Gelezen!
Nieuwsoverzicht van ma 6 november t/m zo 12 november 2023
Handschoenen uit!
Deze verkiezingen zouden gaan over de inhoud. Ik zie vooral lafheid. NSC van Omtzigt kan weleens de grootste worden en dat verdient stevig tegengas van andere lijsttrekkers. Maar die trekken een dubbel paar fluwelen handschoenen aan als ze de Redder des Vaderlands tegenkomen. Kritiek op de publiekslieveling levert geen stemmen op. Alleen Laurens Dassen van Volt stribbelt nog wel eens tegen. Terwijl er genoeg politieke punten zijn te scoren. Neem het NSC-voorstel voor een districtenstelsel. Voor het grootste deel van de Tweede Kamer mogen we straks alleen nog op lokale kandidaten stemmen. Ik zie niet hoe je met zo’n 19e -eeuws kiesstelsel onze 21e -eeuwse problemen oplost. Het leidt tot provincialisme en cliëntelisme. Kan een Kamer vol regionale belangenbehartigers weloverwogen nationaal beleid maken? Moet je je voorstellen hoe een discussie over huisvesting van statushouders zal gaan als elk kamerlid z’n eigen postcodegebied tevreden moet houden. Of over stikstofbeleid. Nederland is te klein voor democratie op kabouterschaal. Graag een kritische discussie hierover. Voordat we gaan kiezen. Niet pas erna!
(Mathijs Bouman in het FD)
………………………………………………………………
Eerste Nederlanders terug uit Gaza.
Ze gingen erheen voor familiebezoek, maar raakten verzeild in een oorlog. Deze week kwam de eerste vlucht met gerepatrieerde Nederlanders en Belgen, die vast kwamen te zitten in Gaza. Aan boord van de vlucht bevonden zich 15 Nederlanders, statushouders en hun gezinsleden. Zij behoren tot de kleine groep gelukkigen die vorige week bij de Egyptische grensovergang van Rafah werden doorgelaten. Na hun zwerftocht door Gaza en Egypte ogen ze zaterdagavond nog ontheemd: lopend in de motregen over de landingsbaan, vanuit het donker naar de oranje verlichte terminal in Eindhoven. Een enkeling voortgeduwd in een rolstoel, vanwege verwondingen of ouderdom. Minister Hanke Bruins Slot van Buitenlandse Zaken is aanwezig in Eindhoven om de passagiers op te vangen. Ze hoort ‘verhalen die door de ziel snijden’.
Ze heeft zorgen over 14 Nederlanders met wie haar ministerie nog in contact staat in Gaza. Het is onduidelijk wanneer zij, en mogelijk meer Nederlanders die nog geen contact hebben gezocht met het ministerie, de grens over mogen. Hamas heeft de evacuatie stopgezet na een aanval op een ambulance. Die aanval wordt door Israël erkend, maar volgens het land ging het om Hamas-strijders. (VK)
…………………………………………………………….
Laveren tussen Israël en Hezbollah.
Unifil poogt de gevechten bij de Libanees-Israëlische grens af te remmen en bemiddelt tussen beide landen. Maar veel kan de missie niet uitrichten.
Met de handen op de rug gebonden probeert Unifil een groot conflict aan de Israëlische grens met libanon te voorkomen. De VN-vredesmissie, met zo’n tienduizend militairen uit 49 landen, bemiddelt vanuit het zuiden van Libanon tussen het Libanese en het Israëlische leger, terwijl dat laatste al weken in vuurgevechten is verwikkeld met de door Iran gesteunde groeperingen en Hamas bondgenoot Hezbollah.
Na de speech van Nasrallah waarin hij geen grootschalig tweede front aankondigde maar wel zei dat alle scenario’s mogelijk zijn – zijn volgens Unifil de gevechten in Zuid-Libanon afgelopen weekend toegenomen. Toch is er nog steeds sprake van een ‘beperkt conflict’. Maar het grote risico is een fout, een misrekening. En dat kan op elk moment gebeuren’, aldus Unifil-woordvoerder Andrea Tenenti. De gevechten hadden zich ook al uitgebreid và³à³r de toespraak. Ook worden sinds vorig weekend regelmatig aan weerszijden doelen geraakt die veel verder van de grens liggen dan in de eerste drie weken. Hezbollahs gebruik van wapens die verder reiken, leidt tot vergeldingsaanvallen van Israël dieper in Libanon.
Daarnaast mengen zich mondjesmaat ook andere groepen openlijk in het conflict in Zuid-Libanon. Zo eiste de soennitische Al-Fajr-strijdgroep een raketaanval op die vorige week zondag de Israëlische stad Kiryat Shmona trof. De aanval kan gezien worden als boodschap aan Israël dat het in staat is een breed scala aan verzetsgroepen te mobiliseren.
Tenenti zegt dat desondanks 90% van de aanvallen plaats vindt binnen een afstand van 2 à 3 kilometer van de zogenoemde Blauwe Lijn. Alle partijen houden zich nog steeds aan de rules of engagement verwijzend naar het ‘oog om oog, tand om tand’ waarin Hezbollah en Israël zijn verwikkeld – beide partijen reageren op elkaars aanvallen zonder dat het op een daadwerkelijke oorlog uitloopt.
De regelmatige ‘tripartite’ bijeenkomsten, georganiseerd door Unifil en de enige momenten waarop het Libanese en Israëlische leger officieel met elkaar communiceren zijn teruggebracht naar bilaterale gesprekken. ‘Zo geven wij boodschappen van de ene aan de andere partij door’, aldus Tenenti. De gesprekken zouden voornamelijk van tactische aard zijn waarbij de ene partij de andere bijvoorbeeld maant niet te ver in een bepaald gebied toe te slaan. Unifil opereert al 45 jaar in het zuiden van Libanon, begeleidde de terugtrekking van Israëlische troepen nadat Israël meerdere keren Libanon binnenviel en ondersteunt het Libanese leger bij zijn pogingen te voorkomen dat gewapende groepen zich roeren aan de grens met Israël. Als het geweld in Zuid-Libanon en Noord-Israël uit de hand loopt, zal de missie volgens Tenenti wederom pogingen blijven doen om te de-escaleren. ‘Maar uiteindelijk is het aan de VN-Veiligheidsraad hoe ons mandaat dan verandert.’ (NRC)
………………………………………………………….
