Gelezen!
Weekoverzicht van ma. 7 t/m zo. 13 februari 2022
Rusland en China zetten LinkedIn in voor spionage. Duizenden werknemers bij Nederlandse hightechbedrijven worden systematisch benaderd door geheime diensten uit China en Rusland die bedrijfsgeheimen proberen te stelen. Dat gebeurt via nepaccounts op LinkedIn, het grootste zakelijke netwerk ter wereld. De spionnen doen zich voor als collega-wetenschappers of -technici. Ook geven ze zich uit als consultants of recruiters. Nederlandse en andere westerse geheime diensten schrikken van het aantal geslaagde contactpogingen, waarbij mensen uiteindelijk via chantage of omkoping zijn bewogen tot het delen van gevoelige informatie. De schaal en slagkracht van de Russische en Chinese infiltratiepogingen hebben dusdanige vormen aangenomen dat de AIVD alarm slaat. Later deze week komt de dienst met een waarschuwingscampagne via sociale media om Nederlandse werknemers en ambtenaren bewust te maken van de gevaren. (FD)
……………………………………………………
Pence weerspreekt Trump over de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen in 2020. Oud-president Trump beweert volgens Pence ten onrechte dat hij de resultaten nietig had kunnen verklaren. ‘President Trump heeft het verkeerd’, zei Pence. ‘Ik had geen recht om de verkiezingsuitslag te veranderen. Het presidentschap behoort toe aan het Amerikaanse volk.’ Vorig weekeinde stelde Trump in een nieuwe verklaring dat zijn vicepresident had kunnen voorkomen dat Joe Biden tot winnaar van de verkiezingen werd uitgeroepen. Nog nooit sprak Pence zich publiekelijk zo scherp tegen dat standpunt van zijn voormalige baas uit. (FD)
…………………………………………………..
De sterk gestegen prijzen kunnen een probleem worden voor Nederlanders met lagere inkomens. Om de inflatie te beteugelen verwacht president Klaas Knot van de Nederlandsche Bank dat de Europese Centrale Bank (ECB) aan het einde van dit jaar de rente zal verhogen. De prijsstijgingen zijn sinds de jaren tachtig niet zo hoog geweest, ‘buitengewoon zorgelijk’. Knot zei ook te verwachten dat de inflatie nog wel twee jaar op 4% zal liggen, en daarna weer zal terugkomen op het gewenste niveau van zo’n 2%. Daarbij gaat hij ervan uit dat de energieprijzen op een hoger niveau zullen stabiliseren. (VK)
………………………………………………….
Veel minder verblijfsvergunningen voor schrijnende gevallen nu politiek niet meer mag ingrijpen. Het afschaffen van de zogeheten ‘discretionaire bevoegdheid’ van de bewindspersoon bij het afhandelen van asielaanvragen, heeft geleid tot een grote daling van het aantal verblijfsvergunningen in dossiers die afwijken van de regels. Sinds mei 2019 is slechts 7 keer zo’n vergunning afgegeven. In de jaren daarvoor had de staatssecretaris van Justitie de mogelijkheid in te grijpen bij schrijnende omstandigheden. Dat deden opeenvolgende bewindslieden honderden keren, niet zelden onder druk van media-aandacht. Klaas Dijkhof (VVD) maakte tussen 2015 en 2017 zo’n 300 keer gebruik van de discretionaire bevoegdheid, net als Fred Teeven (VVD) tussen 2012 en 2015. Rita Verdonk (VVD) besloot tussen 2003 en 2007 zo’n 1100 keer een verblijfsvergunning af te geven in een dossier dat niet volledig aan de regels voldeed. (VK)
…………………………………………………
Internationale rouw na het overlijden van de Marokkaanse kleuter Rayan. Diverse regeringsleiders hebben hun medeleven uitgesproken met de nabestaanden van het Marokkaanse jongetje Rayan. Wereldwijd keken honderdduizenden mensen via livestreams vorige week naar de reddingsoperatie. Zaterdag werd de 5-jarige Rayan na een dagenlange reddingsoperatie uit een 32 meter diepe put gehaald. Kort daarna kwam het nieuws dat hij was overleden. Dag en nacht was er gewerkt aan de reddingsoperatie. In Faceboekgroepen werden ook inzamelingsacties gehouden om de ouders financieel bij te staan. (NRC)
………………………………………………..
Van de Queen mag Camilla zich straks koningin noemen als prins Charles koning wordt. Dit schreef de koningin zaterdag in een verklaring op de website van het koninklijk huis ter ere van haar 70-jarig jubileum op de troon. Prins Charles was dankbaar. Hij stelde in een verklaring: ‘We zijn ons diep bewust van de eer die de wens van mijn moeder symboliseert.’ Tot zaterdag had de koningin zich nooit over de toekomstige titel van Camilla uitgesproken. (Trouw)
……………………………………………..
Adverteerder moet stoppen met het volgen van de internetgebruiker. Het gros van de Nederlandse websites moet per direct stoppen met een veelgebruikte methode voor het plaatsen van advertenties op basis van bezoek gegevens. De wijze waarop die nu worden verzameld, is in strijd met de Europese privacywetgeving. De Autoriteit Persoonsgegevens adviseert uitgevers om direct een alternatief te zoeken. Naar schatting 80% van de Europse websites en apps hanteert het advertentiesysteem, dat is ontwikkeld door reclamevakorganisatie IAB Europe en waarbij consumenten via een pop-up toestemming geven hun surfgedrag te laten volgen. Websites gebruiken de verzamelde data van een bezoeker om advertentieruimte toegespitst op deze consument te veilen. De Autoriteit Persoonsgegevens raadt Nederlandse marktpartijen aan volledig te stoppen met het volgen van internetgebruikers. Grote adverteerders vrezen boetes van toezichthouders en schadeclaims van privacy-organisaties. (FD)
……………………………………………..
