Gelezen!
Nieuwsoverzicht van ma 9 oktober t/m zo 15 oktober 2023
Israël bereidt zich voor op grondoffensief in Gaza na aanval Hamas.
+ Israël verbijsterd na massale aanval van Hamas.
+ ‘Er wachten ons zware dagen’, zei Netanyahu.
+ Veel kritiek op leger en inlichtingendiensten.
Israël maakt zich op voor een langdurige grondoorlog in de Gazastrook, nadat het dit weekend de grootste invasie van het land in 50 jaar heeft afgeslagen. Een belangrijke complicerende factor bij de Israëlische reactie zijn de tientallen gijzelaars die Hamas in handen heeft.
‘Deze oorlog zal zonder beperkingen doorgaan tot de doelen zijn bereikt. We gaan zware, uitdagende dagen tegemoet’, zei Netanyahu. De Israëlische nationale reddingsdienst zegt dat ten minste 600 mensen zijn gedood en 2100 gewond zijn geraakt. Het is de dodelijkste aanval op Israël in 50 jaar. Tenminste 370 mensen zijn gedood in de Gazastrook en 220 gewonden door de bombardementen van de Israëlische luchtmacht. De Israëlische ambassade in de VS zegt dat honderd burgers en soldaten zijn ontvoerd in Gaza. De brede aanval onthulde een opvallende kwetsbaarheid van het Israëlische defensieapparaat. Luitenant-kolonel Richard Hecht zei dat de Hamasstrijders via de, normaal door het leger zwaar bewaakte, grond, zee en luchtruim van Israël wisten binnen te dringen en dat het verrassingselement van de operatie zou worden onderzocht. ‘Het is een gigantisch falen van het inlichtingensysteem en het militaire apparaat in het zuiden’, zei de voormalige nationale veiligheidsadviseur Yaakov Amidror. ‘Dit is ongekend. Na de oorlog zullen er onderzoeken moeten komen.’ (FD)
………………………………………………………………….
Wie gaat de breuken lijmen in wereldorde nu er geen regelende mondiale macht meer is.
De aanval op Israël is een van de vele conflicten sinds Ruslands invasie in Oekraïne. De internationale spelregels zijn versneld aan het afbrokkelen.
De regionale gevolgen van de dodelijke verrassingsaanval van Hamas tegen Israël en Israëlische burgers zijn nog moeilijk in te schatten. Wat wel vaststaat is dat ze groot zullen zijn en vanwege het 9/11-achtige schokeffect in Israël, waarschijnlijk van een ander karakter dan eerdere Israëlische acties tegen Hamas en diens bondgenoten Hezbollah en Iran.
Wie uitzoomt, ziet opnieuw een poging om met geweld de status quo te veranderen en de regionale politiek te beïnvloeden. De betrokkenheid van Hezbollah en Iran bij deze complexe aanval, die maandenlang voorbereiding moet hebben gevergd wordt door weinigen betwijfeld. Hamas had zijn eigen motieven maar experts herkennen in de aanval ook de Iraanse wens om de normalisering van de betrekkingen tussen Saoedi-Arabië en Israël te torpederen of te bemoeilijken.
Wie nog verder uitzoomt ziet opnieuw een teken van de versnelde instorting van de internationale orde en haar spelregels. Deze trend is al jaren waarneembaar, en in sommige delen van Afrika, zelfs al decennia maar sinds Ruslands grote invasie van Oekraïne lijkt het hek van de dam. Veel Sahellanden bijvoorbeeld waren al instabiel voordat Wagner er actief werd. Maar hun komst heeft, samen met Russische desinformatie, geholpen om lokale junta’s afstand te laten doen van elke westerse militaire bijstand. Resultaat: meer geweld en anarchie, en ook toenemende instabiliteit aan Europa’s zuidgrens.
Zie ook Nagorno-Karabach waar Azerbeidzjan midden in een bemiddelingspoging om de zaak vreedzaam op te lossen besloot de exclave met machtsmiddelen terug te pakken. De cynische calculatie bleek juist dat noch het Westen, noch Rusland - dat daar vredestroepen had - Azerbeidzjan kon of zou stoppen. Meer dan ooit sinds het einde van de Koude Oorlog kun je straffeloos conflicten met geweld beslechten.
Na Poetin ruiken ook andere grote en kleine potentaten kansen - en grijpen ze. Wie moet de breuken gaan lijmen in afwezigheid van één ordenende mondiale macht? De belangrijkste democratieën zijn zelf in crisis, maar voor deze vraag kunnen ze niet weglopen. (Arnout Brouwers in de VK)
……………………………………………………..
Duizenden doden in westelijk Afghanistan.
De zwaarste reeks bevingen in decennia nabij de stad Herat treft een volk dat al niet kan steunen op de eigen machthebbers. Het Taliban-regime bemoeilijkt internationale hulp.