Ombouw kantoorpanden tot woningen loopt terug
Een belangrijk verkiezingsthema is de woningmarkt. Om die vlot te trekken zijn honderdduizenden extra woningen nodig. Maar de nieuwbouw stagneert en er worden ook minder kantoren en winkels omgebouwd, blijkt uit CBS-cijfers. Vorig jaar is er een kwart minder woningen gecreëerd door zulke transformaties dan in 2019. Het aantal woningtransformaties ligt op het laagste niveau sinds 2015. Dat komt vooral door het aantal woningen gerealiseerd in oude kantoorpanden, wat veruit de grootste bron van deze nieuwe woningen is. Deze ombouw was vorig jaar 30% lager dan in 2021.
In 2022 kwam 10% van alle nieuwe woningen uit de ombouw van kantoorpanden, winkels en zorg- en onderwijslocaties. Nieuwbouw vormt het grootste aandeel. Jaarlijks worden ook huizen gesloopt of anderszins onttrokken aan de woningvoorraad. Sommige gemeenten zijn voor uitbreiding van het woningaanbod sterk afhankelijk van de transformaties. In 4 gemeenten komt meer dan de helft van de groei uit ombouw. In Amsterdam zijn vorig jaar met 820 stuks de meeste woningen opgeleverd uit ombouw. (FD)
……………………………………………………………
Nederlandse minimumloon is hoog maar daalt ten opzichte van doorsnee inkomen.
Het Nederlandse minimumloon is een van de hoogste in Europa, maar is in vergelijking met andere inkomens in het land aan de lage kant. Het gat tussen het Nederlandse minimumloon en het doorsnee (mediaan) inkomen is immers relatief groot- en het is de afgelopen jaren gegroeid. Tijdens het debat van 5 november botsten Timmermans en Omtzigt over het minimumloon. Timmermans wil dit verhogen naar 16 euro per uur, ongeveer 60% van het doorsnee inkomen. Per 1 januari 2024 is het minimumloon 13,27 per uur. Omtzigt is tegen een snelle verhoging omdat het Nederlandse minimumloon al een van de hoogste in Europa is. Maar het is ook laag ten opzichte van het doorsnee inkomen. Het Nederlandse minimumloon bedroeg in 2022 immers slechts 46% van het mediane inkomen. Het Spaanse minimumloon lag in 2018 nog lager (40% van het doorsnee inkomen) maar Spanje verhoogde het minimumloon de afgelopen jaren met 47%. Daardoor bedraagt het minimumloon in 2022 ongeveer de helft van het mediane inkomen. Ook Duitsland verhoogde stevig: met 37% waardoor het nu iets hoger ligt dan Nederland en ruim op de helft van het doorsnee inkomen. Portugal en Frankrijk zijn de enige West-Europese landen waar het minimumloon op ongeveer 6% van het doorsnee-inkomen ligt. (VK)
………………………………………………………
Italië wil asielzoekers in Albanië gaan opvangen.
In een reactie op de groei van het aantal migranten via zee wil Italië duizenden van hen de asielprocedure laten afwachten in Albanië.
Italië gaat in Albanië 2 opvangcentra inrichten voor via de zee aangekomen migranten die een asielaanvraag hebben ingediend. Die centra moeten volgend jaar opengaan en in eerste instantie onderdak bieden aan 3.000 migranten. Doel is snel de capaciteit ervan te vergroten en op die manier in Albanië 36.000 asielaanvragen per jaar te verwerken. Asielzoekers zouden bij afwijzing vanuit Albanië worden gerepatrieerd. Albanië is geen lid van de Europese Unie. Meloni maakt dit deze week bekend. ‘Ik beschouw dit als een waarlijk Europees akkoord, en ik wil hierbij zeggen dat het laat zien dat het mogelijk is samen te werken in het managen van immigratiestromen.’
De Albanese premier Rama verklaarde dat Albanië gezien de speciale relatie met Italië graag wil helpen. Italië is de belangrijkste handelspartner van Albanië. Het Italiaanse plan, dat direct door leden van de linkse oppositie is aangevallen als een beperking van het asielrecht, vertoont overeenkomsten met het Britse plan om asielzoekers onder te brengen in Rwanda. De uitvoering van dat plan is vertraagd door een reeks rechtszaken.
…………………………………………………………….
Overbieden wordt weer normaal op de woningmarkt.
De woningmarkt lijkt zich te herstellen van een korte dip. Sinds de zomer van 2022 daalden de prijzen, maar sinds juni stijgen ze op maandbasis weer, volgens het CBS. Er wordt de laatste maanden ook weer meer geboden boven de vraagprijs, zo blijkt uit een analyse van Ortec Finance. Twee jaar geleden lag de doorsneeprijs voor appartementen, hoekwoningen en tussenwoningen volgens Ortec Finance zo’n 10% boven de vraagprijs. Na een scherpe daling eerder dit jaar ligt de verkoopprijs nu weer iets boven de vraagprijs. Vrijstaande woningen gaan nog steeds vaak onder de vraagprijs van de hand. Huizen in de hoogste prijsklasse (€750.000 of meer) hadden de afgelopen jaren het laagste overbiedingspercentage. Overbieden gebeurt vooral bij woningen in de middenklasse.
Vorig jaar waren er maar twee gemeenten waar niet werd overboden op de vraagprijs. Dit jaar wordt er, naast verschillende gemeenten in de Randstad, overboden in gemeenten in het oosten van het land. (FD)
……………………………………………………………
Alleen bange partijen doen het niet: nog maar 7 partijen laten programma doorberekenen.
De traditionele cijfermatige vergelijking door het CPB van de verkiezingsbeloften op financieel en economisch gebied verliest aan waarde doordat er steeds minder grote partijen aan meedoen. Slechts 5 van de partijen legden hun plannen voor aan het Planbureau voor de leefomgeving (PBL) dat de programma’s toetst op de milieu- en klimaateffecten. In 2021 waren dat er nog respectievelijk tien en zes.