Marc Overmars vertrok zondagavond per direct bij Ajax. De directeur voetbalzaken verstuurde gedurende een langere periode grensoverschrijdende berichten aan meerdere vrouwelijke collega’s, meldde de Amsterdamse voetbalclub in een verklaring. Volgens Het Parool stuur Overmars naar in elk geval één medewerkster ook dickpics. Dat nieuws is volgens de Amsterdamse krant bevestigd door ‘ingewijden’. Ook zou de voormalige Ajax-directeur ‘stalkingachtig gedrag’ hebben vertoond De afgelopen dagen voerden algemeen directeur Edwin van de Sar en de RvC gesprekken met Overmars over die situatie. Daaruit kwam naar voren dat een vertrek onvermijdelijk was. ‘Ik schaam me kapot’, zegt Overmars in de verklaring. ‘Vorige week werd ik geconfronteerd met meldingen over mijn gedrag. En hoe dit op anderen is overgekomen. Helaas realiseerde ik me niet goed dat ik hiermee grenzen heb overschreden, maar dat werd me deze dagen wel duidelijk. Daardoor voelde ik opeens een enorme druk’. (FD)
……………………………………………..
Met alle pakjes vallen ook vele kilo’s karton op de mat. Nederlandse huishoudens nemen in een jaar 98 miljoen kilo verpakkingsmateriaal in ontvangst. Dat is 12 kilo per huishouden en 5,6 kilo per persoon. We maken steeds meer gebruik van bezorgdiensten. Dat is extra aangezwengeld door winkelsluitingen en lockdowns tijdens de coronaepidemie. (Trouw)
……………………………………………
Voor velen wacht een zwart kruis in de corona-app. Wie 9 maanden geleden voor het laatst is gevaccineerd en dus geen booster heeft gehaald, verliest deze week het groene vinkje in het coronatoegangsbewijs. Tenzij hij of zij negatief test of een herstelbewijs heeft. Een half miljoen Nederlanders kan vanaf deze week dus niet zomaar meer naar de bioscoop, het restaurant, café of theater. (Trouw)
Macron heeft maandag tijdens zijn bezoek aan Moskou aangedrongen op de-escalatie in het Oekraïne-conflict. Hij zei te werken aan een ‘zinvolle reactie die ons in staat stelt om oorlog te voorkomen’ Poetin zei Macrons poging te waarderen om de crisis op te lossen. Dinsdag heeft Macron zijn voorstellen besproken met de Oekraïense president Volodymir Zelenski. Daarna volgt er telefonisch overleg tussen Macron en Poetin. Het was niet duidelijk wat de voorstellen inhouden. Macron zei het als zijn taak te zien een ‘historische oplossing’ te vinden voor de kwestie van de Europese veiligheid. Met zijn bemiddelingspoging wil Emmanuel Macron laten zien de Europa voor zijn eigen veiligheid moet opkomen en het initiatief niet moet overlaten aan de VS. Maar dat is juist iets dat de Oost-Europese landen huiverig maakt: zij vertrouwen juist meer op de Verenigde Staten als het om hun veiligheid gaat. (VK)
……………………………………………
Het kabinet noemt ‘MeToo’ een zaak van nationaal belang. Mariëtte Hamer wordt als regeringscommissaris de ‘aanjager’ van nieuwe aanpak. Schandalen bij de voetbalclub Ajax, talentenjacht The Voice en in politiek Den Haag zelf maken de bestrijding van seksueel overschrijdend gedrag tot een landelijke prioriteit. Het kabinet wil een nationale aanpak. Zwaargewicht Mariëtte Hamer, nu nog voorzitter van polderorgaan SER wordt daarvan ‘aanjager en ‘boegbeeld’. “Het is duidelijk dat we meer moeten doen om ongewenst gedrag op de werkvloer tegen te gaan’, aldus minister Katrien van Gennip van Sociale Zaken gisteren. ‘En dat begint met de toon at the top’. Vanuit ons als kabinet, maar ook vanuit een werkgever. Want die moet uiteindelijk zeggen: dit gedrag, deze grap, accepteer ik wel of niet.’ (FD)
…………………………………………….
Het RIVM meldde dinsdag een record van 394.759 nieuwe besmettingen op 1 dag. In dit cijfer is een grote achterstand in de verwerking van positieve testresultaten meegenomen.
Gecorrigeerd voor de achterstanden lijkt het aantal nieuwe besmettingen te stabiliseren. (FD)
……………………………………………..
PvdA-kamerlid Gijs van Dijk stapt op na klachten over ongewenst gedrag in de privésfeer, meldde de partij dinsdag. Hij stelt zijn zetel ter beschikking. ‘De afgelopen dagen zijn bij de PvdA verschillende meldingen binnengekomen over Kamerlid Gijs van Dijk’, aldus de partij. Van Dijk was woordvoerder arbeidsmarkt en pensioen voor de PvdA in de Tweede Kamer. (FD)
…………………………………………….
Canadese truckers hebben dinsdag de belangrijkste grens met de Verenigde Staten geblokkeerd. Ze breiden hun strijd tegen de vaccinatieplicht daarmee uit van de hoofdstad Ottawa naar de belangrijke grensregio. Volgens de Canadese autoriteiten is de Ambassador-brug, die het Canadese Windsor verbindt met de Amerikaanse stad Detroit, ‘tijdelijk gesloten’. De chauffeurs begonnen maandag laat aan de Canadese kant het verkeer naar de brug te blokkeren. Dit leidde tot lange files. De truckers voeren daarmee de druk op de regering van premier Trudeau flink op. Zo’n driekwart van de Canadese export gaat naar de VS, voor een belangrijk deel over de weg. De actievoerders willen intrekking van de vaccinatieplicht voor chauffeurs die tussen beide landen reizen. Trudeau haalde in het parlement hard uit naar de chauffeurs. Hij beschuldigde hen ervan het land te willen ontregelen. (VK)
……………………………………………
Het kabinet wil uit de crisistand na twee jaar virus. Lockdowns moeten voorgoed tot het verleden behoren, vindt het kabinet. Vermoedelijk komen er volgende week nieuwe versoepelingen. ‘Het uitgangspunt wordt het openhouden van de samenleving’, schrijft minister Kuipers in een brief aan de Tweede Kamer. ‘De cijfers gaan niet verkeerd’, zei premier Mark Rutte dinsdag. De situatie in de ziekenhuizen is redelijk stabiel. Het grootste probleem daar is op dit moment uitval van personeel, dat zelf corona heeft of in quarantaine moet. Afgelopen week ontstond breed verzet tegen 3G (waarbij alleen gevaccineerden, van corona hersteld en recent geteste mensen in cafés of culturele instellingen in mogen) aangevoerd door oud-staatssecretaris Mona Keijzer. Ondanks dat protest wil het kabinet dit toegangsbewijs voorlopig in stand houden, met een aantal andere basismaatregelen. Kuipers schrijft dat hij de proportionaliteit van 3G kritisch tegen het licht wil blijven houden. Rutte trekt zich ook terug van de persconferenties op dinsdag. Zijn afwezigheid past in de nieuwe coronavisie waarin allereerst het ministerie van volksgezondheid over corona gaat. (Trouw)
………………………………………….