De bevolking in de noordwestelijke provincies is dit weekend in chaos gestort door een reeks zware aardbevingen waarvan het epicentrum op zo’n 30 kilometer van de stad Herat ligt. De zwaarste bevingen hadden een kracht tot 6.3 en veroorzaakten een ravage in de tweede stad van het land en tientallen omliggende dorpen. Afghaanse rampenbestrijders die worden aangestuurd door de Taliban stelden dat er zeker 2.000 dodelijke slachtoffers zijn gevallen en 9.000 gewonden. Meer dan 1.000 huizen in de dorpen zouden volledig zijn verwoest. Het is de dodelijkste aardbeving in Afghanistan in decennia. Er komen geregeld aardbevingen voor omdat Afghanistan in een gebied ligt waar meerdere tektonische platen bijeenkomen. Door de machtsovername trokken internationale organisaties zich terug. De grote ngo’s die nog wel in het land actief zijn, kunnen door het repressieve regime niet alles doen wat ze zouden willen. Vraag wordt nu welke internationale hulp de Afghaanse autoriteiten willen inroepen en hoe die kan worden verstrekt. (NRC)
……………………………………………………………
Meer kinderen krijgen zakgeld, bedrag omhoog.
Dit jaar krijgen meer kinderen zakgeld van hun ouders vergeleken met vijf jaar geleden, zo blijkt uit gezamenlijk onderzoek van het Nibud en de Rabobank. Bovendien ontvangen kinderen hogere bedragen. Dat komt volgens de onderzoekers niet alleen vanwege de reguliere verhoging in de loop van de jaren maar ook door de prijsstijgingen.
In de leeftijd van 6 tot en met 12 jaar krijgt ongeveer 78% van de kinderen zakgeld. Vijf jaar geleden was dat aandeel nog net geen 74%. Sinds 2018 is het aandeel kinderen met zakgeld het snelst toegenomen in de leeftijdscategorie van 6- en 7-jarigen. De onderzoekers melden niet de verhoging van zakgeld, maar volgens de cijfers gaat het al snel om verhogingen van 40%. Van 11 jaar naar 12 jaar, wanneer ze naar de middelbare school gaan, stijgt het zakgeld in doorsnee van €2,33 naar €4,65 per week.
In 5 jaar is er een verschuiving van contant naar digitaal te zien. Ouders vinden het makkelijker het zakgeld op een vast moment over te maken. De jongste kinderen krijgen hun zakgeld vooral in contanten. Zo zouden zij zich bewuster zijn van hun uitgaven. (FD)
……………………………………………………………….
Grote mobilisatie toont hoe sterk het Israëlische leger vertrouwt op reservisten.
De aangekondigde mobilisering van 300 duizend reservisten maakt duidelijk hoe sterk het Israëlische leger steunt op deze groep militairen. Reservisten niet meegerekend, telt Israël 170 duizend actieve militairen op 9 miljoen inwoners. Hiermee heeft het land verhoudingsgewijs een van de grootste legers ter wereld: per duizend Israëliërs werken er 20 voltijds als soldaat. In absolute zin is het aantal beroepsmilitairen veel lager dan dat van China (2,2 mln), Rusland (1,2 mln) en aartsvijand Iran (650 duizend).
Om het land te kunnen verdedigen tegen de numerieke overtallen vertrouwt het op het grote aantal reservisten. In 2021 waren dat er 465.000 oftewel 1 reservist per 20 inwoners. (VK)
……………………………………………………..
In ieder scenario wordt het warmer in Nederland.
De tijd is voorbij dat we over klimaatverandering nadachten in termen van mogelijke veranderingen aan het éind van de eeuw, afhankelijk van de CO2-uitstoot, zegt Maarten van Aalst, hoofdirecteur van het NMI in de Bilt. ‘Het is al volop gaande zagen we deze zomer.’
In alle toekomstscenario’s verandert het klimaat in Nederland. Het wordt in alle seizoenen warmer. De winter wordt natter met minder vorstdagen, de zomer wordt droger met meer tropische dagen en er ontstaan zwaardere buien. De zeespiegel blijft stijgen. De vraag is alleen in welke mate, dit hangt af van de hoeveelheid (wereldwijde) CO2-uitstoot. Twee van de vier scenario’s gaan er vanuit dat het lukt om de wereldwijde CO2 uitstoot omlaag te brengen. Twee andere dat er nog lang veel CO2 uitstoot zal zijn.
In alle 4 scenario’s:
+ neemt de kans op droogte flink toe. De extreem droge zomer van 2018 wordt een tamelijk gemiddelde zomer.
+ stijgt de temperatuur in Nederland verder. Steden warmen sneller op dan de rest van het land: er zijn meer tegels die warmte opnemen en minder planten die via verdamping voor verkoeling zorgen. In de hoge uitstootscenario’s zijn temperaturen van 50 graden Celsius niet meer uit te sluiten.
+ verandert niet veel in de gemiddelde neerslaghoeveelheid. De verandering zit hem in de verdeling over het jaar en binnen de seizoenen. De winterneerslag neemt toe. Door de droge zomers neemt de neerslag af. Dit komt doordat de wind vaker uit het oosten komt en droge lucht meeneemt. Tijdens de zomers zijn vooral extreme buien reden tot zorg.
+ zal het water steeds sneller gaan stijgen. In de periode 1890-1993 steeg de zeespiegel voor de Nederlandse kust met gemiddeld 1,8 millimeter per jaar. In de periode 1993-2021 was dat 2,9 millimeter (!) per jaar. In de hoge scenario’s stijgt de zeespiegel rond 2100 verder met 59 tot 124 centimeter. In de lage scenario’s 26 tot 73 centimeter. De bovengrens van de zeespiegelstijging kan naar schatting oplopen tot 2,5 meter als bijvoorbeeld de Antarctische ijskap instabiel wordt. Volgens de onderzoekers stijgt de zeespiegel hoe dan ook zelfs als de broeikasgassen nu onmiddellijk zou stoppen doordat de ijskappen traag reageren op klimaatverandering. (NRC)
……………………………………………………………………
Energieverbruik daalt nu tot op niveau 1970.