Het voordeel van de doorrekening Keuzes in kaart is dat alle verkiezingsprogramma’s langs dezelfde meetlat worden gelegd waardoor de uitkomsten goed vergelijkbaar zijn. Die vergelijking is dit jaar helaas erg incompleet omdat 2 grote nieuwe partijen (BBB en NSC) hun neus ophalen voor de planbureaus. Deelname is vrijwillig en de twee nieuwkomers zien er geen brood in. Partijen die de onafhankelijke inspectie mijden, laden de verdenking op zich dat ze ‘gratis bier’ uitdelen en vrezen voor een slechte uitkomst van de doorrekening. Alleen bange partijen doen dat niet zegt een woordvoerder van een partij die haar programma wel heeft laten toetsen. VVD-lijsttrekker Yesilgöz verweet Omtzigt tijdens het RTL-debat dat zijn NSC-programma een ‘menukaart zonder prijzen’ is.
Omtzigt gebruikte de deadline van het CPB als excuus: zijn programma was niet op tijd klaar om deel te nemen. BBB-leider Van der Plas veroorzaakte hilariteit toen ze tijdens een Kamerdebat verklaarde dat ze haar programma niet laat doorrekenen, ‘omdat het CPB gaat uitrekenen wat het allemaal kost..’
De SP onderwierp zich al een paar verkiezingen met tegenzin aan de CPB-toets, omdat de voorstellen van de partij steevast als duur en slecht voor de overheidsfinanciën werden beoordeeld. ‘De belangrijkste reden is dat wij een ideeën strijd willen voeren en niet een boekhoudersdebat’, zei Marijnissen.
Uit ergernis over dit toenemende duikgedrag heeft pensionado Wim Suyker, tot 2021 programmaleider overheidsfinanciën CPB, de verkiezingsprogramma’s van de afhakers zelf uitgerekend. Zijn conclusie over de programma’s van BBB en NSC luidt dat die op cruciale punten erg vaag en onduidelijk zijn. Over het BBB-programma zei Suyker bij BNR: ‘Voor een potentiële regeringspartij is dit programma te mager en onvoldoende uitgewerkt’. (VK)
……………………………………………………………….
Verbod op smartphones in basisschoolklassen.
Vanaf het schooljaar 2024-2025 zullen leerlingen op basisscholen en in het speciaal onderwijs geen smartphones meer mogen gebruiken in de klas, volgens een aankondiging van het demissionair minister Mariëlle Paul. Het verbod heeft als doel een leeromgeving te creëren waarin leerlingen zich beter kunnen concentreren en docenten effectief kunnen lesgeven. Het gebruik van smartphones in middelbare schoolklassen is al verboden vanaf 1 januari 2024. Uitzonderingen worden gemaakt voor educatieve doeleinden en specifieke behoeften, zoals leerlingen met diabetes. Het verbod is nog geen wettelijke verplichting, maar een richtlijn, met de mogelijkheid van een wettelijk verbod in de toekomst als afspraken niet worden nageleefd. De PO-raad, een scholenkoepel, omschrijft het verbod als een ‘duidelijke politieke wens’ en een meerderheid van haar leden steunt het voorstel. In andere landen zoals Zweden, Italië en Frankrijk geldt al een vergelijkbaar verbod in het primair voortgezet onderwijs. (NRC)
……………………………………………………….
CPB: Partijen bezuinigen nauwelijks en verzwaren lasten voor bedrijven.
+ Alle partijen laten overheidsuitgaven stijgen, verzwaren lasten voor bedrijven, en bezuinigen nauwelijks.
+ Dat blijkt uit de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s door het CPB.
+ Van de grote partijen in de peilingen hebben NSC, BBB en PVV daar niet aan meegedaan.
De overheidsuitgaven blijven de komende jaren fors groeien bij vrijwel alle politieke partijen. Uit verkiezingsprogramma’s blijkt dat ingrijpende bezuinigingen nergens op het menu staan. Partijen aan de linkerkant willen de overheid het hardst laten groeien, en koppelen dat aan hogere belastingen voor bedrijven. Daarmee is de kans groot dat het expansieve begrotingsbeleid van de afgelopen jaren grotendeels in stand blijft na de verkiezingen. De partijen die hun programma hebben laten doorrekenen – deelname is niet verplicht – weten het begrotingstekort per 2028 wel terug te dringen ten opzichte van de plannen van het oude kabinet, maar komen nauwelijks onder de Europese drempelwaarde van 3% uit. En dat is dan nog bij een groeiende economie. ‘Je ziet een voorzichtige koerscorrectie’, vat CPB-directeur Pieter Hasekamp het samen.
Alleen de VVD komt met een bezuinigingsparagraaf. Het mes gaat in de ontwikkelingshulp.
(-5,5 mrd) en verder worden onder meer geplande uitgaven voor het Groeifonds en de gratis kinderopvang geschrapt. Ondanks de ingrepen gaan bij de liberalen de overheidsuitgaven in vier jaar tijd €30 mrd omhoog (exclusief inflatie). Dat is een kleine €10 mrd minder dan bij ongewijzigd beleid.
Bij partijen aan de linkerkant stijgen de uitgaven veel harder ten opzichte van het bestaande beleid. ‘Bij ons bijna €20 mrd extra uitgaven in de publieke sector: dit is links op zijn best’, zei Jesse Klaver. Ook bij D66 is er een forse toename. Uitgaven aan sociale zekerheid en zorg stijgen bij alle partijen. De VVD bevriest wel als enige de inhoud van het basispakket voor de zorgverzekering, zodat deze niet langer automatisch meegroeit met de stand van wetenschap en praktijk.
Het CBS geeft kort in algemene bewoordingen, kritiek op partijen die uitkeringen sterk verhogen. Zulke partijen ‘nemen maatregelen die (meer) werken financieel minder aantrekkelijk maken, waardoor het arbeidsaanbod structureel daalt ten opzichte van het basispad. Op langere termijn leidt een lager arbeidsaanbod tot minder werkgelegenheid.’ En meer overheidsbanen – zoals bij GroenLinks-PvdA gebeurt – verdringen op termijn werkgelegenheid in de marktsector.
De hogere lasten komen vooral bij bedrijven en vermogenden terecht. Bij GL-PvdA gaan bedrijven €25 mrd meer betalen, bij Christen Unie €22 mrd en bij D66 €16 mrd. De VVD is bang dat grote bedrijven daardoor het land uit worden gejaagd.