Shell wil met één grote zak geld het Groningenveld afkopen. Tegelijkertijd start dochter NAM een arbitragezaak over de rekeningen voor de aardbevingsschade, waarbij details van tienduizenden adressen worden opgevraagd. De NAM neemt een dubbele houding aan: zeggen ‘compassie’ te hebben voor Groningen, maar ondertussen wel de rekeningen betwisten. In 2018 werd de NAM op afstand gezet met betrekking tot de afhandeling van de aardbevingsschade omdat het voor veel Groningers voelde alsof de slager zijn eigen vlees keurde. Het Rijk betaalt, en verhaalt een deel van de rekeningen op de NAM maar de NAM betwistte de facturen die het Rijk doorstuurde. ’Duizenden schades zijn onterecht aan aardbevingen toegeschreven’, stelt de NAM onder meer. Daarom weigert het bedrijf om een deel van de rekeningen te betalen maar vond het wel dat het zich welwillend opstelde. Dat zag de politiek van links tot rechts volstrekt anders. Kamerlid Erkens: ‘Ik krijg het gevoel dat u slechts het minimale wilt doen. Dit dreigt uit te draaien op een vechtscheiding.’.En toen was daar Marjan van Loon, president-directeur van Shell die al die rekeningen te complex vindt. ‘Wij hoeven niets meer te verdienen aan de NAM, het gaat ons om onduidelijke facturen.’ Een afkoopregeling zou een betere oplossing kunnen zijn en het zou volgens haar bovendien leiden tot een versnelling van de afhandeling en de versterkingsprocedures. Het alternatief is de arbitragezaak. Een bureaucratische nachtmerrie, die de versterking hoogstwaarschijnlijk zal vertragen. Het is allemaal deel van de onderhandelingen, van een spel tussen oliebedrijven en de staat, over macht en een miljardenrekening. (FD)
……………………………………………………
Slachtoffers fataal politie-ingrijpen zijn vaak verward. 84% van de mensen die de afgelopen jaren overleden nadat ze in aanraking waren gekomen met de politie, vertoonde verward gedrag. Vaak hing dat gedrag samen met overmatig drugs- of alcoholgebruik of een geschiedenis daarvan. In bijna de helft van de gevallen had de overledene een niet-westerse
achtergrond. Dit blijkt uit onderzoek van bureau Beke dat donderdag werd gepubliceerd. Daarin zijn alle 50 fatale politie-incidenten uit 2016 tot en met 2020 bekeken, mits het rijksrechercheonderzoek was afgerond. Het onderzoek is bedoeld om lessen te trekken voor de toekomst. ‘Soms loopt het helaas slecht af’, zegt Frank Pauw, politiechef Amsterdam en portefeuillehouder politiegeweld. ‘Dat is het ergst voor nabestaanden, maar ook voor een diender is het vreselijk. Als die betrokken is bij het overlijden van een mens, zeker als het eigenlijk een patiënt is en geen zware crimineel, draagt hij dat zijn hele leven mee.’ (VK)
……………………………………………………
Steun voor Oekraïne: Nederland broedt op wapenleveranties aan Oekraïne. De Europese gedragscode legt het daarbij mogelijk af tegen geopolitieke overwegingen. Eerder zegde premier Rutte al steun toe in de vorm van ICT-experts. Er zijn drie vragen over wapenleveranties aan Oekraïne, met elk een eigen verhaal. Wil, kan en mag Nederland die uitzonderlijke stap wel zetten. De ‘wil’ vraag is al met ‘ja’ beantwoord door Kamer en kabinet. Het ‘kan’ hangt nog in de lucht. Nu het mogen nog. Oekraïne deed vorige maand een verzoek om wapenleveranties aan Nederland tegen de achtergrond van een dreigende Russische invasie. Het kabinet komt eind volgende week meteen brief waarin zowel het besluit als een lijst met de spullen zelf staat. De ministers Hoekstra en Ollongren hebben onderstreept dat mogelijke leveranties ‘zorgvuldig worden getoetst aan de Europese criteria voor wapenexportcontrole’, zo schreven ze vorige week aan de Kamer. De richtlijnen zijn echter geen harde EU-wetgeving, met de Europese Commissie als strenge scheidsrechter. Het is een gedragscode die de lidstaten naar eigen smaak kunnen uitleggen, zegt veiligheids-en defensieanalist Dick Zandee van het instituut Clingendael. (Trouw)
……………………………………………….
Verplichte bedenktijd abortus sneuvelt: een ruime meerderheid in de Tweede Kamer steunt de afschaffing. De verplichte 5 dagen bedenktijd voorafgaand aan een abortus worden geschrapt. Ruim tweederde van de Tweede Kamer stemde in met de wetswijziging. Die moet nog wel worden goedgekeurd door de Eerste Kamer. In de meeste Kamerfracties zijn medisch-ethische voorstellen een zogenoemde ‘vrije kwestie’ waarbij Kamerleden naar eigen geweten stemmen. Van de 150 Kamerleden stemden er donderdag 101 voor afschaffing van de verplichte bedenktijd en 38 tegen. Elf kamerleden waren afwezig. (VK)
…………………………………………………
Door snel oplopend ziekteverzuim vanwege omikron in ziekenhuizen komt het wegwerken van wachtlijsten operaties in de knel. Ziekenhuizen hebben daardoor moeite met het wegwerken van de wachtlijst aan inhaalzorg die door de coronacrisis is ontstaan. Afgelopen week zat 10,3% van de ic-medewerkers ziek thuis. Op de verpleegafdelingen was het verzuim 10%. Ook in andere zorgsectoren zoals bij huisartsen, wijkverpleging en verpleeghuizen is het verzuim enorm. Het verzuim leidt er mede toe dat de operatiecapaciteit van ziekenhuizen nog altijd niet op het niveau is van voor de coronacrisis. Er zijn 14% minder operatiekamers dan normaal in gebruik. ‘Drie van de 20 operatiekamers zijn dicht. Aan inhaalzorg kunnen we nog niet beginnen’, zegt bestuursvoorzitter David Jongen van het Limburgse ziekenhuis ‘Zuyderland Medisch Centrum’. (VK)
……………………………………………………
Kamer trekt definitief een streep: zelfs een debat over 2G is niet langer gewenst. De Tweede Kamer zet officieel de hakken in het zand: per motie droeg een meerderheid het kabinet donderdagmiddag op te stoppen met elke poging om in Nederland 2G toegangsbeleid in te voeren. Of minister Kuipers gehoor geeft aan die oproep, is nog niet bekend. (VK)
……………………………………………………
Zanger Sting heeft zijn volledige liedjescatalogus verkocht aan platenlabel Universal Music-Publishing Group. Sting volgt daarmee het voorbeeld van artiesten en musici als Neil Young, David Bowie, Bruce Springsteen, Paul Simon en vele anderen. Volgens The Wall Street Journal gaat het om een transactie van zo’n $300 miljoen. (FD)
…………………………………………………..
