleef toen bij dat eenmalige Iraanse gebaar. De dreiging lijkt ditmaal door alle voorbereidingen en dringende waarschuwingen echter aanzienlijk groter. (VK)
…………………………………………….
Honderdtal doden na protesten in Bangladesh, premier wijkt na druk.
De politie trad hard op tegen betogers die het aftreden eisen van de premier en op veel plaatsen vernielingen aanrichten. Onder de slachtoffers zijn zeker 14 agenten volgens de politie. Daarnaast zijn nog eens honderden mensen gewond geraakt. Er is een avondklok ingesteld in de hoofdstad Dhaka. Ook is van maandag tot en met woensdag een onverwachte vakantie afgekondigd, waarbij regeringsgebouwen gesloten blijven. De afgelopen weken waren al de meeste scholen en universiteiten gesloten.
Demonstranten riepen mensen op geen belastingen te betalen en ook de rekeningen voor gas, licht en telefoon te negeren. Vernielingen werden aangericht bij ziekenhuizen en overheidsgebouwen.
De demonstranten eisen het aftreden van de premier, sjeik Hasina. Er zou een geur van corruptie om haar hangen gezien de manier waarop een recente hervorming van overheidsbanen is doorgevoerd. Hasina zou daarbij haar eigen kiezers hebben bevoordeeld. Voor een bepaalde groep is een quotum van 30% gereserveerd van de felbegeerde overheidsbanen. Het gaat daarbij om familieleden van onafhankelijkheidsstrijders die in de jaren zeventig – Bangladesh was toen nog Oost-Pakistan – vochten voor afscheiding van Pakistan.
Veel studenten zijn daar woedend over. Bangladesh kampt daarnaast ook met grote economische problemen waaronder een inflatie die moeilijk te beteugelen blijkt. Maandag stapte de premier in een helikopter die haar en haar zus in veiligheid moest brengen. Niet lang daarna bestormden duizenden demonstranten het gebouw. Met haar vertrek komt een einde aan een bewind van 15 jaar dat steeds autocratischer werd. (NRC)
………………………………………………
Huidige koersdaling AEX nog lang niet de grootste.
De beursweek startte deze week met grote koersverliezen, aangevoerd door de Aziatische beurzen. Sinds een verkoopgolf 3 weken geleden begon, heeft de AEX-index zo’n 10% ingeleverd, hetgeen overigens volgt op een mooie beurshausse. Het huidige koersverlies is trouwens beperkt vergeleken met grote beurscrises en koersdalingen in het verleden.
De AEX-index heeft flinke koerswinst achter de rug: van zomer 2022 tot vorige maand reeg de graadmeter van de Amsterdamse beursrecords aaneen, ondanks een kleine nazomerse terugval in 2023. In ruim anderhalf jaar steeg de AEX met bijna 50%. Maandag 19 oktober 1987 was Zwarte Maandag (-38%!). Maar het was niet de grootste crisis voor de AEX in de laatste 40 jaar. Dat was de kredietcrisis van 2008 (-43%). Toen bestond de index voor bijna een kwart uit banken en verzekeraars, die fors aan beurswaarde inleverden. De afgelopen veertig jaar sloot de AEX op slechts 9 dagen met een koersverlies van meer dan 7,5%. De lijst wordt aangevoerd door Zwarte Maandag in 1987 en 12 maart 2020, de eerste coronalockdown in Nederland. Op 87 dagen verloor de AEX minimaal 4%. (FD)
…………………………………………………………
Waar komt het geweld in Engeland vandaan?
Het epicentrum van het geweldscentrum is Southport, een badplaats ten noorden van Liverpool waar vorige week drie meisjes werden vermoord bij een steekpartij op een vakantiekamp voor Taylor Swift-fans. De 17-jarige Brit die wordt verdacht is voor de rechter gebracht.
Na de aanslag verspreidden rechtse accounts niet geverifieerde berichten over de identiteit van de dader. Hij zou een islamitische asielzoeker zijn die illegaal naar het Verenigd Koninkrijk is gekomen. In werkelijkheid gaat het om een jongen die is geboren in Cardiff, Wales, en wiens ouders afkomstig zijn uit Rwanda. De politie zag zich genoodzaakt in een verklaring te waarschuwen voor desinformatie over de dader. Dat bleek niet genoeg om de geest weer in de fles te krijgen. Nadat rechtse relschoppers uit het hele land al slaags waren geraakt met de lokale politie in Southport braken in de dagen daarna ook rellen uit in onder meer Londen, Liverpool en Manchester. Daarbij is het in verschillende steden ook tot confrontaties gekomen met anti-racismedemonstranten.
De politie heeft de English Defence League, een rechts-nationalistische en anti-islamitische groepering aangewezen als een van de hoofverantwoordelijken voor de rellen in Southport. De relschoppers hebben het gemunt op moskeeën en asielzoekerscentra. In heel Engeland zijn nu 400 mensen gearresteerd. In veel van de steden waar rellen uitbraken kwam de anti-immigratiepartij Reform UK bij de parlementsverkiezingen van begin deze maand als tweede of derde uit de bus. Farage sprak zich weliswaar uit tegen de rellen maar liet niet na zich wederom uit te spreken tegen de ‘massale, ongecontroleerde immigratie’ die ten grondslag zou liggen aan de onvrede onder de Engelse bevolking.