D66 en GroenLinks schaffen ook de maximumpremiegrens voor de IAB en de werknemersverzekeringen af. De CU verschuift een groot deel van de zorgpremies van gezinnen naar bedrijven. D66, GL-PvdA, CU en Volt beperken de hypotheekaftrek. De VVD bevriest de huren van sociale huurwoningen. GL-PvdA breidt ook de aangekondigde huurregulering voor de vrije sector verder uit en maximeert de huurstijging voor alle huurwoningen.
VVD, GL-PvdA, CDA, CU en JA21 schrappen het resterende budget van het Nationaal Groeifonds en zetten dat geld elders in. SGP halveert het fonds. Volt en D66 laten het fonds ongemoeid. GL-PvdA en JA21 schrappen het transitiefonds beter bekend als het stikstoffonds. Bij GL-PvdA staan daar een fonds voor de verduurzaming van de landbouw en andere intensiveringen tegenover. (NRC)
……………………………………………………………….
Voor Saoediërs is vredespact met Israël hoofdzaak en Gaza-oorlog slechts een tijdelijk ongemak.
Ondanks de Gaza-oorlog en de woede in de Arabische wereld gaan concerten en entertainment in Saoedi-Arabië ‘gewoon’ door. De Palestijnse zaak wordt weggemoffeld, want de Saoediërs zinnen op iets veel belangrijkers: een veiligheidspact met Israël en de VS.
Kanye West, Cristiano Ronaldo, Mike Tyson en Shakira – aan wereldsterren geen gebrek bij de opening van het culturele seizoen in Saoedi-Arabië. Dat is opmerkelijk en leidt op sociale media tot veel woede en onbegrip. In naburige landen als Tunesië, Egypte en Qatar werden (film)festivals uit solidariteit met de Palestijnen juist geschrapt. De reden is economisch: onder kroonprins (en premier) Mohammed bin Alman moet alles momenteel wijken voor een enorme binnenlandse omwenteling.
Het op olie gebaseerde verdienmodel moet plaatsmaken voor andere miljoenen industrieën, zoals popmuziek, voetbal, Formule 1, videogames en ander volksvermaak. De Palestijnse kwestie is steeds meer naar de achtergrond verdrongen, terwijl de toenadering tot Israël steeds meer contouren krijgt.
Riyad kruipt zo dicht mogelijk tegen Israëls belangrijkste bondgenoot aan, de Verenigde Staten. Salman weet dat Biden een door Amerika bemiddeld vredesverdrag tussen Saoedi-Arabië en Israël wil binnenslepen. In ruil daarvoor wil hij de mogelijkheid een kernwapen te ontwikkelen naar Iraans voorbeeld plus een Amerikaans-Saoedisch defensiepact naar het voorbeeld van de NAVO. Mochten Riyad of Jeddah in de toekomst met raketten aangevallen worden, dan zouden de Amerikanen verplicht zijn hen te hulp te schieten. Bij de Saoedische leiding leeft een grote angst voor Iran. De raket- en droneaanvallen (volgens Saoedi-Arabië door Iran bekokstoofd) in 2019 op olie-installaties van het staatsbedrijf Aramco hebben er ingehakt. Daarom een NAVO-achtig pact met Washington. Als ze nu de kant van de Palestijnen kiezen komt dat pact in gevaar. Dat willen ze niet. (VK)
…………………………………………………………………
Nederland kan zeespiegelstijging tot drie meter technisch aan.
Nederland heeft voldoende tijd zich voor te bereiden op een toekomst met stijgend water. Dat staat in nieuwe rapporten.
Vergeet de alarmistische animaties over hoe Holland ooit door de zee zal worden verzwolgen. Nederland kan een zeespiegelstijging tot 3 meter technisch aan en dat is een geruststellende gedachte, aangezien volgens de nieuwste modellen de stijging van de zeespiegel voor de Nederlandse kust tot 2100 waarschijnlijk 1,2 meter bedraagt, of misschien 2,5 meter als het landijs op Antarctica gaat afsmelten. Nederland heeft voldoende tijd zich voor te bereiden op een toekomst – hoe onzeker die ook is.
Dat is de strekking van de nieuwste rapporten over de zeespiegelstijging en de gevolgen voor Nederland. ‘We moeten alles op alles zetten ons ook op termijn te blijven beschermen tegen overstromingen en leren leven met minder zoet water’, schrijven de onderzoekers van de ‘tussenbalans’ van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging. De woorden klinken als een waarschuwing. Maar vervolgens schetsen de onderzoekers een lange reeks denkrichtingen en maatregelen die Nederland kan nemen om de zeespiegelstijging het hoofd te bieden. En de toon is eigenlijk nog dezelfde als 15 jaar geleden, toen een gewichtige Deltacommissie onder voorzitterschap van oud-minister Cees Veerman voor het eerst voorstellen deed Nederland ‘klimaatbestendig’ te maken: ‘Er is geen enkele reden voor paniek, we moeten ons wel zorgen maken over de toekomst’, aldus Veerman. Deze kalme vastberadenheid kenmerkt ook het rapport van het Kennisprogramma zeespiegelstijging. Uit alles spreekt het vertrouwen dat Nederland een stijging van vele meters van de zeespiegel de baas kan met het bestaande systeem van zandsuppleties, dijkversterkingen en stormvloedkeringen. Pas als de zeespiegel enkele meters verder stijgt – op z’n vroegst na het aflopen van de huidige eeuw en de onzekerheden daarover zijn groot – dan zou Nederland een keuze kunnen maken voor ingrijpende ‘oplossingsrichtingen’ zoals een nieuwe kustlijn op enkele kilometers van de huidige kust, ‘om zo een zeewaartse berging voor overtollig rivierwater te creëren of op te houden met het almaar verhogen van dijken en het gebruik van ruimte aan te passen aan de toenemende wateroverlast, overstromingen en verzilting. ‘Meebewegen’ heet dat. ‘Het gaat om het leefbaar houden van laag-Nederland door het aanpassen van landgebruik, bouwwijzen en infrastructuur en het economisch vitaal houden van hoog-Nederland’, aldus het rapport. (NRC)
Deze verkiezingen zouden gaan over de inhoud. Ik zie vooral lafheid. NSC van Omtzigt kan weleens de grootste worden en dat verdient stevig tegengas van andere lijsttrekkers. Maar die trekken een dubbel paar fluwelen handschoenen aan als ze de Redder des Vaderlands tegenkomen. Kritiek op de publiekslieveling levert geen stemmen op. Alleen Laurens Dassen van Volt stribbelt nog wel eens tegen. Terwijl er genoeg politieke punten zijn te scoren. Neem het NSC-voorstel voor een districtenstelsel. Voor het grootste deel van de Tweede Kamer mogen we straks alleen nog op lokale kandidaten stemmen. Ik zie niet hoe je met zo’n 19e -eeuws kiesstelsel onze 21e -eeuwse problemen oplost. Het leidt tot provincialisme en cliëntelisme. Kan een Kamer vol regionale belangenbehartigers weloverwogen nationaal beleid maken? Moet je je voorstellen hoe een discussie over huisvesting van statushouders zal gaan als elk kamerlid z’n eigen postcodegebied tevreden moet houden. Of over stikstofbeleid. Nederland is te klein voor democratie op kabouterschaal. Graag een kritische discussie hierover. Voordat we gaan kiezen. Niet pas erna!