Cyberaanvallen deze maand op zowel Rotterdamse, Antwerpse en Gentse havens lijken hybride oorlogsverklaring. Verschillende petrochemische installaties moesten hun werk neerleggen. Ons nationale Cyber Security Centrum spreekt van criminele motieven. Achter de hackers gaan veelal andere partijen en landen schuil. Een cyberaanval kan een verkapte oorlogsdaad zijn. Oekraïnecrisis lijkt een afleidingsmanoeuvre voor hacks op energiedoelen. Misschien is een hybride oorlog niet nodig? Het lijkt er namelijk op dat de cyberaanvallen op de Europese havens, omdat het energie-opslagplekken zijn om landen draaiende te houden, een verkapte oorlogsverklaring inhouden. Het lijkt erop dat Rusland een stille oorlog met de Europese Unie voert via ‘pre-emptive cyberstrikes’ op onze energievoorraden en kritische infrastructuur. Die kunnen met wat muisklikken in enkele seconden vernietigd zijn. Aldus Yarin Eski, criminoloog en universitair hoofdocent Bestuurskunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam en voorzitter van Amsterdam Young Academy in het FD.
…………………………………………………….
Het kabinet schaalt grootscheeps af: theaters en stadions mogen weer vol en de horeca krijgt er 3 uur bij. Gedreven door het snel stijgend optimisme over de situatie in de ziekenhuizen, wil het kabinet de meeste coronabeperkingen met in ingang van 18 februari afschalen. ‘De versoepelingen bieden perspectief voor grote groepen in de samenleving’, aldus minister Kuipers van Volksgezondheid donderdagavond in een brief aan de Tweede Kamer.
Als het aan het kabinet ligt, mag vanaf eind volgende week bijna alles weer. In stadions en theaters hoeft niet langer 1,5 meter afstand te worden gehouden, waardoor ze weer vol kunnen stromen. In kleinere locaties (minder dan 500 mensen) is ook geen vaste zitplaats meer nodig. De horeca mag open tot 01.00 uur ’s nachts. Per 25 februari wil het kabinet de openingstijden weer helemaal vrijlaten en ook de afstandsregels overal laten varen, mits het OMT daar geen negatief advies over geeft. Het coronatoegangsbewijs blijft vooralsnog nodig in de sport, cultuursector en de horeca. Het nachtleven kan ook weer opstarten. Wel wil het kabinet daar gaan werken met het 1g toegangsbeleid: een negatief testbewijs is dan nodig voor alle bezoekers, gevaccineerd en ongevaccineerd ook als ze onlangs corona hebben gehad. Hiermee volgt Nederland landen als Zweden, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk, die al eerder nagenoeg alle beperkingen loslieten. (VK)
…………………………………………………
Rusland gaat nu ook oefenen op de Zwarte Zee. Zes schepen van de Noordelijke vloot voeren inmiddels al via de Middellandse Zee naar het gebied waar de oefeningen zullen plaatsvinden. Het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken schrijft donderdag in een verklaring dat het ‘protesteert’ tegen de beslissing om delen van de Zwarte Zee en de Zee van Azov ‘te blokkeren’. Volgens Oekraïne maakt Rusland navigeren bij de Oekraïense kust onmogelijk. Het is een ‘ongerechtvaardigde beperking van internationale scheepvaart’ die ‘sociale en economische gevolgen’ kan hebben voor de Oekraïens havens. Het land zegt met partners in de regio te werken aan een gezamenlijke reactie. (NRC)
Nederlanders worden opgeroepen om Oekraïne snel te verlaten. Dat werd meegedeeld in een digitale bijeenkomst, zo meldt BNR Nieuwsradio. Volgens ambassadeur Jennes de Mol komen de instructies rechtstreeks uit Den Haag. ‘Er wordt in West-Oekraïne een noodsteunpunt onder Nederlandse vlag opgericht in Lviv, de grootste stad in het westen van Oekraïne, niet ver van de Poolse grens’, zegt een correspondent van BNR. ‘Daar kunnen Nederlanders terecht voor nooddocumenten of informatie.’ (VK)
…………………………………………….
De hypotheekrente neemt een flinke sprong omhoog. Maar zelfs als dat de huizenprijzen drukt, blijven starters op de woningmarkt met lege handen staan. In 14 jaar tijd is de hypotheekrente nooit zo hard omhoog gegaan als nu. Bijna alle hypotheekverstrekkers verhoogden deze week hun tarieven, sommige zelfs 2 keer. Is dit dan goed nieuws voor de woningmarkt? De sterk stijgende prijzen, tot 20% binnen een jaar, worden alom als zorgwekkend bezien en de lage rente jaagt die stijging aan: die drukt de maandlasten en vergroot dus de leencapaciteit van aspirant-kopers. Een hogere rente kan de prijzen dus dempen. (Trouw)
…………………………………………….