De regering van Starmer beloofde een ‘staand leger van gespecialiseerde agenten’ in te zetten om de onlusten te bestrijden. Hij waarschuwde in een tv-toespraak dat zowel de relschoppers als de mensen die ‘de onrust online hebben aangewakkerd’ daar spijt van zullen krijgen.’ Minister van Binnenlandse Zaken Yvette Cooper zei: ‘We zullen crimineel gedrag, gevaarlijk extremisme en racistische aanvallen die indruisen tegen alles waar ons land voor staat, niet tolereren. (VK)
………………………………………………….
Hittegolf teistert Antarctica – het is er slechts -20’C.
Op Antarctica is het al 3 weken veel warmer dan normaal. Oorzaak is een afwijking van de wind in de stratosfeer.
Een intense hittegolf teistert al sinds half juli het centrale en oostelijke deel van Antarctica. ‘Op sommige plekken ligt de temperatuur 20 tot 25 graden Celsius boven het normale gemiddelde’, zegt Tom Bracegirdle, atmosfeerwetenschapper van de British Antarctic Survey. ‘Het is echt verbazingwekkend.’ Gemiddeld voor het hele continent liggen de temperaturen nu rond de -20’C: normaal is dat ongeveer -30’C in deze tijd van het jaar. Het is de tweede keer in 3 jaar tijd dat zich tijdens de winter op Antarctica, als er nauwelijks zonlicht is, een heftige hittegolf voordoet. Tussen 15 en 19 maart 2022 lagen de temperaturen zelfs 30 tot 40 graden boven het gemiddelde. Die hittegolf duurde wel korter, zegt Bracegirdle. ‘En de oorzaak was anders dan nu.’
De huidige hittegolf wordt veroorzaakt door een gebeurtenis die sudden stratospheric warming wordt genoemd. De oorzaak is vaak niet bekend, maar als gevolg van dit fenomeen gaat de temperatuur in de stratosfeer plotseling tientallen graden omhoog. Dat werkt door tot in de onderste luchtlagen en beïnvloedt daar weerpatronen. In sommige gebieden wordt het opeens warmer dan normaal, in andere juist kouder. Dat is wat meteorologen nu zien. In onder meer Australië en Nieuw-Zeeland is het de afgelopen weken kouder geweest dan normaal. Op Antarctica is het juist flink warmer.
Meteorologen verwachten dat de hittegolf nog ongeveer een week aanhoudt. (NRC)
…………………………………………………..
Harris maakt naam running mate bekend: Tim Waltz.
Hij is op dit moment nog gouverneur van Minnesota en moet zwevende kiezers in cruciale staten aanspreken.
De keuze van Harris was tot op het laatste moment spannend. Waltz gold als een van de favorieten, samen met Josh Shapiro, de gouverneur van Pennsylvania, gouverneur Andy Beshear van Kentucky en senator Mark Kelly van Arizona. Harris: ‘Tim is een door de strijd beproefde leider met een ongelooflijke staat van dienst voor gezinnen in Minnesota. Ik weet dat hij hetzelfde principiële leiderschap meebrengt naar onze campagne en naar het ambt van vicepresident’, liet zij weten.
Waltz (60) is een voormalig lid van het Congres en een gepensioneerde middelbare schooldocent. Sinds 2019 is hij gouverneur van Minnesota. Hij heeft de reputatie dat hij hard kan optreden. Zo stuurde hij in 2020 als gouverneur de Nationale Garde naar de stad Minneapolis om rellen te onderdrukken nadat George Floyd was omgekomen door optreden van de politie.
Donald Trump bestempelt Harris als ‘gevaarlijk links’. Met de benoeming van Waltz als middle of the road guy kunnen de Democraten zich hiertegen beter verweren. Hij klom naar de top van de list door zijn televisieoptredens waarin hij de Republikeinen weird noemde. Waltz trof doel met zijn label voor de leden van team-Trump en hun gedachtegoed, dat inmiddels enthousiast door Democraten is omarmd. Bij een recente toespraak zei hij: “Hoe vaak kun je een klootzak laten wakker worden in de wetenschap dat een zwarte vrouw hem een pak slaag heeft gegeven en hem de laan heeft uitgestuurd?” (FD)
…………………………………………………….
Nobelprijswinnaar Yunus gaat interim-regering in Bangladesh leiden.
Nadat premier Sheikh Hasina maandag, na veel geweld, onverwachts aftrad en vluchtte naar India ontwaakte Bangladesh woensdag in relatieve rust: scholen en winkels heropenden, het geweld op de straten was grotendeels verstomd.
Maandag nam het leger de macht tijdelijk over, met de belofte een interim-regering te vormen. Maar dat voorstel stuitte een dag later direct op weerstand vooral van de studentenbeweging die de protesten leidde die uitmonden in Hasina’s vertrek. ‘We accepteren geen enkele door het leger gesteunde of geleide regering’, aldus protestleider Nahid Islam.
In plaats daarvan willen de studenten dat er een interim-regering wordt gevormd door de veelgeprezen Muhammad Yunus, een Bengaalse bankier die voor zijn werk op het gebied van microkredieten een Nobelprijs won. Yunus liet al snel weten beschikbaar te zijn voor die rol. Yunus (83) was een van Hasina’s grootste criticasters. De ex-premier maakte ook hem het leven zuur door allerlei aanklachten tegen hem in te dienen, van overtredingen van de arbeidswet tot witwaszaken. (VK)
…………………………………………………..
Rechter VS stelt vast dat Google een monopolist is.
De Amerikaanse overheid had de rechtszaak aangespannen om de marktdominantie van de zoekmachine te beteugelen.