(Mathijs Bouman in het FD)
………………………………………………………………
Eerste Nederlanders terug uit Gaza.
Ze gingen erheen voor familiebezoek, maar raakten verzeild in een oorlog. Deze week kwam de eerste vlucht met gerepatrieerde Nederlanders en Belgen, die vast kwamen te zitten in Gaza. Aan boord van de vlucht bevonden zich 15 Nederlanders, statushouders en hun gezinsleden. Zij behoren tot de kleine groep gelukkigen die vorige week bij de Egyptische grensovergang van Rafah werden doorgelaten. Na hun zwerftocht door Gaza en Egypte ogen ze zaterdagavond nog ontheemd: lopend in de motregen over de landingsbaan, vanuit het donker naar de oranje verlichte terminal in Eindhoven. Een enkeling voortgeduwd in een rolstoel, vanwege verwondingen of ouderdom. Minister Hanke Bruins Slot van Buitenlandse Zaken is aanwezig in Eindhoven om de passagiers op te vangen. Ze hoort ‘verhalen die door de ziel snijden’.
Ze heeft zorgen over 14 Nederlanders met wie haar ministerie nog in contact staat in Gaza. Het is onduidelijk wanneer zij, en mogelijk meer Nederlanders die nog geen contact hebben gezocht met het ministerie, de grens over mogen. Hamas heeft de evacuatie stopgezet na een aanval op een ambulance. Die aanval wordt door Israël erkend, maar volgens het land ging het om Hamas-strijders. (VK)
…………………………………………………………….
Laveren tussen Israël en Hezbollah.
Unifil poogt de gevechten bij de Libanees-Israëlische grens af te remmen en bemiddelt tussen beide landen. Maar veel kan de missie niet uitrichten.
Met de handen op de rug gebonden probeert Unifil een groot conflict aan de Israëlische grens met libanon te voorkomen. De VN-vredesmissie, met zo’n tienduizend militairen uit 49 landen, bemiddelt vanuit het zuiden van Libanon tussen het Libanese en het Israëlische leger, terwijl dat laatste al weken in vuurgevechten is verwikkeld met de door Iran gesteunde groeperingen en Hamas bondgenoot Hezbollah.
Na de speech van Nasrallah waarin hij geen grootschalig tweede front aankondigde maar wel zei dat alle scenario’s mogelijk zijn – zijn volgens Unifil de gevechten in Zuid-Libanon afgelopen weekend toegenomen. Toch is er nog steeds sprake van een ‘beperkt conflict’. Maar het grote risico is een fout, een misrekening. En dat kan op elk moment gebeuren’, aldus Unifil-woordvoerder Andrea Tenenti. De gevechten hadden zich ook al uitgebreid và³à³r de toespraak. Ook worden sinds vorig weekend regelmatig aan weerszijden doelen geraakt die veel verder van de grens liggen dan in de eerste drie weken. Hezbollahs gebruik van wapens die verder reiken, leidt tot vergeldingsaanvallen van Israël dieper in Libanon.
Daarnaast mengen zich mondjesmaat ook andere groepen openlijk in het conflict in Zuid-Libanon. Zo eiste de soennitische Al-Fajr-strijdgroep een raketaanval op die vorige week zondag de Israëlische stad Kiryat Shmona trof. De aanval kan gezien worden als boodschap aan Israël dat het in staat is een breed scala aan verzetsgroepen te mobiliseren.
Tenenti zegt dat desondanks 90% van de aanvallen plaats vindt binnen een afstand van 2 à 3 kilometer van de zogenoemde Blauwe Lijn. Alle partijen houden zich nog steeds aan de rules of engagement verwijzend naar het ‘oog om oog, tand om tand’ waarin Hezbollah en Israël zijn verwikkeld – beide partijen reageren op elkaars aanvallen zonder dat het op een daadwerkelijke oorlog uitloopt.
De regelmatige ‘tripartite’ bijeenkomsten, georganiseerd door Unifil en de enige momenten waarop het Libanese en Israëlische leger officieel met elkaar communiceren zijn teruggebracht naar bilaterale gesprekken. ‘Zo geven wij boodschappen van de ene aan de andere partij door’, aldus Tenenti. De gesprekken zouden voornamelijk van tactische aard zijn waarbij de ene partij de andere bijvoorbeeld maant niet te ver in een bepaald gebied toe te slaan. Unifil opereert al 45 jaar in het zuiden van Libanon, begeleidde de terugtrekking van Israëlische troepen nadat Israël meerdere keren Libanon binnenviel en ondersteunt het Libanese leger bij zijn pogingen te voorkomen dat gewapende groepen zich roeren aan de grens met Israël. Als het geweld in Zuid-Libanon en Noord-Israël uit de hand loopt, zal de missie volgens Tenenti wederom pogingen blijven doen om te de-escaleren. ‘Maar uiteindelijk is het aan de VN-Veiligheidsraad hoe ons mandaat dan verandert.’ (NRC)
………………………………………………………….