Ondanks dat de bevolking in Nederland groeit, is het energieverbruik per hoofd van de bevolking de afgelopen 10 jaar gedaald. Vooral vorig jaar was er volgens het CBS sprake van een flinke daling. Het energieverbruik lag toen op het niveau van 1970. Nederland is voor energie het afgelopen decennium wel afhankelijker geworden van het buitenland. Na de Tweede Wereldoorlog steeg het energieverbruik per inwoner flink vanwege het toenemende gebruik van fossiele brandstoffen. Het verbruik bereikte het hoogste niveau tussen 1955 en 2010. Sinds 2013 daalt het verbruik per inwoner. In 1900 waren steenkool en turf de meest gebruikte energiedragers. Na WO11 kwam daar aardolie bij. Vanaf eind jaren ’60 na de gasvondst in Groningen nam ook het aardgasverbruik een grote vlucht. Inmiddels worden relatief steeds meer niet fossiele brandstoffen gebruikt. De afgelopen decennia haalde Nederland ongeveer de helft van de energie uit het buitenland, vooral olie. Na het terugdraaien van de gaswinning in Groningen is de energieafhankelijkheid toegenomen. Vorig jaar haalde Nederland 77% van de energie uit het buitenland. (FD)
……………………………………………………..
In nauw gebracht Israëlisch kabinet vormt regering van nationale eenheid.
In Israël wordt gewerkt aan een regering van nationale eenheid. Alle signalen wijzen erop dat zo’n kabinet er snel komt. Netanyahu maakte bekend dat de leiders van alle coalitiepartijen instemmen met zo’n kabinet dat een breder deel van de bevolking vertegenwoordigt dan de huidige, rechtse regering.
Het is een van de weinige mededelingen die uit het regeringscentrum komen. Er heerst daar een opmerkelijke stilte in vergelijking met het rumoer dat er gewoonlijk klinkt. Media stellen vast dat ministers zich nauwelijks vertonen in het rampgebied in het zuiden, bij begrafenissen en bij de centra voor families van vermisten.
In de nieuwe regering doet de Partij van Nationale Eenheid mee die onder leiding staat van de voormalige minister van defensie Benny Gantz die daarvoor carrià¨re maakte in het leger. Ook voormalig stafchef van het leger Gadi Eisenkot is kandidaat van deze partij. Zij vullen de leemte in de huidige coalitie waarin weinig mensen met kennis van het leger of de inlichtingendiensten zitten. De andere partij is Yesh Atid van Yair Lapid, de oppositieleider die als eerste opriep een ‘kleiner, professioneler noodkabinet’ te vormen. Volgens hem is het onmogelijk deze oorlog te voeren met ‘de extreme en disfunctionele samenstelling van het huidige kabinet’. Hij ziet het liefst enkele ministers vertrekken. Nu de extreemrechtse partijen in de coalitiepartijen blijven sluit hij zijn deelname uit. (VK)
………………………………………………………………….
Rusland niet terug in Mensenrechtenraad Verenigde Naties.
Een Russische poging om terug te keren in de Mensenrechtenraad van de VN is mislukt. In de Algemene Vergadering kreeg de Russische Federatie slechts 83 van de 193 lidstaten achter zich. Rusland werd uit de raad gezet na de invasie van Oekraïne in februari 2022. Voor de nu beschikbare zetels zijn Albanië en Bulgarije gekozen met een grote meerderheid aan stemmen en een aantal leden is herkozen. De Mensenrechtenraad telt 47 VN-lidstaten als raadslid en ziet formeel toe op de naleving van de internationale verdragen ten aanzien van de mensenrechten. De raad wordt door critici met scepsis beschouwd. (NRC)
……………………………………………………………….
Vlaggenstrijd.
Sinds de terreuraanslagen van Hamas op Israël is er in Nederland een soort vlaggenstrijd uitgebroken. Hijs de vlag van Israël om medeleven te tonen met de gruweldaden. Maar ook: hijs de vlag van Israël en je ontkent het lot van Palestijnse burgers. Want in dit symbool kan dat blijkbaar niet naast elkaar bestaan: én Hamas en de terreur verafschuwen én meevoelen met de situatie van de Palestijnse burgers. En, nee dat laatste is niet hetzelfde als begrip hebben voor terreur. (Kijk, daar ga je al, veel te ingewikkeld voor een symbool.) Vlaggen lijken aan een opmars bezig om een statement te maken en identiteit uit te drukken. Oekraiense vlaggen, regenboogvlaggen (in verschillende varianten) omgekeerde vlaggen: met een vlag - opgehangen bij je raam of als profielfoto op sociale media – zeg je wie je bent en waar je voor staat. Maar omdat ze uitgesproken zijn, roepen ze ook heftige reacties op. En dat is ingewikkeld voor gemeenten. Geen vlag hijsen dan? Dan keur je terreur weer niet genoeg af, menen critici. Nee, het is niet snel goed. Een gescheurde vredesvlag, dat lijkt mij het passendst. (aldus Anna Dijkman in het FD)
……………………………………………………………………………..