Google heeft door miljarden uit te geven illegaal een monopoliepositie verworven als dominante zoekmachine. Met dat oordeel van de Amerikaanse federale rechter is een belangrijke horde genomen in een jarenlange rechtszaak. In de uitspraak toont de rechter hoe Google, na techbedrijven als Apple en Samsung te hebben betaald, automatisch als zoekmachine ging fungeren op hun apparaten.
In 2021 betaalde Google ruim 26 miljard dollar aan andere marktpartijen om zijn dominante positie in het zoekmachine landschap te behouden. Dat is in strijd met de Amerikaanse mededingingswetgeving. Google werd hierdoor automatisch de zoekmachine in de standaardbrowser van Apple, Safari, maar ook in bijvoorbeeld Mozella’s Firefox. De stap leverde de techgigant volgens de rechter een marktaandeel op van zo’n 90% - voor mobiele telefoons en tablets zelfs 95%. Amerikaanse media spreken van een mijlpaal: het vonnis is de belangrijkste veroordeling van een technologiebedrijf voor het schenden van de mededingingswetgeving sinds een zaak tegen Microsoft in de jaren negentig, die in 2001 in een schikking eindigde. (NRC)
………………………………………….
Overheid in Europese top met R&D-uitgaven.
De Nederlandse overheid investeert fors in onderzoek en ontwikkeling evenals in innovatie. In 2023 ging het om opgeteld €9,1 mrd aan directe financiering, ruim €500 per inwoner. Dat komt overeen met bijna een derde van de totale R&D-uitgaven, meldt het Rathenau Instituut. Volgens Eurostat zit Nederland in de Europese kopgroep.
De overheid investeert zowel direct als indirect in R&D. Bij directe investeringen gaat het om een basisfinanciering waarbij de ontvanger zelf keuzes maakt, en om projectfinanciering (geld voor een specifiek project). Indirecte financiering bestaat uit fiscale steun. Van de R&D=investeringen geeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap het grootste deel uit, zoals aan wetenschappelijk onderzoek. Dan volgt het ministerie van Economische Zaken dat bijvoorbeeld verantwoordelijk is voor het Nationale Groeifonds. De R&D uitgaven in Nederland zijn hoog. Gemiddeld spendeert de overheid iets meer dan €500 per inwoner, bijna het dubbele van het EU-gemiddelde. Ook afgezet tegen de economie geeft Nederland met 0,88% van het bbp meer uit dan het EU-gemiddelde van 0,73%. (FD)
…………………………………………………
Europese landen voorbij VS als grootste leverancier militaire hulp aan Oekraïne.
Dat is opvallend: tot vorige zomer waren de Amerikanen juist verreweg de belangrijkste steunpilaar van het Oekraiense leger in de strijd tegen de Russen. Tot de zomer van vorig jaar gaven de Amerikanen maandelijks gemiddeld 2,2 miljard euro aan militaire steun aan Oekraïne, blijkt uit cijfers van het Kiel Institute. Van de EU-lidstaten bedroeg de militaire steun maandelijks ongeveer 1,3 miljard. Sinds juli 2023 is de steun vanuit Europa gestegen (naar 1,6 miljard per maand).
De terugval in de Amerikaanse wapensteun heeft een politieke reden. Lange tijd weigerden de Republikeinse leden van het Congres een nieuw steunpakket goed te keuren. Vorig najaar kwam de steun zelfs helemaal stil te liggen. Pas in april gingen de Republikeinen overstag en werd de steun hervat.
Het Oekraiense leger heeft de wapens hard nodig om de materiele verliezen op te vangen. Zo zijn sinds het begin van de invasie bijna 900 tanks verwoest of buitgemaakt door de Russen. Naast wapensteun heeft Oekraïne de afgelopen jaren ook voor tientallen miljarden Euro’s aan financiële en humanitaire steun ontvangen. Dat geld is bestemd voor de betaling van de pensioenen en salarissen van ambtenaren en zorgpersoneel. (VK)
………………………………………………..
Offensief Oekraïne in Russisch regio Koersk.
Poetin noemt het een ‘grootschalige provocatie’. Gouverneur Smirnov heeft de noodtoestand uitgeroepen. Ook vroeg hij burgers in die regio zich betrokken te tonen en bloed te doneren. Over de militaire operatie is nog veel onduidelijk. Volgens de Russische autoriteiten waren er enkele honderden Oekraiense militairen en zo’n 50 gepantserde voertuigen bij betrokken. De krant FT schat dat het om zo’n duizend man gaat. Deze claims kunnen niet onafhankelijk worden bevestigd.
Het Russische ministerie van Defensie zegt reservisten naar het grensgebied te hebben gestuurd om te helpen in de verdediging. Oekraïne heeft al een aantal malen operaties uitgevoerd op Russisch grondgebied, hoofzakelijk in de regio Belgorod die grenst aan Charkov. Die actie waren klein en kortdurend.
Ook nu stelde de Russische generaal Gerasimov dat de opmars een halt zou worden toegeroepen. Maar deze operatie is grootschaliger schrijven Russische onafhankelijke analisten van de nieuwsite Meduza. Volwaardige gemechaniseerde compagnies met een groot aantal gepantserde voertuigen opereren nu op Russisch grondgebied.
Russische inwoners voelen zich in de steek gelaten. Russische bloggers klagen over de ogenschijnlijke nalatigheid van Moskou. ‘We wisten dat de Oekraïners naar de Koersk-regio zouden komen, de jongens in het veld gaven het door, maar degenen aan de top deden niets’, schrijft oorlogsblogger Anastasia Kasjvarova. (NRC)
………………………………………………
Arbeidsproductiviteit in Nederland groeit minder.