Ombouw kantoorpanden tot woningen loopt terug
Een belangrijk verkiezingsthema is de woningmarkt. Om die vlot te trekken zijn honderdduizenden extra woningen nodig. Maar de nieuwbouw stagneert en er worden ook minder kantoren en winkels omgebouwd, blijkt uit CBS-cijfers. Vorig jaar is er een kwart minder woningen gecreëerd door zulke transformaties dan in 2019. Het aantal woningtransformaties ligt op het laagste niveau sinds 2015. Dat komt vooral door het aantal woningen gerealiseerd in oude kantoorpanden, wat veruit de grootste bron van deze nieuwe woningen is. Deze ombouw was vorig jaar 30% lager dan in 2021.
In 2022 kwam 10% van alle nieuwe woningen uit de ombouw van kantoorpanden, winkels en zorg- en onderwijslocaties. Nieuwbouw vormt het grootste aandeel. Jaarlijks worden ook huizen gesloopt of anderszins onttrokken aan de woningvoorraad. Sommige gemeenten zijn voor uitbreiding van het woningaanbod sterk afhankelijk van de transformaties. In 4 gemeenten komt meer dan de helft van de groei uit ombouw. In Amsterdam zijn vorig jaar met 820 stuks de meeste woningen opgeleverd uit ombouw. (FD)
……………………………………………………………
Nederlandse minimumloon is hoog maar daalt ten opzichte van doorsnee inkomen.
Het Nederlandse minimumloon is een van de hoogste in Europa, maar is in vergelijking met andere inkomens in het land aan de lage kant. Het gat tussen het Nederlandse minimumloon en het doorsnee (mediaan) inkomen is immers relatief groot- en het is de afgelopen jaren gegroeid. Tijdens het debat van 5 november botsten Timmermans en Omtzigt over het minimumloon. Timmermans wil dit verhogen naar 16 euro per uur, ongeveer 60% van het doorsnee inkomen. Per 1 januari 2024 is het minimumloon 13,27 per uur. Omtzigt is tegen een snelle verhoging omdat het Nederlandse minimumloon al een van de hoogste in Europa is. Maar het is ook laag ten opzichte van het doorsnee inkomen. Het Nederlandse minimumloon bedroeg in 2022 immers slechts 46% van het mediane inkomen. Het Spaanse minimumloon lag in 2018 nog lager (40% van het doorsnee inkomen) maar Spanje verhoogde het minimumloon de afgelopen jaren met 47%. Daardoor bedraagt het minimumloon in 2022 ongeveer de helft van het mediane inkomen. Ook Duitsland verhoogde stevig: met 37% waardoor het nu iets hoger ligt dan Nederland en ruim op de helft van het doorsnee inkomen. Portugal en Frankrijk zijn de enige West-Europese landen waar het minimumloon op ongeveer 6% van het doorsnee-inkomen ligt. (VK)
………………………………………………………
Italië wil asielzoekers in Albanië gaan opvangen.
In een reactie op de groei van het aantal migranten via zee wil Italië duizenden van hen de asielprocedure laten afwachten in Albanië.
Italië gaat in Albanië 2 opvangcentra inrichten voor via de zee aangekomen migranten die een asielaanvraag hebben ingediend. Die centra moeten volgend jaar opengaan en in eerste instantie onderdak bieden aan 3.000 migranten. Doel is snel de capaciteit ervan te vergroten en op die manier in Albanië 36.000 asielaanvragen per jaar te verwerken. Asielzoekers zouden bij afwijzing vanuit Albanië worden gerepatrieerd. Albanië is geen lid van de Europese Unie. Meloni maakt dit deze week bekend. ‘Ik beschouw dit als een waarlijk Europees akkoord, en ik wil hierbij zeggen dat het laat zien dat het mogelijk is samen te werken in het managen van immigratiestromen.’
De Albanese premier Rama verklaarde dat Albanië gezien de speciale relatie met Italië graag wil helpen. Italië is de belangrijkste handelspartner van Albanië. Het Italiaanse plan, dat direct door leden van de linkse oppositie is aangevallen als een beperking van het asielrecht, vertoont overeenkomsten met het Britse plan om asielzoekers onder te brengen in Rwanda. De uitvoering van dat plan is vertraagd door een reeks rechtszaken.
…………………………………………………………….
Overbieden wordt weer normaal op de woningmarkt.
De woningmarkt lijkt zich te herstellen van een korte dip. Sinds de zomer van 2022 daalden de prijzen, maar sinds juni stijgen ze op maandbasis weer, volgens het CBS. Er wordt de laatste maanden ook weer meer geboden boven de vraagprijs, zo blijkt uit een analyse van Ortec Finance. Twee jaar geleden lag de doorsneeprijs voor appartementen, hoekwoningen en tussenwoningen volgens Ortec Finance zo’n 10% boven de vraagprijs. Na een scherpe daling eerder dit jaar ligt de verkoopprijs nu weer iets boven de vraagprijs. Vrijstaande woningen gaan nog steeds vaak onder de vraagprijs van de hand. Huizen in de hoogste prijsklasse (€750.000 of meer) hadden de afgelopen jaren het laagste overbiedingspercentage. Overbieden gebeurt vooral bij woningen in de middenklasse.
Vorig jaar waren er maar twee gemeenten waar niet werd overboden op de vraagprijs. Dit jaar wordt er, naast verschillende gemeenten in de Randstad, overboden in gemeenten in het oosten van het land. (FD)
……………………………………………………………
Alleen bange partijen doen het niet: nog maar 7 partijen laten programma doorberekenen.
De traditionele cijfermatige vergelijking door het CPB van de verkiezingsbeloften op financieel en economisch gebied verliest aan waarde doordat er steeds minder grote partijen aan meedoen. Slechts 5 van de partijen legden hun plannen voor aan het Planbureau voor de leefomgeving (PBL) dat de programma’s toetst op de milieu- en klimaateffecten. In 2021 waren dat er nog respectievelijk tien en zes.