Tot een jaar na corona een hoger risico op hart- en vaatproblemen, ook bij gezonde mensen. Wie corona heeft gehad, heeft nog zeker een jaar een verhoogd risico op hart- en vaataandoeningen als beroerte, trombose en hartinfarct, zo bracht een omvangrijke Amerikaanse studie deze week aan et licht. Een studie met mitsen en maren maar er is wel iets aan de hand. Deze nieuwe Amerikaanse studie bevestigt in elk geval het belang van vaccinatie, vinden zowel de onderzoekers als andere wetenschappers. ‘Sowieso omdat vaccinatie voorkomt dat je naar het ziekenhuis moet, waar het grootste risico ligt’, zegt Jasime Borjas, een Nederlandse epidemioloog die in Londen promoveert op trombose na een infectie. Hij wijst nog wel op een beperking van het onderzoek: het heeft er alles van weg dat veel milde coronagevallen niet zijn meegeteld in de studie. Dat zal de cijfers hebben opgestuwd. Hoe ernstiger de ontsteking, des te heviger ook de bijeffecten achteraf. (VK)
……………………………………………………
Pence weerspreekt Trump over de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen in 2020. Oud-president Trump beweert volgens Pence ten onrechte dat hij de resultaten nietig had kunnen verklaren. ‘President Trump heeft het verkeerd’, zei Pence. ‘Ik had geen recht om de verkiezingsuitslag te veranderen. Het presidentschap behoort toe aan het Amerikaanse volk.’ Vorig weekeinde stelde Trump in een nieuwe verklaring dat zijn vicepresident had kunnen voorkomen dat Joe Biden tot winnaar van de verkiezingen werd uitgeroepen. Nog nooit sprak Pence zich publiekelijk zo scherp tegen dat standpunt van zijn voormalige baas uit. (FD)
…………………………………………………..
De sterk gestegen prijzen kunnen een probleem worden voor Nederlanders met lagere inkomens. Om de inflatie te beteugelen verwacht president Klaas Knot van de Nederlandsche Bank dat de Europese Centrale Bank (ECB) aan het einde van dit jaar de rente zal verhogen. De prijsstijgingen zijn sinds de jaren tachtig niet zo hoog geweest, ‘buitengewoon zorgelijk’. Knot zei ook te verwachten dat de inflatie nog wel twee jaar op 4% zal liggen, en daarna weer zal terugkomen op het gewenste niveau van zo’n 2%. Daarbij gaat hij ervan uit dat de energieprijzen op een hoger niveau zullen stabiliseren. (VK)
………………………………………………….
Veel minder verblijfsvergunningen voor schrijnende gevallen nu politiek niet meer mag ingrijpen. Het afschaffen van de zogeheten ‘discretionaire bevoegdheid’ van de bewindspersoon bij het afhandelen van asielaanvragen, heeft geleid tot een grote daling van het aantal verblijfsvergunningen in dossiers die afwijken van de regels. Sinds mei 2019 is slechts 7 keer zo’n vergunning afgegeven. In de jaren daarvoor had de staatssecretaris van Justitie de mogelijkheid in te grijpen bij schrijnende omstandigheden. Dat deden opeenvolgende bewindslieden honderden keren, niet zelden onder druk van media-aandacht. Klaas Dijkhof (VVD) maakte tussen 2015 en 2017 zo’n 300 keer gebruik van de discretionaire bevoegdheid, net als Fred Teeven (VVD) tussen 2012 en 2015. Rita Verdonk (VVD) besloot tussen 2003 en 2007 zo’n 1100 keer een verblijfsvergunning af te geven in een dossier dat niet volledig aan de regels voldeed. (VK)
…………………………………………………
Internationale rouw na het overlijden van de Marokkaanse kleuter Rayan. Diverse regeringsleiders hebben hun medeleven uitgesproken met de nabestaanden van het Marokkaanse jongetje Rayan. Wereldwijd keken honderdduizenden mensen via livestreams vorige week naar de reddingsoperatie. Zaterdag werd de 5-jarige Rayan na een dagenlange reddingsoperatie uit een 32 meter diepe put gehaald. Kort daarna kwam het nieuws dat hij was overleden. Dag en nacht was er gewerkt aan de reddingsoperatie. In Faceboekgroepen werden ook inzamelingsacties gehouden om de ouders financieel bij te staan. (NRC)
………………………………………………..
Van de Queen mag Camilla zich straks koningin noemen als prins Charles koning wordt. Dit schreef de koningin zaterdag in een verklaring op de website van het koninklijk huis ter ere van haar 70-jarig jubileum op de troon. Prins Charles was dankbaar. Hij stelde in een verklaring: ‘We zijn ons diep bewust van de eer die de wens van mijn moeder symboliseert.’ Tot zaterdag had de koningin zich nooit over de toekomstige titel van Camilla uitgesproken. (Trouw)
……………………………………………..
Adverteerder moet stoppen met het volgen van de internetgebruiker. Het gros van de Nederlandse websites moet per direct stoppen met een veelgebruikte methode voor het plaatsen van advertenties op basis van bezoek gegevens. De wijze waarop die nu worden verzameld, is in strijd met de Europese privacywetgeving. De Autoriteit Persoonsgegevens adviseert uitgevers om direct een alternatief te zoeken. Naar schatting 80% van de Europse websites en apps hanteert het advertentiesysteem, dat is ontwikkeld door reclamevakorganisatie IAB Europe en waarbij consumenten via een pop-up toestemming geven hun surfgedrag te laten volgen. Websites gebruiken de verzamelde data van een bezoeker om advertentieruimte toegespitst op deze consument te veilen. De Autoriteit Persoonsgegevens raadt Nederlandse marktpartijen aan volledig te stoppen met het volgen van internetgebruikers. Grote adverteerders vrezen boetes van toezichthouders en schadeclaims van privacy-organisaties. (FD)
……………………………………………..
Marc Overmars vertrok zondagavond per direct bij Ajax. De directeur voetbalzaken verstuurde gedurende een langere periode grensoverschrijdende berichten aan meerdere vrouwelijke collega’s, meldde de Amsterdamse voetbalclub in een verklaring. Volgens Het Parool stuur Overmars naar in elk geval één medewerkster ook dickpics. Dat nieuws is volgens de Amsterdamse krant bevestigd door ‘ingewijden’. Ook zou de voormalige Ajax-directeur ‘stalkingachtig gedrag’ hebben vertoond De afgelopen dagen voerden algemeen directeur Edwin van de Sar en de RvC gesprekken met Overmars over die situatie. Daaruit kwam naar voren dat een vertrek onvermijdelijk was. ‘Ik schaam me kapot’, zegt Overmars in de verklaring. ‘Vorige week werd ik geconfronteerd met meldingen over mijn gedrag. En hoe dit op anderen is overgekomen. Helaas realiseerde ik me niet goed dat ik hiermee grenzen heb overschreden, maar dat werd me deze dagen wel duidelijk. Daardoor voelde ik opeens een enorme druk’. (FD)
……………………………………………..