Vijftig jaar geleden steeg die jaarlijks met zo’n 2,4%, blijkt uit de cijfers van het CBS. De laatste 10 jaar kwam de groei niet boven 0,4% per jaar, in 2023 daalde de productiviteit. In Europa heeft Nederland nog een voorsprong op veel landen, maar die werd de laatste jaren wel kleiner.
In 50 jaar is de arbeidsproductiviteit meer dan verdubbeld, onder meer door automatisering, betere opleidingen, innovatie en groeiende dienstverlening. Die toename is vooral behaald tussen 1974 en 2013 en in beperkte mate in de laatste 10 jaar. De provincie Zuid-Holland, met de Rotterdamse haven een belangrijke economische pijler, is zijn productiviteitsvoorsprong kwijtgeraakt. Dat blijkt uit een analyse in economenblad ESB. Voorheen lag de arbeidsproductiviteit boven het landelijke gemiddeld.
Vergeleken met andere landen in de EU groeide de arbeidsproductiviteit in Nederland minder hard dan gemiddeld. De landen met de grootste groei in productiviteit liggen in Oost-Europa. Wel ligt de arbeidsproductiviteit in Nederland boven het EU-gemiddelde. (FD)
………………………………………………….
Gasprijs kruipt naar jaarrecord na Oekraiense inval in Rusland.
De Europese gasprijs bereikte deze week het hoogste niveau van het jaar. De prijs stijgt na berichten over de Oekraiense inval van de Russische grensstad Soedzja, waar een belangrijk knooppunt ligt voor de doorvoer van Russisch aardgas. De bezetting van het knooppunt leidt tot zorgen over een mogelijke onderbreking van de doorvoer van aardgas naar delen van Europa. Het ‘Soedzja’-knooppunt is het enige dat hiervoor nog in gebruik is. Noordwest-Europa neemt al sinds 2022 geen pijplijngas meer af. De gasprijs piekte boven de 40 euro per megawattuur, een niveau dat sinds december vorig jaar niet meer is bereikt. In februari was de prijs nog 24 euro.
De hoge gasprijs heeft waarschijnlijk gevolgen voor de elektriciteitsprijzen in delen van Europa, zeker als de productie van groene stroom beperkt is. De stroomprijs wordt mogelijk verder opgejaagd doordat Frankrijk vanwege het warme weer een aantal kerncentrales op een lager pitje zet, of zelfs moet uitschakelen. Centrales langs onder meer de Rhône moeten worden afgeschakeld. Het rivierwater warmt mogelijk te veel op als de centrales hun koelwater blijven lozen. Dat vormt een bedreiging voor vissen en andere dieren. (VK)
……………………………………………………
Democratisch geluid verstomt niet in Thailand.
De Thaise partij Move Forward wilde de wet tegen majesteitsschennis aanpassen en werd direct verboden. Het optimisme blijft.
De grootste oppositiepartij mag dan zijn verboden, het progressieve geluid is daarmee niet weggevaagd. Kort nadat het Constitutionele Hof woensdag Forward verbood werd de oprichting van een nieuwe partij aangekondigd. De nieuwe partij zou mogelijk ‘Leap Forward’, gaan heten. De econome Pita Limjaroenrat (43) wordt getipt als nieuwe partijleider.
Het verbod op de partij die vorig jaar onverwacht een derde van de stemmen veroverde, vloeit voort uit een voornemen om wetgeving rond majesteitsschennis te versoepelen. Die wet beschermde de conservatieve koningsgezinde elite in Thailand tegen elke vorm van kritiek. De rechters zagen aanwijzingen dat de partij de monarchie omver zou willen werpen. En dat is tegen de grondwet, stelden ze. Het besluit verbiedt ook alle recente leiders van de partij om de komende 10 jaar politiek actief te zijn. Het betekent dat partijleider Limjaroenrat en 10 van zijn collega’s hun zetel verliezen in het parlement. De overige 143 parlementsleden behouden die zetel als ze binnen 60 dagen een nieuwe partij vinden. (NRC)
De winnaars van eremetaal op de Olympische Spelen krijgen geen geld van het IOC, maar van nationale federaties of olympische comités. Die bepalen de bonussen van een gouden, zilveren en bronzen medaille zelf en daardoor loopt het prijzengeld flink uiteen. Nederland betaalt relatief weinig.
Hongkong is het gulst. Een sporter ontvangt daar €711.600 op voor goud. Verder prijken veel Aziatische landen (Singapore €692.000 en Taiwan €609.000) bovenaan op de wereldwijde ranglijst. In westerse landen zijn bedragen bescheidener. Daarbij valt het prijzengeld in Nederland (€30.000) relatief laag uit, al is het wel hoger dan in Duitsland (€22.000).
Het NOC-NSF verlaagde de bonussen voor medailles vergeleken met Tokio in 2021 en verkleinde daarmee het verschil met paralympische medaillewinnaars. Wie meerdere medailles behaalt, krijgt er nog maar voor één geld, namelijk voor de hoogst behaalde plak. Een gouden plak levert voor een individuele prestatie €30.000 op. Voor een teamprestatie €11.000. Een zilveren plak levert respectievelijk €15.000 en €5.500 op Voor de bronzen medaille ontvangt een sporter €7.500 en een teamprestatie €3.500
De gouden medaille bestaat hoofdzakelijk, voor 95%, uit zilver. Er is 1,1% aan goud in verwerkt en nog 18 gram (3,4%) afgedankt ijzer van de Eiffeltoren. In de gouden plak zit voor ruim €875 aan metaal, voor de zilveren plak is dat €437, voor een bronzen plak minder dan €4. (FD)
…………………………………………………….