Israëlische blokkade van Gaza komt keihard aan: stroom uitgevallen, watertekort dreigt.
De stroom is Gazastrook is uitgevallen als gevolg van de volledige blokkade die Israël heeft opgeworpen. Tweederde van de gebruikte elektriciteit komt direct uit Israël en ook voor de zelf opgewekte energie zijn de Palestijnen afhankelijk van dat land. Doorgaans beschikt Gaza volgens de VN over zo’n 190 megawattuur aan stroom per dag, waarvan 120 afkomstig van het Israëlisch stroomnet. Gaza heeft sinds enkele jaren een elektrische centrale, maar Israël houdt de daarvoor benodigde diesel sinds de aanvallen van dit weekeinde tegen. Woensdag was de voorraad op waardoor de centrale uitviel. Al voor de blokkade had Gaza maar de helft van de benodigde stroom die nodig was, waardoor de bewoners maar de helft van de tijd over elektriciteit beschikten. Regelmatig hebben inwoners zelfs minder dan 4 uur per dag stroom zegt het Rode Kruis. Israël blokkeert ook de waterlevering. Dit heeft al ruim 600 duizend inwoners getroffen en de blokkade kan leiden tot ernstige tekorten waarschuwen de VN. Van het water is 7% afkomstig uit Israël. Dat water is ook drinkbaar in tegenstelling tot een groot deel van het opgepompte grondwater. Dat grondwater is goed voor 90% van al het water in Gaza, maar door jaren van overmatig pompen is de watervoerende laag verzilt. Daardoor is het water vaak te zout geworden om gezond te kunnen drinken (VK)
……………………………………………………………………………………
Tunesië stort 60 miljoen euro aan EU-hulpgeld terug.
Het gaat om een deel van de 127 miljoen euro die de EU eind september aankondigde, ‘ter ondersteuning’ van de migratiedeal die in juni werd gesloten. Daarvan was 67 miljoen bedoeld voor maatregelen tegen migratie en 60 miljoen als begrotingssteun.
De reden is niet ‘dat het een klein bedrag is’, maar dat het hulpgeld zou ingaan tegen de migratiedeal van juni, aldus Said: ‘Tunesië accepteert samenwerking wel maar alles wat op liefdadigheid of aalmoezen lijkt niet’. Eurocommissaris Oliver Varhely sprak Saied tegen en zei dat Tunesië eind augustus zelf om de 60 miljoen had gevraagd. ‘Het staat Tunesië vrij om het verzoek tot uitbetaling te annuleren en het geld terug te storten in het EU-budget’. Of het geld nu wel of niet volgens afspraken is gestort, het terugstorten is een duidelijk signaal dat het overleg tussen Europa en Tunesië stokt. Eerder weigerde Tunesië al het bezoek van een groep Europarlementariërs. (NRC)
…………………………………………………………………………………
Leider Hezbollah: klaar om ons in de strijd te mengen.
De sjiitisch-Libanese militie Hezbollah heeft zijn dreigement herhaald dat het bereid is om zich in de strijd te mengen tegen Israël. Dat zei plaatsvervangend hoofd van Hezbollah Naim Qassem vrijdag in een toespraak in Beiroet, melden verschillende Arabische media. ‘We zullen te zijner tijd, volgens onze plannen en visie, deelnemen aan deze operatie’, aldus de Hezbollah leider, zonder verder in detail te treden. Volgens Qassem hebben de VN en meerdere Arabische landen er ‘direct en indirect’ op aangedrongen bij Hezbollah om zich niet met de gewapende strijd te bemoeien. ‘Iedereen wacht af wat wij gaan doen en wij kennen onze verantwoordelijkheden.’ Qassem sprak Israël ook rechtstreeks aan door de ondergang van het land te voorspellen. ‘Uw einde zal vergelijkbaar zijn met dat van IS.’ Daarmee verwees hij naar eerdere uitspraken van Netanyahu, die had beloofd Hamas te zullen vernietigen, net als met IS is gebeurd. De militaire spanningen tussen Libanon en Israël liepen de afgelopen dagen verder op door luchtaanvallen over en weer aan de Libanees-Israëlische grens.
Dit gebeurde dit weekend:
+ Israël riep 1,1 miljoen inwoners van Noord-Gaza op om zich voor zondag 13.00 uur naar het zuiden te verplaatsen
+ Het gevreesde grondoffensief is zondagochtend nog niet begonnen.
+ Zaterdag zijn op 1 dag ruim 300 Palestijnen om het leven gekomen door luchtaanvallen. Het zou vooral gaan om vrouwen en kinderen.
+ De leiders van Iran en Hamas hebben elkaar zaterdag ontmoet in Qatar. Volgens een verklaring van Hamas werd afgesproken ‘de samenwerking voort te zetten.’
+ De VS sturen een tweede vliegdekschip richting Israël. Dit moet Iran of Hezbollah ervan weerhouden zich in de oorlog tussen Israël en Hamas te mengen.
+ Sinds het conflict begon zijn minstens 2.300 Palestijnen en zeker 1.300 Israëliërs om het leven gekomen. Volgens Israël zijn meer dan 258 soldaten omgekomen.
+ Zaterdag is de 4e repatriëringsvlucht uit het gebied gepland op vliegbasis Eindhoven. Zondag vertrekt een 5evlucht vanuit Keulen.