Met alle pakjes vallen ook vele kilo’s karton op de mat. Nederlandse huishoudens nemen in een jaar 98 miljoen kilo verpakkingsmateriaal in ontvangst. Dat is 12 kilo per huishouden en 5,6 kilo per persoon. We maken steeds meer gebruik van bezorgdiensten. Dat is extra aangezwengeld door winkelsluitingen en lockdowns tijdens de coronaepidemie. (Trouw)
……………………………………………
Voor velen wacht een zwart kruis in de corona-app. Wie 9 maanden geleden voor het laatst is gevaccineerd en dus geen booster heeft gehaald, verliest deze week het groene vinkje in het coronatoegangsbewijs. Tenzij hij of zij negatief test of een herstelbewijs heeft. Een half miljoen Nederlanders kan vanaf deze week dus niet zomaar meer naar de bioscoop, het restaurant, café of theater. (Trouw)
Macron heeft maandag tijdens zijn bezoek aan Moskou aangedrongen op de-escalatie in het Oekraïne-conflict. Hij zei te werken aan een ‘zinvolle reactie die ons in staat stelt om oorlog te voorkomen’ Poetin zei Macrons poging te waarderen om de crisis op te lossen. Dinsdag heeft Macron zijn voorstellen besproken met de Oekraïense president Volodymir Zelenski. Daarna volgt er telefonisch overleg tussen Macron en Poetin. Het was niet duidelijk wat de voorstellen inhouden. Macron zei het als zijn taak te zien een ‘historische oplossing’ te vinden voor de kwestie van de Europese veiligheid. Met zijn bemiddelingspoging wil Emmanuel Macron laten zien de Europa voor zijn eigen veiligheid moet opkomen en het initiatief niet moet overlaten aan de VS. Maar dat is juist iets dat de Oost-Europese landen huiverig maakt: zij vertrouwen juist meer op de Verenigde Staten als het om hun veiligheid gaat. (VK)
……………………………………………
Het kabinet noemt ‘MeToo’ een zaak van nationaal belang. Mariëtte Hamer wordt als regeringscommissaris de ‘aanjager’ van nieuwe aanpak. Schandalen bij de voetbalclub Ajax, talentenjacht The Voice en in politiek Den Haag zelf maken de bestrijding van seksueel overschrijdend gedrag tot een landelijke prioriteit. Het kabinet wil een nationale aanpak. Zwaargewicht Mariëtte Hamer, nu nog voorzitter van polderorgaan SER wordt daarvan ‘aanjager en ‘boegbeeld’. “Het is duidelijk dat we meer moeten doen om ongewenst gedrag op de werkvloer tegen te gaan’, aldus minister Katrien van Gennip van Sociale Zaken gisteren. ‘En dat begint met de toon at the top’. Vanuit ons als kabinet, maar ook vanuit een werkgever. Want die moet uiteindelijk zeggen: dit gedrag, deze grap, accepteer ik wel of niet.’ (FD)
…………………………………………….
Het RIVM meldde dinsdag een record van 394.759 nieuwe besmettingen op 1 dag. In dit cijfer is een grote achterstand in de verwerking van positieve testresultaten meegenomen.
Gecorrigeerd voor de achterstanden lijkt het aantal nieuwe besmettingen te stabiliseren. (FD)
……………………………………………..
PvdA-kamerlid Gijs van Dijk stapt op na klachten over ongewenst gedrag in de privésfeer, meldde de partij dinsdag. Hij stelt zijn zetel ter beschikking. ‘De afgelopen dagen zijn bij de PvdA verschillende meldingen binnengekomen over Kamerlid Gijs van Dijk’, aldus de partij. Van Dijk was woordvoerder arbeidsmarkt en pensioen voor de PvdA in de Tweede Kamer. (FD)
…………………………………………….
Canadese truckers hebben dinsdag de belangrijkste grens met de Verenigde Staten geblokkeerd. Ze breiden hun strijd tegen de vaccinatieplicht daarmee uit van de hoofdstad Ottawa naar de belangrijke grensregio. Volgens de Canadese autoriteiten is de Ambassador-brug, die het Canadese Windsor verbindt met de Amerikaanse stad Detroit, ‘tijdelijk gesloten’. De chauffeurs begonnen maandag laat aan de Canadese kant het verkeer naar de brug te blokkeren. Dit leidde tot lange files. De truckers voeren daarmee de druk op de regering van premier Trudeau flink op. Zo’n driekwart van de Canadese export gaat naar de VS, voor een belangrijk deel over de weg. De actievoerders willen intrekking van de vaccinatieplicht voor chauffeurs die tussen beide landen reizen. Trudeau haalde in het parlement hard uit naar de chauffeurs. Hij beschuldigde hen ervan het land te willen ontregelen. (VK)
……………………………………………
Het kabinet wil uit de crisistand na twee jaar virus. Lockdowns moeten voorgoed tot het verleden behoren, vindt het kabinet. Vermoedelijk komen er volgende week nieuwe versoepelingen. ‘Het uitgangspunt wordt het openhouden van de samenleving’, schrijft minister Kuipers in een brief aan de Tweede Kamer. ‘De cijfers gaan niet verkeerd’, zei premier Mark Rutte dinsdag. De situatie in de ziekenhuizen is redelijk stabiel. Het grootste probleem daar is op dit moment uitval van personeel, dat zelf corona heeft of in quarantaine moet. Afgelopen week ontstond breed verzet tegen 3G (waarbij alleen gevaccineerden, van corona hersteld en recent geteste mensen in cafés of culturele instellingen in mogen) aangevoerd door oud-staatssecretaris Mona Keijzer. Ondanks dat protest wil het kabinet dit toegangsbewijs voorlopig in stand houden, met een aantal andere basismaatregelen. Kuipers schrijft dat hij de proportionaliteit van 3G kritisch tegen het licht wil blijven houden. Rutte trekt zich ook terug van de persconferenties op dinsdag. Zijn afwezigheid past in de nieuwe coronavisie waarin allereerst het ministerie van volksgezondheid over corona gaat. (Trouw)
………………………………………….