VS sturen oorlogsschepen en vliegtuigen naar Israël: angst voor oorlog groeit.
Het Midden-Oosten maakt zich op voor een openlijke oorlog. De VS sturen schepen en vliegtuigen richting Israël en roepen hun landgenoten op zo snel mogelijk te vertrekken uit Libanon. De Britten sturen extra personeel naar Libanon om te helpen bij mogelijke evacuaties. De kansen op een oorlog zijn gestegen na de moord op Haniyeh en Fuad Shukr. Iran en Hezbollah hebben wraak gezworen. Iran is door de moord op Haniyeh op zijn grondgebied in verlegenheid gebracht. Iran is in eigen land een omvangrijke jacht begonnen op de daders en verantwoordelijken. Daarbij zijn al tientallen militairen en hogere functionarissen gearresteerd of ontslagen omdat zij de moord niet hebben kunnen voorkomen.
Iran zegt Israël zwaar te zullen straffen, maar niemand weet hoe die straf eruit zal zien. Gehoopt wordt dat Iran niet uit is op oorlog en dat het zal reageren zoals het in april heeft gedaan. Toen stuurde het 300 raketten en drones naar Israël als vergelding voor een Israëlische aanval op het Iraanse ambassadeurscomplex in Damascus.
Die grote aanvalsgolf werd vooraf bij de Israëliërs aangekondigd zodat Israëls Iron Dome-systeem met hulp van Amerikaanse vliegtuigen vrijwel alle projectielen onschadelijk kon maken. Het bleef toen bij dat eenmalige Iraanse gebaar. De dreiging lijkt ditmaal door alle voorbereidingen en dringende waarschuwingen echter aanzienlijk groter. (VK)
…………………………………………….
Honderdtal doden na protesten in Bangladesh, premier wijkt na druk.
De politie trad hard op tegen betogers die het aftreden eisen van de premier en op veel plaatsen vernielingen aanrichten. Onder de slachtoffers zijn zeker 14 agenten volgens de politie. Daarnaast zijn nog eens honderden mensen gewond geraakt. Er is een avondklok ingesteld in de hoofdstad Dhaka. Ook is van maandag tot en met woensdag een onverwachte vakantie afgekondigd, waarbij regeringsgebouwen gesloten blijven. De afgelopen weken waren al de meeste scholen en universiteiten gesloten.
Demonstranten riepen mensen op geen belastingen te betalen en ook de rekeningen voor gas, licht en telefoon te negeren. Vernielingen werden aangericht bij ziekenhuizen en overheidsgebouwen.
De demonstranten eisen het aftreden van de premier, sjeik Hasina. Er zou een geur van corruptie om haar hangen gezien de manier waarop een recente hervorming van overheidsbanen is doorgevoerd. Hasina zou daarbij haar eigen kiezers hebben bevoordeeld. Voor een bepaalde groep is een quotum van 30% gereserveerd van de felbegeerde overheidsbanen. Het gaat daarbij om familieleden van onafhankelijkheidsstrijders die in de jaren zeventig – Bangladesh was toen nog Oost-Pakistan – vochten voor afscheiding van Pakistan.
Veel studenten zijn daar woedend over. Bangladesh kampt daarnaast ook met grote economische problemen waaronder een inflatie die moeilijk te beteugelen blijkt. Maandag stapte de premier in een helikopter die haar en haar zus in veiligheid moest brengen. Niet lang daarna bestormden duizenden demonstranten het gebouw. Met haar vertrek komt een einde aan een bewind van 15 jaar dat steeds autocratischer werd. (NRC)
………………………………………………
Huidige koersdaling AEX nog lang niet de grootste.
De beursweek startte deze week met grote koersverliezen, aangevoerd door de Aziatische beurzen. Sinds een verkoopgolf 3 weken geleden begon, heeft de AEX-index zo’n 10% ingeleverd, hetgeen overigens volgt op een mooie beurshausse. Het huidige koersverlies is trouwens beperkt vergeleken met grote beurscrises en koersdalingen in het verleden.
De AEX-index heeft flinke koerswinst achter de rug: van zomer 2022 tot vorige maand reeg de graadmeter van de Amsterdamse beursrecords aaneen, ondanks een kleine nazomerse terugval in 2023. In ruim anderhalf jaar steeg de AEX met bijna 50%. Maandag 19 oktober 1987 was Zwarte Maandag (-38%!). Maar het was niet de grootste crisis voor de AEX in de laatste 40 jaar. Dat was de kredietcrisis van 2008 (-43%). Toen bestond de index voor bijna een kwart uit banken en verzekeraars, die fors aan beurswaarde inleverden. De afgelopen veertig jaar sloot de AEX op slechts 9 dagen met een koersverlies van meer dan 7,5%. De lijst wordt aangevoerd door Zwarte Maandag in 1987 en 12 maart 2020, de eerste coronalockdown in Nederland. Op 87 dagen verloor de AEX minimaal 4%. (FD)
…………………………………………………………
Waar komt het geweld in Engeland vandaan?
Het epicentrum van het geweldscentrum is Southport, een badplaats ten noorden van Liverpool waar vorige week drie meisjes werden vermoord bij een steekpartij op een vakantiekamp voor Taylor Swift-fans. De 17-jarige Brit die wordt verdacht is voor de rechter gebracht.