(NRC)
+ Israël verbijsterd na massale aanval van Hamas.
+ ‘Er wachten ons zware dagen’, zei Netanyahu.
+ Veel kritiek op leger en inlichtingendiensten.
Israël maakt zich op voor een langdurige grondoorlog in de Gazastrook, nadat het dit weekend de grootste invasie van het land in 50 jaar heeft afgeslagen. Een belangrijke complicerende factor bij de Israëlische reactie zijn de tientallen gijzelaars die Hamas in handen heeft.
‘Deze oorlog zal zonder beperkingen doorgaan tot de doelen zijn bereikt. We gaan zware, uitdagende dagen tegemoet’, zei Netanyahu. De Israëlische nationale reddingsdienst zegt dat ten minste 600 mensen zijn gedood en 2100 gewond zijn geraakt. Het is de dodelijkste aanval op Israël in 50 jaar. Tenminste 370 mensen zijn gedood in de Gazastrook en 220 gewonden door de bombardementen van de Israëlische luchtmacht. De Israëlische ambassade in de VS zegt dat honderd burgers en soldaten zijn ontvoerd in Gaza. De brede aanval onthulde een opvallende kwetsbaarheid van het Israëlische defensieapparaat. Luitenant-kolonel Richard Hecht zei dat de Hamasstrijders via de, normaal door het leger zwaar bewaakte, grond, zee en luchtruim van Israël wisten binnen te dringen en dat het verrassingselement van de operatie zou worden onderzocht. ‘Het is een gigantisch falen van het inlichtingensysteem en het militaire apparaat in het zuiden’, zei de voormalige nationale veiligheidsadviseur Yaakov Amidror. ‘Dit is ongekend. Na de oorlog zullen er onderzoeken moeten komen.’ (FD)
………………………………………………………………….
Wie gaat de breuken lijmen in wereldorde nu er geen regelende mondiale macht meer is.
De aanval op Israël is een van de vele conflicten sinds Ruslands invasie in Oekraïne. De internationale spelregels zijn versneld aan het afbrokkelen.
De regionale gevolgen van de dodelijke verrassingsaanval van Hamas tegen Israël en Israëlische burgers zijn nog moeilijk in te schatten. Wat wel vaststaat is dat ze groot zullen zijn en vanwege het 9/11-achtige schokeffect in Israël, waarschijnlijk van een ander karakter dan eerdere Israëlische acties tegen Hamas en diens bondgenoten Hezbollah en Iran.
Wie uitzoomt, ziet opnieuw een poging om met geweld de status quo te veranderen en de regionale politiek te beïnvloeden. De betrokkenheid van Hezbollah en Iran bij deze complexe aanval, die maandenlang voorbereiding moet hebben gevergd wordt door weinigen betwijfeld. Hamas had zijn eigen motieven maar experts herkennen in de aanval ook de Iraanse wens om de normalisering van de betrekkingen tussen Saoedi-Arabië en Israël te torpederen of te bemoeilijken.
Wie nog verder uitzoomt ziet opnieuw een teken van de versnelde instorting van de internationale orde en haar spelregels. Deze trend is al jaren waarneembaar, en in sommige delen van Afrika, zelfs al decennia maar sinds Ruslands grote invasie van Oekraïne lijkt het hek van de dam. Veel Sahellanden bijvoorbeeld waren al instabiel voordat Wagner er actief werd. Maar hun komst heeft, samen met Russische desinformatie, geholpen om lokale junta’s afstand te laten doen van elke westerse militaire bijstand. Resultaat: meer geweld en anarchie, en ook toenemende instabiliteit aan Europa’s zuidgrens.
Zie ook Nagorno-Karabach waar Azerbeidzjan midden in een bemiddelingspoging om de zaak vreedzaam op te lossen besloot de exclave met machtsmiddelen terug te pakken. De cynische calculatie bleek juist dat noch het Westen, noch Rusland - dat daar vredestroepen had - Azerbeidzjan kon of zou stoppen. Meer dan ooit sinds het einde van de Koude Oorlog kun je straffeloos conflicten met geweld beslechten.
Na Poetin ruiken ook andere grote en kleine potentaten kansen - en grijpen ze. Wie moet de breuken gaan lijmen in afwezigheid van één ordenende mondiale macht? De belangrijkste democratieën zijn zelf in crisis, maar voor deze vraag kunnen ze niet weglopen. (Arnout Brouwers in de VK)
……………………………………………………..
Duizenden doden in westelijk Afghanistan.
De zwaarste reeks bevingen in decennia nabij de stad Herat treft een volk dat al niet kan steunen op de eigen machthebbers. Het Taliban-regime bemoeilijkt internationale hulp.