Het voordeel van de doorrekening Keuzes in kaart is dat alle verkiezingsprogramma’s langs dezelfde meetlat worden gelegd waardoor de uitkomsten goed vergelijkbaar zijn. Die vergelijking is dit jaar helaas erg incompleet omdat 2 grote nieuwe partijen (BBB en NSC) hun neus ophalen voor de planbureaus. Deelname is vrijwillig en de twee nieuwkomers zien er geen brood in. Partijen die de onafhankelijke inspectie mijden, laden de verdenking op zich dat ze ‘gratis bier’ uitdelen en vrezen voor een slechte uitkomst van de doorrekening. Alleen bange partijen doen dat niet zegt een woordvoerder van een partij die haar programma wel heeft laten toetsen. VVD-lijsttrekker Yesilgöz verweet Omtzigt tijdens het RTL-debat dat zijn NSC-programma een ‘menukaart zonder prijzen’ is.
Omtzigt gebruikte de deadline van het CPB als excuus: zijn programma was niet op tijd klaar om deel te nemen. BBB-leider Van der Plas veroorzaakte hilariteit toen ze tijdens een Kamerdebat verklaarde dat ze haar programma niet laat doorrekenen, ‘omdat het CPB gaat uitrekenen wat het allemaal kost..’
De SP onderwierp zich al een paar verkiezingen met tegenzin aan de CPB-toets, omdat de voorstellen van de partij steevast als duur en slecht voor de overheidsfinanciën werden beoordeeld. ‘De belangrijkste reden is dat wij een ideeën strijd willen voeren en niet een boekhoudersdebat’, zei Marijnissen.
Uit ergernis over dit toenemende duikgedrag heeft pensionado Wim Suyker, tot 2021 programmaleider overheidsfinanciën CPB, de verkiezingsprogramma’s van de afhakers zelf uitgerekend. Zijn conclusie over de programma’s van BBB en NSC luidt dat die op cruciale punten erg vaag en onduidelijk zijn. Over het BBB-programma zei Suyker bij BNR: ‘Voor een potentiële regeringspartij is dit programma te mager en onvoldoende uitgewerkt’. (VK)
……………………………………………………………….
Verbod op smartphones in basisschoolklassen.
Vanaf het schooljaar 2024-2025 zullen leerlingen op basisscholen en in het speciaal onderwijs geen smartphones meer mogen gebruiken in de klas, volgens een aankondiging van het demissionair minister Mariëlle Paul. Het verbod heeft als doel een leeromgeving te creëren waarin leerlingen zich beter kunnen concentreren en docenten effectief kunnen lesgeven. Het gebruik van smartphones in middelbare schoolklassen is al verboden vanaf 1 januari 2024. Uitzonderingen worden gemaakt voor educatieve doeleinden en specifieke behoeften, zoals leerlingen met diabetes. Het verbod is nog geen wettelijke verplichting, maar een richtlijn, met de mogelijkheid van een wettelijk verbod in de toekomst als afspraken niet worden nageleefd. De PO-raad, een scholenkoepel, omschrijft het verbod als een ‘duidelijke politieke wens’ en een meerderheid van haar leden steunt het voorstel. In andere landen zoals Zweden, Italië en Frankrijk geldt al een vergelijkbaar verbod in het primair voortgezet onderwijs. (NRC)
……………………………………………………….
CPB: Partijen bezuinigen nauwelijks en verzwaren lasten voor bedrijven.
+ Alle partijen laten overheidsuitgaven stijgen, verzwaren lasten voor bedrijven, en bezuinigen nauwelijks.
+ Dat blijkt uit de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s door het CPB.
+ Van de grote partijen in de peilingen hebben NSC, BBB en PVV daar niet aan meegedaan.
De overheidsuitgaven blijven de komende jaren fors groeien bij vrijwel alle politieke partijen. Uit verkiezingsprogramma’s blijkt dat ingrijpende bezuinigingen nergens op het menu staan. Partijen aan de linkerkant willen de overheid het hardst laten groeien, en koppelen dat aan hogere belastingen voor bedrijven. Daarmee is de kans groot dat het expansieve begrotingsbeleid van de afgelopen jaren grotendeels in stand blijft na de verkiezingen. De partijen die hun programma hebben laten doorrekenen – deelname is niet verplicht – weten het begrotingstekort per 2028 wel terug te dringen ten opzichte van de plannen van het oude kabinet, maar komen nauwelijks onder de Europese drempelwaarde van 3% uit. En dat is dan nog bij een groeiende economie. ‘Je ziet een voorzichtige koerscorrectie’, vat CPB-directeur Pieter Hasekamp het samen.
Alleen de VVD komt met een bezuinigingsparagraaf. Het mes gaat in de ontwikkelingshulp.
(-5,5 mrd) en verder worden onder meer geplande uitgaven voor het Groeifonds en de gratis kinderopvang geschrapt. Ondanks de ingrepen gaan bij de liberalen de overheidsuitgaven in vier jaar tijd €30 mrd omhoog (exclusief inflatie). Dat is een kleine €10 mrd minder dan bij ongewijzigd beleid.
Bij partijen aan de linkerkant stijgen de uitgaven veel harder ten opzichte van het bestaande beleid. ‘Bij ons bijna €20 mrd extra uitgaven in de publieke sector: dit is links op zijn best’, zei Jesse Klaver. Ook bij D66 is er een forse toename. Uitgaven aan sociale zekerheid en zorg stijgen bij alle partijen. De VVD bevriest wel als enige de inhoud van het basispakket voor de zorgverzekering, zodat deze niet langer automatisch meegroeit met de stand van wetenschap en praktijk.
Het CBS geeft kort in algemene bewoordingen, kritiek op partijen die uitkeringen sterk verhogen. Zulke partijen ‘nemen maatregelen die (meer) werken financieel minder aantrekkelijk maken, waardoor het arbeidsaanbod structureel daalt ten opzichte van het basispad. Op langere termijn leidt een lager arbeidsaanbod tot minder werkgelegenheid.’ En meer overheidsbanen – zoals bij GroenLinks-PvdA gebeurt – verdringen op termijn werkgelegenheid in de marktsector.
De hogere lasten komen vooral bij bedrijven en vermogenden terecht. Bij GL-PvdA gaan bedrijven €25 mrd meer betalen, bij Christen Unie €22 mrd en bij D66 €16 mrd. De VVD is bang dat grote bedrijven daardoor het land uit worden gejaagd.