Shell wil met één grote zak geld het Groningenveld afkopen. Tegelijkertijd start dochter NAM een arbitragezaak over de rekeningen voor de aardbevingsschade, waarbij details van tienduizenden adressen worden opgevraagd. De NAM neemt een dubbele houding aan: zeggen ‘compassie’ te hebben voor Groningen, maar ondertussen wel de rekeningen betwisten. In 2018 werd de NAM op afstand gezet met betrekking tot de afhandeling van de aardbevingsschade omdat het voor veel Groningers voelde alsof de slager zijn eigen vlees keurde. Het Rijk betaalt, en verhaalt een deel van de rekeningen op de NAM maar de NAM betwistte de facturen die het Rijk doorstuurde. ’Duizenden schades zijn onterecht aan aardbevingen toegeschreven’, stelt de NAM onder meer. Daarom weigert het bedrijf om een deel van de rekeningen te betalen maar vond het wel dat het zich welwillend opstelde. Dat zag de politiek van links tot rechts volstrekt anders. Kamerlid Erkens: ‘Ik krijg het gevoel dat u slechts het minimale wilt doen. Dit dreigt uit te draaien op een vechtscheiding.’.En toen was daar Marjan van Loon, president-directeur van Shell die al die rekeningen te complex vindt. ‘Wij hoeven niets meer te verdienen aan de NAM, het gaat ons om onduidelijke facturen.’ Een afkoopregeling zou een betere oplossing kunnen zijn en het zou volgens haar bovendien leiden tot een versnelling van de afhandeling en de versterkingsprocedures. Het alternatief is de arbitragezaak. Een bureaucratische nachtmerrie, die de versterking hoogstwaarschijnlijk zal vertragen. Het is allemaal deel van de onderhandelingen, van een spel tussen oliebedrijven en de staat, over macht en een miljardenrekening. (FD)
……………………………………………………
Slachtoffers fataal politie-ingrijpen zijn vaak verward. 84% van de mensen die de afgelopen jaren overleden nadat ze in aanraking waren gekomen met de politie, vertoonde verward gedrag. Vaak hing dat gedrag samen met overmatig drugs- of alcoholgebruik of een geschiedenis daarvan. In bijna de helft van de gevallen had de overledene een niet-westerse
achtergrond. Dit blijkt uit onderzoek van bureau Beke dat donderdag werd gepubliceerd. Daarin zijn alle 50 fatale politie-incidenten uit 2016 tot en met 2020 bekeken, mits het rijksrechercheonderzoek was afgerond. Het onderzoek is bedoeld om lessen te trekken voor de toekomst. ‘Soms loopt het helaas slecht af’, zegt Frank Pauw, politiechef Amsterdam en portefeuillehouder politiegeweld. ‘Dat is het ergst voor nabestaanden, maar ook voor een diender is het vreselijk. Als die betrokken is bij het overlijden van een mens, zeker als het eigenlijk een patiënt is en geen zware crimineel, draagt hij dat zijn hele leven mee.’ (VK)
……………………………………………………
Steun voor Oekraïne: Nederland broedt op wapenleveranties aan Oekraïne. De Europese gedragscode legt het daarbij mogelijk af tegen geopolitieke overwegingen. Eerder zegde premier Rutte al steun toe in de vorm van ICT-experts. Er zijn drie vragen over wapenleveranties aan Oekraïne, met elk een eigen verhaal. Wil, kan en mag Nederland die uitzonderlijke stap wel zetten. De ‘wil’ vraag is al met ‘ja’ beantwoord door Kamer en kabinet. Het ‘kan’ hangt nog in de lucht. Nu het mogen nog. Oekraïne deed vorige maand een verzoek om wapenleveranties aan Nederland tegen de achtergrond van een dreigende Russische invasie. Het kabinet komt eind volgende week meteen brief waarin zowel het besluit als een lijst met de spullen zelf staat. De ministers Hoekstra en Ollongren hebben onderstreept dat mogelijke leveranties ‘zorgvuldig worden getoetst aan de Europese criteria voor wapenexportcontrole’, zo schreven ze vorige week aan de Kamer. De richtlijnen zijn echter geen harde EU-wetgeving, met de Europese Commissie als strenge scheidsrechter. Het is een gedragscode die de lidstaten naar eigen smaak kunnen uitleggen, zegt veiligheids-en defensieanalist Dick Zandee van het instituut Clingendael. (Trouw)
……………………………………………….
Verplichte bedenktijd abortus sneuvelt: een ruime meerderheid in de Tweede Kamer steunt de afschaffing. De verplichte 5 dagen bedenktijd voorafgaand aan een abortus worden geschrapt. Ruim tweederde van de Tweede Kamer stemde in met de wetswijziging. Die moet nog wel worden goedgekeurd door de Eerste Kamer. In de meeste Kamerfracties zijn medisch-ethische voorstellen een zogenoemde ‘vrije kwestie’ waarbij Kamerleden naar eigen geweten stemmen. Van de 150 Kamerleden stemden er donderdag 101 voor afschaffing van de verplichte bedenktijd en 38 tegen. Elf kamerleden waren afwezig. (VK)
…………………………………………………
Door snel oplopend ziekteverzuim vanwege omikron in ziekenhuizen komt het wegwerken van wachtlijsten operaties in de knel. Ziekenhuizen hebben daardoor moeite met het wegwerken van de wachtlijst aan inhaalzorg die door de coronacrisis is ontstaan. Afgelopen week zat 10,3% van de ic-medewerkers ziek thuis. Op de verpleegafdelingen was het verzuim 10%. Ook in andere zorgsectoren zoals bij huisartsen, wijkverpleging en verpleeghuizen is het verzuim enorm. Het verzuim leidt er mede toe dat de operatiecapaciteit van ziekenhuizen nog altijd niet op het niveau is van voor de coronacrisis. Er zijn 14% minder operatiekamers dan normaal in gebruik. ‘Drie van de 20 operatiekamers zijn dicht. Aan inhaalzorg kunnen we nog niet beginnen’, zegt bestuursvoorzitter David Jongen van het Limburgse ziekenhuis ‘Zuyderland Medisch Centrum’. (VK)
……………………………………………………
Kamer trekt definitief een streep: zelfs een debat over 2G is niet langer gewenst. De Tweede Kamer zet officieel de hakken in het zand: per motie droeg een meerderheid het kabinet donderdagmiddag op te stoppen met elke poging om in Nederland 2G toegangsbeleid in te voeren. Of minister Kuipers gehoor geeft aan die oproep, is nog niet bekend. (VK)
……………………………………………………
Zanger Sting heeft zijn volledige liedjescatalogus verkocht aan platenlabel Universal Music-Publishing Group. Sting volgt daarmee het voorbeeld van artiesten en musici als Neil Young, David Bowie, Bruce Springsteen, Paul Simon en vele anderen. Volgens The Wall Street Journal gaat het om een transactie van zo’n $300 miljoen. (FD)
…………………………………………………..