De bevolking in de noordwestelijke provincies is dit weekend in chaos gestort door een reeks zware aardbevingen waarvan het epicentrum op zo’n 30 kilometer van de stad Herat ligt. De zwaarste bevingen hadden een kracht tot 6.3 en veroorzaakten een ravage in de tweede stad van het land en tientallen omliggende dorpen. Afghaanse rampenbestrijders die worden aangestuurd door de Taliban stelden dat er zeker 2.000 dodelijke slachtoffers zijn gevallen en 9.000 gewonden. Meer dan 1.000 huizen in de dorpen zouden volledig zijn verwoest. Het is de dodelijkste aardbeving in Afghanistan in decennia. Er komen geregeld aardbevingen voor omdat Afghanistan in een gebied ligt waar meerdere tektonische platen bijeenkomen. Door de machtsovername trokken internationale organisaties zich terug. De grote ngo’s die nog wel in het land actief zijn, kunnen door het repressieve regime niet alles doen wat ze zouden willen. Vraag wordt nu welke internationale hulp de Afghaanse autoriteiten willen inroepen en hoe die kan worden verstrekt. (NRC)
……………………………………………………………
Meer kinderen krijgen zakgeld, bedrag omhoog.
Dit jaar krijgen meer kinderen zakgeld van hun ouders vergeleken met vijf jaar geleden, zo blijkt uit gezamenlijk onderzoek van het Nibud en de Rabobank. Bovendien ontvangen kinderen hogere bedragen. Dat komt volgens de onderzoekers niet alleen vanwege de reguliere verhoging in de loop van de jaren maar ook door de prijsstijgingen.
In de leeftijd van 6 tot en met 12 jaar krijgt ongeveer 78% van de kinderen zakgeld. Vijf jaar geleden was dat aandeel nog net geen 74%. Sinds 2018 is het aandeel kinderen met zakgeld het snelst toegenomen in de leeftijdscategorie van 6- en 7-jarigen. De onderzoekers melden niet de verhoging van zakgeld, maar volgens de cijfers gaat het al snel om verhogingen van 40%. Van 11 jaar naar 12 jaar, wanneer ze naar de middelbare school gaan, stijgt het zakgeld in doorsnee van €2,33 naar €4,65 per week.
In 5 jaar is er een verschuiving van contant naar digitaal te zien. Ouders vinden het makkelijker het zakgeld op een vast moment over te maken. De jongste kinderen krijgen hun zakgeld vooral in contanten. Zo zouden zij zich bewuster zijn van hun uitgaven. (FD)
……………………………………………………………….
Grote mobilisatie toont hoe sterk het Israëlische leger vertrouwt op reservisten.
De aangekondigde mobilisering van 300 duizend reservisten maakt duidelijk hoe sterk het Israëlische leger steunt op deze groep militairen. Reservisten niet meegerekend, telt Israël 170 duizend actieve militairen op 9 miljoen inwoners. Hiermee heeft het land verhoudingsgewijs een van de grootste legers ter wereld: per duizend Israëliërs werken er 20 voltijds als soldaat. In absolute zin is het aantal beroepsmilitairen veel lager dan dat van China (2,2 mln), Rusland (1,2 mln) en aartsvijand Iran (650 duizend).
Om het land te kunnen verdedigen tegen de numerieke overtallen vertrouwt het op het grote aantal reservisten. In 2021 waren dat er 465.000 oftewel 1 reservist per 20 inwoners. (VK)
……………………………………………………..
In ieder scenario wordt het warmer in Nederland.
De tijd is voorbij dat we over klimaatverandering nadachten in termen van mogelijke veranderingen aan het éind van de eeuw, afhankelijk van de CO2-uitstoot, zegt Maarten van Aalst, hoofdirecteur van het NMI in de Bilt. ‘Het is al volop gaande zagen we deze zomer.’
In alle toekomstscenario’s verandert het klimaat in Nederland. Het wordt in alle seizoenen warmer. De winter wordt natter met minder vorstdagen, de zomer wordt droger met meer tropische dagen en er ontstaan zwaardere buien. De zeespiegel blijft stijgen. De vraag is alleen in welke mate, dit hangt af van de hoeveelheid (wereldwijde) CO2-uitstoot. Twee van de vier scenario’s gaan er vanuit dat het lukt om de wereldwijde CO2 uitstoot omlaag te brengen. Twee andere dat er nog lang veel CO2 uitstoot zal zijn.
In alle 4 scenario’s:
+ neemt de kans op droogte flink toe. De extreem droge zomer van 2018 wordt een tamelijk gemiddelde zomer.
+ stijgt de temperatuur in Nederland verder. Steden warmen sneller op dan de rest van het land: er zijn meer tegels die warmte opnemen en minder planten die via verdamping voor verkoeling zorgen. In de hoge uitstootscenario’s zijn temperaturen van 50 graden Celsius niet meer uit te sluiten.
+ verandert niet veel in de gemiddelde neerslaghoeveelheid. De verandering zit hem in de verdeling over het jaar en binnen de seizoenen. De winterneerslag neemt toe. Door de droge zomers neemt de neerslag af. Dit komt doordat de wind vaker uit het oosten komt en droge lucht meeneemt. Tijdens de zomers zijn vooral extreme buien reden tot zorg.
+ zal het water steeds sneller gaan stijgen. In de periode 1890-1993 steeg de zeespiegel voor de Nederlandse kust met gemiddeld 1,8 millimeter per jaar. In de periode 1993-2021 was dat 2,9 millimeter (!) per jaar. In de hoge scenario’s stijgt de zeespiegel rond 2100 verder met 59 tot 124 centimeter. In de lage scenario’s 26 tot 73 centimeter. De bovengrens van de zeespiegelstijging kan naar schatting oplopen tot 2,5 meter als bijvoorbeeld de Antarctische ijskap instabiel wordt. Volgens de onderzoekers stijgt de zeespiegel hoe dan ook zelfs als de broeikasgassen nu onmiddellijk zou stoppen doordat de ijskappen traag reageren op klimaatverandering. (NRC)
……………………………………………………………………
Energieverbruik daalt nu tot op niveau 1970.