D66 en GroenLinks schaffen ook de maximumpremiegrens voor de IAB en de werknemersverzekeringen af. De CU verschuift een groot deel van de zorgpremies van gezinnen naar bedrijven. D66, GL-PvdA, CU en Volt beperken de hypotheekaftrek. De VVD bevriest de huren van sociale huurwoningen. GL-PvdA breidt ook de aangekondigde huurregulering voor de vrije sector verder uit en maximeert de huurstijging voor alle huurwoningen.
VVD, GL-PvdA, CDA, CU en JA21 schrappen het resterende budget van het Nationaal Groeifonds en zetten dat geld elders in. SGP halveert het fonds. Volt en D66 laten het fonds ongemoeid. GL-PvdA en JA21 schrappen het transitiefonds beter bekend als het stikstoffonds. Bij GL-PvdA staan daar een fonds voor de verduurzaming van de landbouw en andere intensiveringen tegenover. (NRC)
……………………………………………………………….
Voor Saoediërs is vredespact met Israël hoofdzaak en Gaza-oorlog slechts een tijdelijk ongemak.
Ondanks de Gaza-oorlog en de woede in de Arabische wereld gaan concerten en entertainment in Saoedi-Arabië ‘gewoon’ door. De Palestijnse zaak wordt weggemoffeld, want de Saoediërs zinnen op iets veel belangrijkers: een veiligheidspact met Israël en de VS.
Kanye West, Cristiano Ronaldo, Mike Tyson en Shakira – aan wereldsterren geen gebrek bij de opening van het culturele seizoen in Saoedi-Arabië. Dat is opmerkelijk en leidt op sociale media tot veel woede en onbegrip. In naburige landen als Tunesië, Egypte en Qatar werden (film)festivals uit solidariteit met de Palestijnen juist geschrapt. De reden is economisch: onder kroonprins (en premier) Mohammed bin Alman moet alles momenteel wijken voor een enorme binnenlandse omwenteling.
Het op olie gebaseerde verdienmodel moet plaatsmaken voor andere miljoenen industrieën, zoals popmuziek, voetbal, Formule 1, videogames en ander volksvermaak. De Palestijnse kwestie is steeds meer naar de achtergrond verdrongen, terwijl de toenadering tot Israël steeds meer contouren krijgt.
Riyad kruipt zo dicht mogelijk tegen Israëls belangrijkste bondgenoot aan, de Verenigde Staten. Salman weet dat Biden een door Amerika bemiddeld vredesverdrag tussen Saoedi-Arabië en Israël wil binnenslepen. In ruil daarvoor wil hij de mogelijkheid een kernwapen te ontwikkelen naar Iraans voorbeeld plus een Amerikaans-Saoedisch defensiepact naar het voorbeeld van de NAVO. Mochten Riyad of Jeddah in de toekomst met raketten aangevallen worden, dan zouden de Amerikanen verplicht zijn hen te hulp te schieten. Bij de Saoedische leiding leeft een grote angst voor Iran. De raket- en droneaanvallen (volgens Saoedi-Arabië door Iran bekokstoofd) in 2019 op olie-installaties van het staatsbedrijf Aramco hebben er ingehakt. Daarom een NAVO-achtig pact met Washington. Als ze nu de kant van de Palestijnen kiezen komt dat pact in gevaar. Dat willen ze niet. (VK)
…………………………………………………………………
Nederland kan zeespiegelstijging tot drie meter technisch aan.
Nederland heeft voldoende tijd zich voor te bereiden op een toekomst met stijgend water. Dat staat in nieuwe rapporten.
Vergeet de alarmistische animaties over hoe Holland ooit door de zee zal worden verzwolgen. Nederland kan een zeespiegelstijging tot 3 meter technisch aan en dat is een geruststellende gedachte, aangezien volgens de nieuwste modellen de stijging van de zeespiegel voor de Nederlandse kust tot 2100 waarschijnlijk 1,2 meter bedraagt, of misschien 2,5 meter als het landijs op Antarctica gaat afsmelten. Nederland heeft voldoende tijd zich voor te bereiden op een toekomst – hoe onzeker die ook is.
Dat is de strekking van de nieuwste rapporten over de zeespiegelstijging en de gevolgen voor Nederland. ‘We moeten alles op alles zetten ons ook op termijn te blijven beschermen tegen overstromingen en leren leven met minder zoet water’, schrijven de onderzoekers van de ‘tussenbalans’ van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging. De woorden klinken als een waarschuwing. Maar vervolgens schetsen de onderzoekers een lange reeks denkrichtingen en maatregelen die Nederland kan nemen om de zeespiegelstijging het hoofd te bieden. En de toon is eigenlijk nog dezelfde als 15 jaar geleden, toen een gewichtige Deltacommissie onder voorzitterschap van oud-minister Cees Veerman voor het eerst voorstellen deed Nederland ‘klimaatbestendig’ te maken: ‘Er is geen enkele reden voor paniek, we moeten ons wel zorgen maken over de toekomst’, aldus Veerman. Deze kalme vastberadenheid kenmerkt ook het rapport van het Kennisprogramma zeespiegelstijging. Uit alles spreekt het vertrouwen dat Nederland een stijging van vele meters van de zeespiegel de baas kan met het bestaande systeem van zandsuppleties, dijkversterkingen en stormvloedkeringen. Pas als de zeespiegel enkele meters verder stijgt – op z’n vroegst na het aflopen van de huidige eeuw en de onzekerheden daarover zijn groot – dan zou Nederland een keuze kunnen maken voor ingrijpende ‘oplossingsrichtingen’ zoals een nieuwe kustlijn op enkele kilometers van de huidige kust, ‘om zo een zeewaartse berging voor overtollig rivierwater te creëren of op te houden met het almaar verhogen van dijken en het gebruik van ruimte aan te passen aan de toenemende wateroverlast, overstromingen en verzilting. ‘Meebewegen’ heet dat. ‘Het gaat om het leefbaar houden van laag-Nederland door het aanpassen van landgebruik, bouwwijzen en infrastructuur en het economisch vitaal houden van hoog-Nederland’, aldus het rapport. (NRC)