Na de aanslag verspreidden rechtse accounts niet geverifieerde berichten over de identiteit van de dader. Hij zou een islamitische asielzoeker zijn die illegaal naar het Verenigd Koninkrijk is gekomen. In werkelijkheid gaat het om een jongen die is geboren in Cardiff, Wales, en wiens ouders afkomstig zijn uit Rwanda. De politie zag zich genoodzaakt in een verklaring te waarschuwen voor desinformatie over de dader. Dat bleek niet genoeg om de geest weer in de fles te krijgen. Nadat rechtse relschoppers uit het hele land al slaags waren geraakt met de lokale politie in Southport braken in de dagen daarna ook rellen uit in onder meer Londen, Liverpool en Manchester. Daarbij is het in verschillende steden ook tot confrontaties gekomen met anti-racismedemonstranten.
De politie heeft de English Defence League, een rechts-nationalistische en anti-islamitische groepering aangewezen als een van de hoofverantwoordelijken voor de rellen in Southport. De relschoppers hebben het gemunt op moskeeën en asielzoekerscentra. In heel Engeland zijn nu 400 mensen gearresteerd. In veel van de steden waar rellen uitbraken kwam de anti-immigratiepartij Reform UK bij de parlementsverkiezingen van begin deze maand als tweede of derde uit de bus. Farage sprak zich weliswaar uit tegen de rellen maar liet niet na zich wederom uit te spreken tegen de ‘massale, ongecontroleerde immigratie’ die ten grondslag zou liggen aan de onvrede onder de Engelse bevolking.
De regering van Starmer beloofde een ‘staand leger van gespecialiseerde agenten’ in te zetten om de onlusten te bestrijden. Hij waarschuwde in een tv-toespraak dat zowel de relschoppers als de mensen die ‘de onrust online hebben aangewakkerd’ daar spijt van zullen krijgen.’ Minister van Binnenlandse Zaken Yvette Cooper zei: ‘We zullen crimineel gedrag, gevaarlijk extremisme en racistische aanvallen die indruisen tegen alles waar ons land voor staat, niet tolereren. (VK)
………………………………………………….
Hittegolf teistert Antarctica – het is er slechts -20’C.
Op Antarctica is het al 3 weken veel warmer dan normaal. Oorzaak is een afwijking van de wind in de stratosfeer.
Een intense hittegolf teistert al sinds half juli het centrale en oostelijke deel van Antarctica. ‘Op sommige plekken ligt de temperatuur 20 tot 25 graden Celsius boven het normale gemiddelde’, zegt Tom Bracegirdle, atmosfeerwetenschapper van de British Antarctic Survey. ‘Het is echt verbazingwekkend.’ Gemiddeld voor het hele continent liggen de temperaturen nu rond de -20’C: normaal is dat ongeveer -30’C in deze tijd van het jaar. Het is de tweede keer in 3 jaar tijd dat zich tijdens de winter op Antarctica, als er nauwelijks zonlicht is, een heftige hittegolf voordoet. Tussen 15 en 19 maart 2022 lagen de temperaturen zelfs 30 tot 40 graden boven het gemiddelde. Die hittegolf duurde wel korter, zegt Bracegirdle. ‘En de oorzaak was anders dan nu.’
De huidige hittegolf wordt veroorzaakt door een gebeurtenis die sudden stratospheric warming wordt genoemd. De oorzaak is vaak niet bekend, maar als gevolg van dit fenomeen gaat de temperatuur in de stratosfeer plotseling tientallen graden omhoog. Dat werkt door tot in de onderste luchtlagen en beïnvloedt daar weerpatronen. In sommige gebieden wordt het opeens warmer dan normaal, in andere juist kouder. Dat is wat meteorologen nu zien. In onder meer Australië en Nieuw-Zeeland is het de afgelopen weken kouder geweest dan normaal. Op Antarctica is het juist flink warmer.
Meteorologen verwachten dat de hittegolf nog ongeveer een week aanhoudt. (NRC)
…………………………………………………..
Harris maakt naam running mate bekend: Tim Waltz.
Hij is op dit moment nog gouverneur van Minnesota en moet zwevende kiezers in cruciale staten aanspreken.
De keuze van Harris was tot op het laatste moment spannend. Waltz gold als een van de favorieten, samen met Josh Shapiro, de gouverneur van Pennsylvania, gouverneur Andy Beshear van Kentucky en senator Mark Kelly van Arizona. Harris: ‘Tim is een door de strijd beproefde leider met een ongelooflijke staat van dienst voor gezinnen in Minnesota. Ik weet dat hij hetzelfde principiële leiderschap meebrengt naar onze campagne en naar het ambt van vicepresident’, liet zij weten.
Waltz (60) is een voormalig lid van het Congres en een gepensioneerde middelbare schooldocent. Sinds 2019 is hij gouverneur van Minnesota. Hij heeft de reputatie dat hij hard kan optreden. Zo stuurde hij in 2020 als gouverneur de Nationale Garde naar de stad Minneapolis om rellen te onderdrukken nadat George Floyd was omgekomen door optreden van de politie.
Donald Trump bestempelt Harris als ‘gevaarlijk links’. Met de benoeming van Waltz als middle of the road guy kunnen de Democraten zich hiertegen beter verweren. Hij klom naar de top van de list door zijn televisieoptredens waarin hij de Republikeinen weird noemde. Waltz trof doel met zijn label voor de leden van team-Trump en hun gedachtegoed, dat inmiddels enthousiast door Democraten is omarmd. Bij een recente toespraak zei hij: “Hoe vaak kun je een klootzak laten wakker worden in de wetenschap dat een zwarte vrouw hem een pak slaag heeft gegeven en hem de laan heeft uitgestuurd?” (FD)
…………………………………………………….