Ondanks dat de bevolking in Nederland groeit, is het energieverbruik per hoofd van de bevolking de afgelopen 10 jaar gedaald. Vooral vorig jaar was er volgens het CBS sprake van een flinke daling. Het energieverbruik lag toen op het niveau van 1970. Nederland is voor energie het afgelopen decennium wel afhankelijker geworden van het buitenland. Na de Tweede Wereldoorlog steeg het energieverbruik per inwoner flink vanwege het toenemende gebruik van fossiele brandstoffen. Het verbruik bereikte het hoogste niveau tussen 1955 en 2010. Sinds 2013 daalt het verbruik per inwoner. In 1900 waren steenkool en turf de meest gebruikte energiedragers. Na WO11 kwam daar aardolie bij. Vanaf eind jaren ’60 na de gasvondst in Groningen nam ook het aardgasverbruik een grote vlucht. Inmiddels worden relatief steeds meer niet fossiele brandstoffen gebruikt. De afgelopen decennia haalde Nederland ongeveer de helft van de energie uit het buitenland, vooral olie. Na het terugdraaien van de gaswinning in Groningen is de energieafhankelijkheid toegenomen. Vorig jaar haalde Nederland 77% van de energie uit het buitenland. (FD)
……………………………………………………..
In nauw gebracht Israëlisch kabinet vormt regering van nationale eenheid.
In Israël wordt gewerkt aan een regering van nationale eenheid. Alle signalen wijzen erop dat zo’n kabinet er snel komt. Netanyahu maakte bekend dat de leiders van alle coalitiepartijen instemmen met zo’n kabinet dat een breder deel van de bevolking vertegenwoordigt dan de huidige, rechtse regering.
Het is een van de weinige mededelingen die uit het regeringscentrum komen. Er heerst daar een opmerkelijke stilte in vergelijking met het rumoer dat er gewoonlijk klinkt. Media stellen vast dat ministers zich nauwelijks vertonen in het rampgebied in het zuiden, bij begrafenissen en bij de centra voor families van vermisten.
In de nieuwe regering doet de Partij van Nationale Eenheid mee die onder leiding staat van de voormalige minister van defensie Benny Gantz die daarvoor carrià¨re maakte in het leger. Ook voormalig stafchef van het leger Gadi Eisenkot is kandidaat van deze partij. Zij vullen de leemte in de huidige coalitie waarin weinig mensen met kennis van het leger of de inlichtingendiensten zitten. De andere partij is Yesh Atid van Yair Lapid, de oppositieleider die als eerste opriep een ‘kleiner, professioneler noodkabinet’ te vormen. Volgens hem is het onmogelijk deze oorlog te voeren met ‘de extreme en disfunctionele samenstelling van het huidige kabinet’. Hij ziet het liefst enkele ministers vertrekken. Nu de extreemrechtse partijen in de coalitiepartijen blijven sluit hij zijn deelname uit. (VK)
………………………………………………………………….
Rusland niet terug in Mensenrechtenraad Verenigde Naties.
Een Russische poging om terug te keren in de Mensenrechtenraad van de VN is mislukt. In de Algemene Vergadering kreeg de Russische Federatie slechts 83 van de 193 lidstaten achter zich. Rusland werd uit de raad gezet na de invasie van Oekraïne in februari 2022. Voor de nu beschikbare zetels zijn Albanië en Bulgarije gekozen met een grote meerderheid aan stemmen en een aantal leden is herkozen. De Mensenrechtenraad telt 47 VN-lidstaten als raadslid en ziet formeel toe op de naleving van de internationale verdragen ten aanzien van de mensenrechten. De raad wordt door critici met scepsis beschouwd. (NRC)
……………………………………………………………….
Vlaggenstrijd.
Sinds de terreuraanslagen van Hamas op Israël is er in Nederland een soort vlaggenstrijd uitgebroken. Hijs de vlag van Israël om medeleven te tonen met de gruweldaden. Maar ook: hijs de vlag van Israël en je ontkent het lot van Palestijnse burgers. Want in dit symbool kan dat blijkbaar niet naast elkaar bestaan: én Hamas en de terreur verafschuwen én meevoelen met de situatie van de Palestijnse burgers. En, nee dat laatste is niet hetzelfde als begrip hebben voor terreur. (Kijk, daar ga je al, veel te ingewikkeld voor een symbool.) Vlaggen lijken aan een opmars bezig om een statement te maken en identiteit uit te drukken. Oekraiense vlaggen, regenboogvlaggen (in verschillende varianten) omgekeerde vlaggen: met een vlag - opgehangen bij je raam of als profielfoto op sociale media – zeg je wie je bent en waar je voor staat. Maar omdat ze uitgesproken zijn, roepen ze ook heftige reacties op. En dat is ingewikkeld voor gemeenten. Geen vlag hijsen dan? Dan keur je terreur weer niet genoeg af, menen critici. Nee, het is niet snel goed. Een gescheurde vredesvlag, dat lijkt mij het passendst. (aldus Anna Dijkman in het FD)
……………………………………………………………………………..