Cyberaanvallen deze maand op zowel Rotterdamse, Antwerpse en Gentse havens lijken hybride oorlogsverklaring. Verschillende petrochemische installaties moesten hun werk neerleggen. Ons nationale Cyber Security Centrum spreekt van criminele motieven. Achter de hackers gaan veelal andere partijen en landen schuil. Een cyberaanval kan een verkapte oorlogsdaad zijn. Oekraïnecrisis lijkt een afleidingsmanoeuvre voor hacks op energiedoelen. Misschien is een hybride oorlog niet nodig? Het lijkt er namelijk op dat de cyberaanvallen op de Europese havens, omdat het energie-opslagplekken zijn om landen draaiende te houden, een verkapte oorlogsverklaring inhouden. Het lijkt erop dat Rusland een stille oorlog met de Europese Unie voert via ‘pre-emptive cyberstrikes’ op onze energievoorraden en kritische infrastructuur. Die kunnen met wat muisklikken in enkele seconden vernietigd zijn. Aldus Yarin Eski, criminoloog en universitair hoofdocent Bestuurskunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam en voorzitter van Amsterdam Young Academy in het FD.
…………………………………………………….
Het kabinet schaalt grootscheeps af: theaters en stadions mogen weer vol en de horeca krijgt er 3 uur bij. Gedreven door het snel stijgend optimisme over de situatie in de ziekenhuizen, wil het kabinet de meeste coronabeperkingen met in ingang van 18 februari afschalen. ‘De versoepelingen bieden perspectief voor grote groepen in de samenleving’, aldus minister Kuipers van Volksgezondheid donderdagavond in een brief aan de Tweede Kamer.
Als het aan het kabinet ligt, mag vanaf eind volgende week bijna alles weer. In stadions en theaters hoeft niet langer 1,5 meter afstand te worden gehouden, waardoor ze weer vol kunnen stromen. In kleinere locaties (minder dan 500 mensen) is ook geen vaste zitplaats meer nodig. De horeca mag open tot 01.00 uur ’s nachts. Per 25 februari wil het kabinet de openingstijden weer helemaal vrijlaten en ook de afstandsregels overal laten varen, mits het OMT daar geen negatief advies over geeft. Het coronatoegangsbewijs blijft vooralsnog nodig in de sport, cultuursector en de horeca. Het nachtleven kan ook weer opstarten. Wel wil het kabinet daar gaan werken met het 1g toegangsbeleid: een negatief testbewijs is dan nodig voor alle bezoekers, gevaccineerd en ongevaccineerd ook als ze onlangs corona hebben gehad. Hiermee volgt Nederland landen als Zweden, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk, die al eerder nagenoeg alle beperkingen loslieten. (VK)
…………………………………………………
Rusland gaat nu ook oefenen op de Zwarte Zee. Zes schepen van de Noordelijke vloot voeren inmiddels al via de Middellandse Zee naar het gebied waar de oefeningen zullen plaatsvinden. Het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken schrijft donderdag in een verklaring dat het ‘protesteert’ tegen de beslissing om delen van de Zwarte Zee en de Zee van Azov ‘te blokkeren’. Volgens Oekraïne maakt Rusland navigeren bij de Oekraïense kust onmogelijk. Het is een ‘ongerechtvaardigde beperking van internationale scheepvaart’ die ‘sociale en economische gevolgen’ kan hebben voor de Oekraïens havens. Het land zegt met partners in de regio te werken aan een gezamenlijke reactie. (NRC)
Nederlanders worden opgeroepen om Oekraïne snel te verlaten. Dat werd meegedeeld in een digitale bijeenkomst, zo meldt BNR Nieuwsradio. Volgens ambassadeur Jennes de Mol komen de instructies rechtstreeks uit Den Haag. ‘Er wordt in West-Oekraïne een noodsteunpunt onder Nederlandse vlag opgericht in Lviv, de grootste stad in het westen van Oekraïne, niet ver van de Poolse grens’, zegt een correspondent van BNR. ‘Daar kunnen Nederlanders terecht voor nooddocumenten of informatie.’ (VK)
…………………………………………….
De hypotheekrente neemt een flinke sprong omhoog. Maar zelfs als dat de huizenprijzen drukt, blijven starters op de woningmarkt met lege handen staan. In 14 jaar tijd is de hypotheekrente nooit zo hard omhoog gegaan als nu. Bijna alle hypotheekverstrekkers verhoogden deze week hun tarieven, sommige zelfs 2 keer. Is dit dan goed nieuws voor de woningmarkt? De sterk stijgende prijzen, tot 20% binnen een jaar, worden alom als zorgwekkend bezien en de lage rente jaagt die stijging aan: die drukt de maandlasten en vergroot dus de leencapaciteit van aspirant-kopers. Een hogere rente kan de prijzen dus dempen. (Trouw)
…………………………………………….
Tot een jaar na corona een hoger risico op hart- en vaatproblemen, ook bij gezonde mensen. Wie corona heeft gehad, heeft nog zeker een jaar een verhoogd risico op hart- en vaataandoeningen als beroerte, trombose en hartinfarct, zo bracht een omvangrijke Amerikaanse studie deze week aan et licht. Een studie met mitsen en maren maar er is wel iets aan de hand. Deze nieuwe Amerikaanse studie bevestigt in elk geval het belang van vaccinatie, vinden zowel de onderzoekers als andere wetenschappers. ‘Sowieso omdat vaccinatie voorkomt dat je naar het ziekenhuis moet, waar het grootste risico ligt’, zegt Jasime Borjas, een Nederlandse epidemioloog die in Londen promoveert op trombose na een infectie. Hij wijst nog wel op een beperking van het onderzoek: het heeft er alles van weg dat veel milde coronagevallen niet zijn meegeteld in de studie. Dat zal de cijfers hebben opgestuwd. Hoe ernstiger de ontsteking, des te heviger ook de bijeffecten achteraf. (VK)