Nobelprijswinnaar Yunus gaat interim-regering in Bangladesh leiden.
Nadat premier Sheikh Hasina maandag, na veel geweld, onverwachts aftrad en vluchtte naar India ontwaakte Bangladesh woensdag in relatieve rust: scholen en winkels heropenden, het geweld op de straten was grotendeels verstomd.
Maandag nam het leger de macht tijdelijk over, met de belofte een interim-regering te vormen. Maar dat voorstel stuitte een dag later direct op weerstand vooral van de studentenbeweging die de protesten leidde die uitmonden in Hasina’s vertrek. ‘We accepteren geen enkele door het leger gesteunde of geleide regering’, aldus protestleider Nahid Islam.
In plaats daarvan willen de studenten dat er een interim-regering wordt gevormd door de veelgeprezen Muhammad Yunus, een Bengaalse bankier die voor zijn werk op het gebied van microkredieten een Nobelprijs won. Yunus liet al snel weten beschikbaar te zijn voor die rol. Yunus (83) was een van Hasina’s grootste criticasters. De ex-premier maakte ook hem het leven zuur door allerlei aanklachten tegen hem in te dienen, van overtredingen van de arbeidswet tot witwaszaken. (VK)
…………………………………………………..
Rechter VS stelt vast dat Google een monopolist is.
De Amerikaanse overheid had de rechtszaak aangespannen om de marktdominantie van de zoekmachine te beteugelen.
Google heeft door miljarden uit te geven illegaal een monopoliepositie verworven als dominante zoekmachine. Met dat oordeel van de Amerikaanse federale rechter is een belangrijke horde genomen in een jarenlange rechtszaak. In de uitspraak toont de rechter hoe Google, na techbedrijven als Apple en Samsung te hebben betaald, automatisch als zoekmachine ging fungeren op hun apparaten.
In 2021 betaalde Google ruim 26 miljard dollar aan andere marktpartijen om zijn dominante positie in het zoekmachine landschap te behouden. Dat is in strijd met de Amerikaanse mededingingswetgeving. Google werd hierdoor automatisch de zoekmachine in de standaardbrowser van Apple, Safari, maar ook in bijvoorbeeld Mozella’s Firefox. De stap leverde de techgigant volgens de rechter een marktaandeel op van zo’n 90% - voor mobiele telefoons en tablets zelfs 95%. Amerikaanse media spreken van een mijlpaal: het vonnis is de belangrijkste veroordeling van een technologiebedrijf voor het schenden van de mededingingswetgeving sinds een zaak tegen Microsoft in de jaren negentig, die in 2001 in een schikking eindigde. (NRC)
………………………………………….
Overheid in Europese top met R&D-uitgaven.
De Nederlandse overheid investeert fors in onderzoek en ontwikkeling evenals in innovatie. In 2023 ging het om opgeteld €9,1 mrd aan directe financiering, ruim €500 per inwoner. Dat komt overeen met bijna een derde van de totale R&D-uitgaven, meldt het Rathenau Instituut. Volgens Eurostat zit Nederland in de Europese kopgroep.
De overheid investeert zowel direct als indirect in R&D. Bij directe investeringen gaat het om een basisfinanciering waarbij de ontvanger zelf keuzes maakt, en om projectfinanciering (geld voor een specifiek project). Indirecte financiering bestaat uit fiscale steun. Van de R&D=investeringen geeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap het grootste deel uit, zoals aan wetenschappelijk onderzoek. Dan volgt het ministerie van Economische Zaken dat bijvoorbeeld verantwoordelijk is voor het Nationale Groeifonds. De R&D uitgaven in Nederland zijn hoog. Gemiddeld spendeert de overheid iets meer dan €500 per inwoner, bijna het dubbele van het EU-gemiddelde. Ook afgezet tegen de economie geeft Nederland met 0,88% van het bbp meer uit dan het EU-gemiddelde van 0,73%. (FD)
…………………………………………………
Europese landen voorbij VS als grootste leverancier militaire hulp aan Oekraïne.
Dat is opvallend: tot vorige zomer waren de Amerikanen juist verreweg de belangrijkste steunpilaar van het Oekraiense leger in de strijd tegen de Russen. Tot de zomer van vorig jaar gaven de Amerikanen maandelijks gemiddeld 2,2 miljard euro aan militaire steun aan Oekraïne, blijkt uit cijfers van het Kiel Institute. Van de EU-lidstaten bedroeg de militaire steun maandelijks ongeveer 1,3 miljard. Sinds juli 2023 is de steun vanuit Europa gestegen (naar 1,6 miljard per maand).
De terugval in de Amerikaanse wapensteun heeft een politieke reden. Lange tijd weigerden de Republikeinse leden van het Congres een nieuw steunpakket goed te keuren. Vorig najaar kwam de steun zelfs helemaal stil te liggen. Pas in april gingen de Republikeinen overstag en werd de steun hervat.
Het Oekraiense leger heeft de wapens hard nodig om de materiele verliezen op te vangen. Zo zijn sinds het begin van de invasie bijna 900 tanks verwoest of buitgemaakt door de Russen. Naast wapensteun heeft Oekraïne de afgelopen jaren ook voor tientallen miljarden Euro’s aan financiële en humanitaire steun ontvangen. Dat geld is bestemd voor de betaling van de pensioenen en salarissen van ambtenaren en zorgpersoneel. (VK)
………………………………………………..
Offensief Oekraïne in Russisch regio Koersk.