Israëlische blokkade van Gaza komt keihard aan: stroom uitgevallen, watertekort dreigt.
De stroom is Gazastrook is uitgevallen als gevolg van de volledige blokkade die Israël heeft opgeworpen. Tweederde van de gebruikte elektriciteit komt direct uit Israël en ook voor de zelf opgewekte energie zijn de Palestijnen afhankelijk van dat land. Doorgaans beschikt Gaza volgens de VN over zo’n 190 megawattuur aan stroom per dag, waarvan 120 afkomstig van het Israëlisch stroomnet. Gaza heeft sinds enkele jaren een elektrische centrale, maar Israël houdt de daarvoor benodigde diesel sinds de aanvallen van dit weekeinde tegen. Woensdag was de voorraad op waardoor de centrale uitviel. Al voor de blokkade had Gaza maar de helft van de benodigde stroom die nodig was, waardoor de bewoners maar de helft van de tijd over elektriciteit beschikten. Regelmatig hebben inwoners zelfs minder dan 4 uur per dag stroom zegt het Rode Kruis. Israël blokkeert ook de waterlevering. Dit heeft al ruim 600 duizend inwoners getroffen en de blokkade kan leiden tot ernstige tekorten waarschuwen de VN. Van het water is 7% afkomstig uit Israël. Dat water is ook drinkbaar in tegenstelling tot een groot deel van het opgepompte grondwater. Dat grondwater is goed voor 90% van al het water in Gaza, maar door jaren van overmatig pompen is de watervoerende laag verzilt. Daardoor is het water vaak te zout geworden om gezond te kunnen drinken (VK)
……………………………………………………………………………………
Tunesië stort 60 miljoen euro aan EU-hulpgeld terug.
Het gaat om een deel van de 127 miljoen euro die de EU eind september aankondigde, ‘ter ondersteuning’ van de migratiedeal die in juni werd gesloten. Daarvan was 67 miljoen bedoeld voor maatregelen tegen migratie en 60 miljoen als begrotingssteun.
De reden is niet ‘dat het een klein bedrag is’, maar dat het hulpgeld zou ingaan tegen de migratiedeal van juni, aldus Said: ‘Tunesië accepteert samenwerking wel maar alles wat op liefdadigheid of aalmoezen lijkt niet’. Eurocommissaris Oliver Varhely sprak Saied tegen en zei dat Tunesië eind augustus zelf om de 60 miljoen had gevraagd. ‘Het staat Tunesië vrij om het verzoek tot uitbetaling te annuleren en het geld terug te storten in het EU-budget’. Of het geld nu wel of niet volgens afspraken is gestort, het terugstorten is een duidelijk signaal dat het overleg tussen Europa en Tunesië stokt. Eerder weigerde Tunesië al het bezoek van een groep Europarlementariërs. (NRC)
…………………………………………………………………………………
Leider Hezbollah: klaar om ons in de strijd te mengen.
De sjiitisch-Libanese militie Hezbollah heeft zijn dreigement herhaald dat het bereid is om zich in de strijd te mengen tegen Israël. Dat zei plaatsvervangend hoofd van Hezbollah Naim Qassem vrijdag in een toespraak in Beiroet, melden verschillende Arabische media. ‘We zullen te zijner tijd, volgens onze plannen en visie, deelnemen aan deze operatie’, aldus de Hezbollah leider, zonder verder in detail te treden. Volgens Qassem hebben de VN en meerdere Arabische landen er ‘direct en indirect’ op aangedrongen bij Hezbollah om zich niet met de gewapende strijd te bemoeien. ‘Iedereen wacht af wat wij gaan doen en wij kennen onze verantwoordelijkheden.’ Qassem sprak Israël ook rechtstreeks aan door de ondergang van het land te voorspellen. ‘Uw einde zal vergelijkbaar zijn met dat van IS.’ Daarmee verwees hij naar eerdere uitspraken van Netanyahu, die had beloofd Hamas te zullen vernietigen, net als met IS is gebeurd. De militaire spanningen tussen Libanon en Israël liepen de afgelopen dagen verder op door luchtaanvallen over en weer aan de Libanees-Israëlische grens.
Dit gebeurde dit weekend:
+ Israël riep 1,1 miljoen inwoners van Noord-Gaza op om zich voor zondag 13.00 uur naar het zuiden te verplaatsen
+ Het gevreesde grondoffensief is zondagochtend nog niet begonnen.
+ Zaterdag zijn op 1 dag ruim 300 Palestijnen om het leven gekomen door luchtaanvallen. Het zou vooral gaan om vrouwen en kinderen.
+ De leiders van Iran en Hamas hebben elkaar zaterdag ontmoet in Qatar. Volgens een verklaring van Hamas werd afgesproken ‘de samenwerking voort te zetten.’
+ De VS sturen een tweede vliegdekschip richting Israël. Dit moet Iran of Hezbollah ervan weerhouden zich in de oorlog tussen Israël en Hamas te mengen.
+ Sinds het conflict begon zijn minstens 2.300 Palestijnen en zeker 1.300 Israëliërs om het leven gekomen. Volgens Israël zijn meer dan 258 soldaten omgekomen.
+ Zaterdag is de 4e repatriëringsvlucht uit het gebied gepland op vliegbasis Eindhoven. Zondag vertrekt een 5evlucht vanuit Keulen.
(NRC)