Poetin noemt het een ‘grootschalige provocatie’. Gouverneur Smirnov heeft de noodtoestand uitgeroepen. Ook vroeg hij burgers in die regio zich betrokken te tonen en bloed te doneren. Over de militaire operatie is nog veel onduidelijk. Volgens de Russische autoriteiten waren er enkele honderden Oekraiense militairen en zo’n 50 gepantserde voertuigen bij betrokken. De krant FT schat dat het om zo’n duizend man gaat. Deze claims kunnen niet onafhankelijk worden bevestigd.
Het Russische ministerie van Defensie zegt reservisten naar het grensgebied te hebben gestuurd om te helpen in de verdediging. Oekraïne heeft al een aantal malen operaties uitgevoerd op Russisch grondgebied, hoofzakelijk in de regio Belgorod die grenst aan Charkov. Die actie waren klein en kortdurend.
Ook nu stelde de Russische generaal Gerasimov dat de opmars een halt zou worden toegeroepen. Maar deze operatie is grootschaliger schrijven Russische onafhankelijke analisten van de nieuwsite Meduza. Volwaardige gemechaniseerde compagnies met een groot aantal gepantserde voertuigen opereren nu op Russisch grondgebied.
Russische inwoners voelen zich in de steek gelaten. Russische bloggers klagen over de ogenschijnlijke nalatigheid van Moskou. ‘We wisten dat de Oekraïners naar de Koersk-regio zouden komen, de jongens in het veld gaven het door, maar degenen aan de top deden niets’, schrijft oorlogsblogger Anastasia Kasjvarova. (NRC)
………………………………………………
Arbeidsproductiviteit in Nederland groeit minder.
Vijftig jaar geleden steeg die jaarlijks met zo’n 2,4%, blijkt uit de cijfers van het CBS. De laatste 10 jaar kwam de groei niet boven 0,4% per jaar, in 2023 daalde de productiviteit. In Europa heeft Nederland nog een voorsprong op veel landen, maar die werd de laatste jaren wel kleiner.
In 50 jaar is de arbeidsproductiviteit meer dan verdubbeld, onder meer door automatisering, betere opleidingen, innovatie en groeiende dienstverlening. Die toename is vooral behaald tussen 1974 en 2013 en in beperkte mate in de laatste 10 jaar. De provincie Zuid-Holland, met de Rotterdamse haven een belangrijke economische pijler, is zijn productiviteitsvoorsprong kwijtgeraakt. Dat blijkt uit een analyse in economenblad ESB. Voorheen lag de arbeidsproductiviteit boven het landelijke gemiddeld.
Vergeleken met andere landen in de EU groeide de arbeidsproductiviteit in Nederland minder hard dan gemiddeld. De landen met de grootste groei in productiviteit liggen in Oost-Europa. Wel ligt de arbeidsproductiviteit in Nederland boven het EU-gemiddelde. (FD)
………………………………………………….
Gasprijs kruipt naar jaarrecord na Oekraiense inval in Rusland.
De Europese gasprijs bereikte deze week het hoogste niveau van het jaar. De prijs stijgt na berichten over de Oekraiense inval van de Russische grensstad Soedzja, waar een belangrijk knooppunt ligt voor de doorvoer van Russisch aardgas. De bezetting van het knooppunt leidt tot zorgen over een mogelijke onderbreking van de doorvoer van aardgas naar delen van Europa. Het ‘Soedzja’-knooppunt is het enige dat hiervoor nog in gebruik is. Noordwest-Europa neemt al sinds 2022 geen pijplijngas meer af. De gasprijs piekte boven de 40 euro per megawattuur, een niveau dat sinds december vorig jaar niet meer is bereikt. In februari was de prijs nog 24 euro.
De hoge gasprijs heeft waarschijnlijk gevolgen voor de elektriciteitsprijzen in delen van Europa, zeker als de productie van groene stroom beperkt is. De stroomprijs wordt mogelijk verder opgejaagd doordat Frankrijk vanwege het warme weer een aantal kerncentrales op een lager pitje zet, of zelfs moet uitschakelen. Centrales langs onder meer de Rhône moeten worden afgeschakeld. Het rivierwater warmt mogelijk te veel op als de centrales hun koelwater blijven lozen. Dat vormt een bedreiging voor vissen en andere dieren. (VK)
……………………………………………………
Democratisch geluid verstomt niet in Thailand.
De Thaise partij Move Forward wilde de wet tegen majesteitsschennis aanpassen en werd direct verboden. Het optimisme blijft.
De grootste oppositiepartij mag dan zijn verboden, het progressieve geluid is daarmee niet weggevaagd. Kort nadat het Constitutionele Hof woensdag Forward verbood werd de oprichting van een nieuwe partij aangekondigd. De nieuwe partij zou mogelijk ‘Leap Forward’, gaan heten. De econome Pita Limjaroenrat (43) wordt getipt als nieuwe partijleider.
Het verbod op de partij die vorig jaar onverwacht een derde van de stemmen veroverde, vloeit voort uit een voornemen om wetgeving rond majesteitsschennis te versoepelen. Die wet beschermde de conservatieve koningsgezinde elite in Thailand tegen elke vorm van kritiek. De rechters zagen aanwijzingen dat de partij de monarchie omver zou willen werpen. En dat is tegen de grondwet, stelden ze. Het besluit verbiedt ook alle recente leiders van de partij om de komende 10 jaar politiek actief te zijn. Het betekent dat partijleider Limjaroenrat en 10 van zijn collega’s hun zetel verliezen in het parlement. De overige 143 parlementsleden behouden die zetel als ze binnen 60 dagen een nieuwe partij vinden. (NRC)
